Ustawaz dnia 26 czerwca 1919 r.o moratorjum w sprawie prawno-prywatnych pretensji pieniężnych w byłym zaborze austrjackim

Rozciągłość moratorjum.

Art. 1.

1.

Dłużnikom, którzy mają swe miejsce zamieszkania (siedzibę) lub stałego swego przedsiębiorstwa w okręgu krakowskiego lub lwowskiego sądu apelacyjnego, udziela się moratorjum wedle następujących postanowień. Jeżeli tacy dłużnicy po dniu 31 lipca 1914 r. po za tym obszarem miejsce swego zamieszkania (siedzibę) lub miejsce swego przedsiębiorstwa obrali albo tamże przenieśli, okoliczność ta na zastosowanie niniejszych postanowień nie ma wpływu, o ile będzie szło o roszczenia, które zaistniały przedtem przeniesieniem lub obraniem miejsca zamieszkania (siedziby, miejsca przedsiębiorstwa).

2.

Płatność prywatno - prawnych roszczeń pieniężnych łącznie z roszczeniami z weksli i czeków, powstałych przed 1 sierpnia 1914, a zapadłych lub zapadających przed 1 stycznia 1920, odracza się do dnia 31 grudnia 1919 włącznie.

3.

Dla wystawionych przed 1 października 1915 przekazowych weksli lub czeków, w których przekazany i takichźe weksli własnych, w których wystawca na obszarze w ustępie 1-ym oznaczonym mają swe miejsce zamieszkania (siedzibę), przesuwa się dzień płatności na dzień 1 stycznia 1920, jeżeli weksel lub czek zapadł lub zapada w czasie między dn. 1 sierpnia 1914 a dniertj 31 grudnia 1919 r. Odpowiednio do przesunięcia dnia płatności przesuwa się także termin do założenia protestu.

4.

Przy wekslach i czekach, które zostały lub zostaną wystawione po dniu 30 września 1915. niema ustawowego moratorjum, wszelako bez ujmy dla postanowień art. 8.

5.

W stosowaniu tej ustawy uważa się przy wekslach przekazowych i czekach miejsce podane przy nazwisku lub firmie przekazanego za miejsce zamieszkania przekazanego, przy wekslach własnych miejsce ich wystawienia za miejsce zamieszkania wystawcy.
Pretensje wyjęte z pod moratorjum.

Art. 2.

Z pod moratorjum oznaczonego w art. 1 są wyjęte:

1.

pretensje z umów o usługi i umów o dzieło (§§ 1151 do 1171 u. c);

2.

pretensje z umów o najem lub dzierżawę;

3.

pretensje za sprzedane rzeczy lub dostarczone towary na podstawie umów zawartych przed 1 sierpnia 1914, jeżeli oddanie lub dostawa nastąpiły dopiero po. dniu 31 lipca 1914 lub dopiero po tym dniu nastąpią, chyba że miały być przedsięwzięte przed dniem 1 sierpnia 1914;

4.

pretensje związkowych kas chorych (§ 60 ustawy z dnia 30 marca 1888, Dz. p. p. № 33) i zakładów zastępczych (§ 65 ustawy z dn. 16 grudnia 1906 Dz. p. p. № 1 z r. 1907 i rozp. ces. z dn. 25 czerwca 1914, Dz. p. p. № 138) o uiszczenie opłat za ubezpieczenie na wypadek choroby i ubezpieczenie pensyjne;

5.

roszczenia o zapłatę, odsetek i anuitetów:

a)

na podstawie pretensji, które służą przedewszystkiem na pokrycie listów zastawnych i ufundowanych bankowych zapisów dłużnych;

b)

na podstawie pretensji kas oszczędności do gmin lub innych publicznych korporacji;

c)

przeciw dłużnikowi zastawnemu na podstawie innych hipotecznie zabezpieczonych pretensji;

6.

pretensje rentowe i roszczenia o danie utrzymania;

7.

pretensje przysługujące bezpośrednio lub na podstawie przekazu stowarzyszeniu Czerwonego Krzyża tudzież funduszowi dla dawania wsparć członkom rodziny osób powołanych z powodu mobilizacji lub udzielania wszelkiej innej pomocy z powodu wojny;

8.

pretensje o zapłatę odsetek i o zwrot kapitału z zobowiązań przez państwo poręczonych.
Roszczenia z umów ubezpieczeniowych.

Art. 3.

1.

Z pod ustawowego moratorjum są dalej wyjęte:

I.

wszystkie roszczenia z umów ubezpieczeniowych przeciw zakładom ubezpieczeń;

II.

premje ubezpieczeniowe, a mianowicie:

a)

pełna kwota premji zapadłych przed 1-ym stycznia 1919 r. z wyjątkiem odroczonych dotychczas części premji od ubezpieczeń na życie za rok 1918 w wysokości 25%, które płatne będą 1-go października 1919 r.;

b)

pełna kwota premji, zapadających w r. 1919, z wyjątkiem odroczonych dotychczas w okręgu sądu apelacyjnego lwowskiego części premji (50%, a przy ubezpieczeniach życiowych 75%, względnie nadwyżki ponad 200 koron tychże premji), które płatne będą 1-go października 1919 r., o ile według umowy przed tym terminem zapadają. O ile zaś zapadają w tym terminie lub później, płatne będą w terminach umownych w całości.

2.

Dla wspomnianych w ustępie 1-ym II. premji lub części premji z pod moratorjum wyjętych nie obowiązują umowne skrócone terminy do wniesienia skargi.

3.

Zakład ubezpieczeń może skorzystać z rygorów prawnych, zastrzelonych w umowie ubezpieczenia na wypadek zwłoki w zapłacie premji, tylko co do premji nieppdlegających odroczeniu, zaś co do części premji odroczonych w myśl ustępu 1-go II a i b rygory te stosowane być nie mogą, choćby zapłata odroczonych części premji nie nastąpiła w dniu 1 października 1919 r. Ubezpieczający, który uiścił zapłatę częściową, ma obowiązek uiszczania resztujących części premji.

4.

Zakład ubezpieczeń jest obowiązany w ciąg:; 6-ciu miesięcy po dniu zapadłości za dodatkową zapłatą wyjętych z pod moratorjum zaległości z odsetkami zwłoki do odnowienia bez poprzedniego badania lekarskiego tych umów o ubezpieczenia życiowe, które wskutek niezapłacenia we właściwym czasie premji, wyjętych z pod moratorjum (ustęp 1-y II b). wygasają bez odkupna lub zmieniają się na wolne od premji ubezpieczenia ze zmniejszoną sumą ubezpieczenia. Powyższe przepisy mają zastosowanie także do premji w czasie niezapłaconych w r. 1918 - 1919 płatnych, a według rozp. z dn. 20 grudnia 1917 Dz. p. p. № 495, 24 czerwca 1918, Dz. p. p. № 225 lub z 24 grudnia 1918, Dzień. Rozp. P. K. L. № 15, z pod moratorjum wyjętych, jeśli ubezpieczający:

a)

ma swe miejsce zamieszkania w okręgu lwowskiego sądu apelacyjnego lub

b)

należy do osób wymienionych w art. 7 a.
Termin 6 miesięczny dla osób pod a) rozpoczyna się od dnia ogłoszenia, że ustał istniejący obecnie na tym obszarze stan wojenny, dla osób pod b) od dnia, w którym ustał powód wspomniany w § 3-cim, ustęp 2-gi, rozp. ces. z d. 29 lipca 1914, Dz. p. p. № 178.

5.

Sędziowskiego moratorjum (art. 15) żądać można przeciw zakładowi ubezpieczeń przed lub po zajściu wypadku przewidzianego w umowie ubezpieczenia, a to nawet gdyby nie zachodziły warunki wymienione w art. 16 ustęp 1-y, jeżeli ubezpieczający nie mógł uiścić premji we właściwym czasie wskutek utrudnienia ruchu wywołanego wydarzeniami wojennemi. Gdyby jednak wypadek przewidziany w umowie ubezpieczenia już zaszedł, nie należy wnioskowi o moratorjum sędziowskie uczynić zadość, jeżeli opóźnienie wniosku nastąpiło z winy ubezpieczającego.
Pretensje z rachunku bieżącego kwitów kasowych i książeczek wkładkowych.

Art. 4.

1.

Pretensje z rachunku bieżącego i z wkładek za kwitami kasowemi podlegają moratorjum z tem ograniczeniem, iż w przeciągu jednego miesiąca kalendarzowego można żądać od banków krajowych i akcyjnych wypłaty do wysokości 10% pretensji, jaka istniała w dniu 1 sierpnia 1914, conajmniej jednakowoż w kwocie 1600 K. a najwyżej w kwocie 12000 K., od innych zakładów kredytowych z wyjątkiem kas Rajffeisena (ustawa z dn. 1 lipca 1889, Dz. p. p. № 91) wypłaty do wysokości 8% takiej pretensji, najmniej jednakże w kwocie 800 K., a najwyżej w kwocie 2000 K., a od kas Rajffeisena do wysokości 100 K.

2.

Bez ograniczenia do pewnej oznaczonej kwoty można żądać zwrotu o tyle, o ile to jest potrzebne według przedłożonego dowodu do wypełnienia zobowiązań wierzyciela, co do których ustawowe moratorjum zostało uchylone (art. 20 - 29).

3.

Przeciwko żądaniu przekazania pretensji z rachunku bieżącego na istniejące lub nowo utworzyć się mające konta w tej samej instytucji kredytowej nie można zasłaniać się moratorjum; wypłaty przekazanych kwot nie można jednak żądać w czasie trwania moratorjum.

Art. 5.

1.

Pretensje z wkładek złożonych na książeczkę wkładkową przed dniem 1 sierpnia 1914, podlegają moratorjum z tem ograniczeniem, iż z te) samej wkładki można w ciągu jednego miesiąca kalendarzowego żądać wypłaty od banków krajowych i akcyjnych tudzież kas oszczędności do wysokości 800 K., od innych instytucji kredytowych z wyjątkiem kas Rajffeisena do wysokości 400 K., a od kas Rajffeisena do wysokości 100 K.

2.

Z wkładek w bankach krajowych i akcyjnych tudzież w kasach oszczędności można w ciągu jednego kwartału kalendarzowego żądać nadto zwrotu dalszych 20 procent resztującej wkładki, o ile według przedłożonego dowodu jest to potrzebne do wypełnienia zobowiązań wierzyciela, co do których ustawowe moratorjum zostało uchylone (art. 20 do 29).

Art. 6.

1.

Jeżeli instytucja kredytowa zapłaciła z rachunku bieżącego albo na wkładkę za kwitem kasowym lub na książeczkę wkładkową więcej aniżeli można byio każdorazowo żądać na podstawie poprzednich rozporządzeń moratoryjnych i niniejszej ustawy, to może nadwyżkę wliczyć przy nowem żądaniu wypłaty.

2.

Jeżeli instytucja kredytowa od pretensji z rachunku bieżącego, od wkładek za kwitem kasowym lub na książeczkę wkładkową zniżyła stopę procentową jednostronnie poniżej wymiaru z dnia 1 sierpnia 1914, natenczas wobec żądania o zwrot takiej pretensji nie 'może się zasłaniać ustawowem moratorjum, jeżeli wierzyciel postawi to żądanie przed upływem miesiąca po tym dniu, w którym zniżenie stopy stało się skuteczne. Postanowienie to niema zastosowania, jeżeli zniżenie stopy procentowej jest jedynie rachunkowem przeprowadzeniem umownego stosunku stopy procentowej do każdoczesnej stopy bankowej.
Roszczenia zwrotne z zapłaty pretensji uprzywilejowanych.

Art. 7.

Roszczenia o zwrot podatków albo publicznych opłat, zapłaconych za osobę trzecią, podlegają moratorjum według postanowień art. 1, posiadają jednak w postępowaniu egzekucyjnem prawo pierwszeństwa zaspokojonego roszczenia. Postanowienia § 54 o. k. i § 24 o. ugod. pozostają nietknięte.
Moratorjum dla osób wojskowych.

Art. 7a.

1.

Prywatno - prawne pretensje pieniężne przeciw osobom wojskowym (§ 1, ust. 2, rozp. ces. z d. 29 lipca 1914, Dz. p. p. Nr. 178), które wracają do stanu cywilnego, dalej przeciw jeńcom i zakładnikom (§ 1, ust. 3, tego rozp. ces.) podlegają moratorjum aż do upływu trzech miesięcy po tym dniu, w którym dla osoby dłużnika ustał powód wymieniony w § 3 ust. 2 przytoczonego rozporządzenia cesarskiego.

2.

Postanowienie to nie ma zastosowania do pretensji, które powstały po rozpoczęciu stosunku oznaczonego w § 3, ustęp 2, przytoczonego rozporządzenia cesarskiego, ani do roszczeń o danie utrzymania, do premji ubezpieczeniowych ( art. 3 ust. 1 II b.), tudzież bez ujmy dla postanowień art. 1 niniejszej ustawy do roszczeń z weksli i czeków.

3.

Przepisy cesarskiego rozporządzenia z d. 29 lipca 1914, Dz. p. p. № 178, w brzmieniu rozp. z 4 stycznia 1917, Dz. p. p. № 11, stosują się także do osób wojskowych należących do armji polskiej lub armji z nią sprzymierzonych.
Wpływ siły wyższej na weksle i czeki.

Art. 8.

Jeżeli prezentowaniu lub protestowaniu weksli i czeków bez względu na miejsce zapłaty i dzień wystawienia stoi na zawadzie nieprzezwyciężona przeszkoda (siła wyższa), wywołana wydarzeniami wojennemi, to termin płatności i termin prezentowania do przyjęcia lub do zapłaty tudzież do założenia protestu odracza się o tyle, ile potrzeba, aby po ustaniu przeszkody przedsięwziąć czynność wekslowo - prawną, conajmniej jednak aż do upływu dziesięciu dni powszednich po ustaniu przeszkody. W proteście należy ustalić ile możności przeszkodę i czas jej trwania. Protest może być zastąpiony oświadczeniami, przewidzianemi w art. 26, p. 2 i nast.
Bonifikacjja odsetek i skonto kasowe.

Art. 9.

1.

Za czas, na który wskutek moratorjum (art. 1, 3, 4, 5, 7a i 8) odracza się płatność, należy uiścić ustawowe odsetki zwłoki lub należące się wedle umowy odsetki wyższe aż do dnia, w którym bez względu na moratorjum zapłata miałaby być uiszczoną. Umownych odsetek zwłoki nie można żądać, o ile są one wyższe od odsetek ustawowych.

2.

Na wniosek dłużnika może sąd na podstawie swobodnego uznania zniżyć stopę procentową pretensji podlegających moratorjum, jednakowoż nie niżej 5 od sta rocznie, jeżeli położenie gospodarcze dłużnika to usprawiedliwia, a wierzyciel nie poniesie przez to niestosunkowej szkody. Jeżeli wierzycielem jest instytucja, obowiązana do publicznego składania rachunków i przyjmująca wkładki oszczędnościowe (Bank krajowy, akcyjny, stowarzyszenie zarobkowe i gospodarcze i t. p.), to należy przestrzegać, aby przez obniżenie odsetek nie zachwiano zasad racjonalnej gospodarki.

3.

Wniosek taki może dłużnik postawić w sądzie oznaczonym w art. 17, a w toku sporu w sądzie procesowym. Postanowienie poprzedniego ustępu nie ma zastosowania, jeżeli odsetki przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy już zostały zapłacone lub skapitalizowane.

4.

Przy obliczaniu kwoty, którą należy uiścić na pretensję moratoryjną po upływie moratorjum, nie wolno w razie wątpliwości potrącać skonta kasowego.
Terminy przedstawienia i terminy skarg.

Art. 10.

1.

Czasu trwania moratorjum nie wlicza się przy obliczaniu terminu przedawnienia i ustawowych terminów do wnoszenia skarg.

2.

Czasu od dnia 1 sierpnia 1914 do dnia 31 grudnia 1919 r. nie wlicza się do czasokresu, w ciągu którego przeciw wyłączonemu członkowi stowarzyszenia ma być podniesione roszczenie z tytułu jego odpowiedzialności (§§ 73 i 78 ust. stów.). Postanowienie to nie ma zastosowania do roszczeń z tytułu odpowiedzialności wyłączonych członków stowarzyszenia, które wygasły już w dniu 29 grudnia 1916 r.

3.

Czasu od dnia 1 sierpnia 1914 r. do dnia 31 grudnia 1919 r. nie wlicza się również do ustawowych terminów do zaczepienia czynności prawnych.
Wypowiedzenie i umówione rygory prawne.

Art. 11.

1.

Od pretensji pieniężnej, która zapadła lub zapadnie wskutek wypowiedzenia dokonanego między dniem 1 sierpnia 1914 a dniem 31 grudnia 1919 r., można żądać za czas, na który wskutek moratorjum przesunięto zapłatę zapadłej kwoty, jedynie odsetek należących się według umowy aż do dnia, w którym bez względu na moratorjum zapłata miałaby być uskuteczniona.

2.

Zgłoszone w latach 1915, 1916, 1917, 1918 i 1919 wypowiedzenie udziału w przedsiębiorstwie stowarzyszenia zarobkowego lub gospodarczego należy traktować w ten sposób, jak gdyby było dokonane w dniu 1 stycznia 1920 r.

3.

W razie nieuiszczenia przez dłużnika we właściwym czasie odsetek, anuitetów lub rat wierzytelności pieniężnych prywatnoprawnych, powstałych przed dniem 1 sierpnia 1914, nie może wierzyciel uczynić użytku z przyznanego mu umową prawa wypowiedzenia względnie natychmiastowego żądania zwrotu kwot kapitałowych, ani też z innych umówionych na taki przypadek rygorów prawnych, z wyjątkiem żądania zapłaty odsetek w granicach zakreślonych w art. 9 wówczas, jeżeli dłużnik zalega tylko z odsetkami, anuitetami lub ratami, które zapadły lub mają zapaść pzred 1 stycznia 1920.
Kompensata.

Art. 12.

Okoliczność, iż pretensja według postanowień niniejszej ustawy podlega moratorjum, nie stoi na przeszkodzie jej kompensacie z inną pretensją.
Przepisy procesowe.

Art. 13.

1.

Aż do upływu terminu moratoryjnego nie należy dalej prowadzić postępowania sądowego na skutek skarg, któremi żąda się zapłaty pretensji moratoryjnych, chyba że pozwany postawi wniosek na podjęcie przerwanego postępowania. Jeżeli jednak już przed dniem 1 sierpnia 1914 r. odbyła się pierwsza audjencja po myśli § 239 p. c. lub ustna rozprawa procesowa, to postępowanie sądowe ma się dalej prowadzić, a w wyroku termin świadczenia w ten sposób oznaczyć, aby on rozpoczynał się od ostatniego dnia moratorjum. Jeżeli dzień ten w wyroku zapadłym przed wejściem w życie tej ustawy oznaczono kalendarzowo, to przesuwa się początek terminu świadczenia na ten dzień, w którym należy uiścić zapłatę według postanowień niniejszej ustawy.

2.

Nowe skargi o zapłatę pretensji moratoryjnych należy odrzucać, chyba że wierzyciel przedłoży pisemne oświadczenie dłużnika, w którym tenże zrzeka się w całości lub części ustawowego moratorjum. Jeżeli dłużnik zrzekł się ustawowego moratorjum tylko częściowo, można w skardze żądać także zapłaty drugiej części pretensji. Termfn do uiszczenia tej części pretensji należy oznaczyć w ten sposób, by on rozpoczynał się od ostatniego dnia moratorjum.
Egzekucja.

Art. 14.

1.

Podczas trwania moratorjum nie należy czynności egzekucyjnych nie wyłączając egzekucji dla zabezpieczenia na rzecz pretensji moratoryjnych, ani dozwalać ani już dozwolonych wykonywać. Toczącego się już postępowania egzekucyjnego nie należy dalej prowadzić z wyjątkiem przymusowego zarządu i przymusowej dzierżawy. Doręczone już uchwały przekazujące pozostają w mocy. Kwoty, uzyskane w drodze egzekucji, należy rozdzielić,

2.

Czynności egzekucyjne, które przedsięwzięto zanim rozporządzenie cesarskie z dnia 13 sierpnia 1914 r., Dz. p. p. № 216, stało się wiadome w sądzie egzekucyjnym, pozostają skuteczne,

3.

Zarządzenia tymczasowe na rzecz pretensji moratoryjnej mogą być dozwolone i wykonywane.

4.

Po ustaniu moratorjum przerwane postępowanie egzekucyjne będzie podjęte tylko na wniosek wierzyciela.
Sędziowskie moratorjum.

Art. 15.

1.

Osobom, wymienionym w art. 1 ustęp 1, może sąd, do którego się zwrócono, według następujących postanowień (art. 16 do 19) udzielić moratorjum dla zobowiązań wszelkiego rodzaju i bez względu na czas ich powstania. Sąd może dalej równocześnie z sędziowskiem moratorjum lub na odrębny wniosek dłużnika pod warunkami, wymienionemi w art. 16, ustęp 1, orzec, iż rygory prawne, które z powodu niewypełnienia zobowiązania w należytym czasie zaszły lub zajdą, z wyjątkiem obowiązku zapłaty odsetek w granicach zakreślonych w art. 9, ustęp 1, nie będą stosowane albo, że mają być zniesione.

2.

Sąd może również orzec, że skutki prawne niespełnienia się warunku pomija się lub znosi, jeżeli zajście warunku stało się niemożliwe wskutek wydarzeń wojennych. W razie potrzeby należy dla dopełnienia warunku naznaczyć nowy termin.

Art. 16.

1.

Sąd procesowy może na wniosek pozwanego, jeżeli tegoż położenie gospodarcze to usprawiedliwia i jeżeli wierzyciel nie ponosi przez to niestosunkowej szkody, oznaczyć w wyroku co do pretensji wyjętych z pod ustawowego moratorjum termin świadczenia dłuższy od ustawowego, tudzież opuścić rygory lub skutki prawne (art. 15).

2.

Taki termin zapłaty może być udzielony dla całego świadczenia lub części, jednakowoż nie poza dzień 31 grudnia 1919 r. Sędziowskie moratorjum, które udzielone zostało do dnia 30 czerwca 1919 r. włącznie, uważa się za przedłużone do dnia 30 września 1919 r. włącznie. Sąd może na wniosek po przesłuchaniu przeciwnej strony (§ 56 o. e.) zezwolić na dalsze przedłużenie najdalej do dnia 31 grudnia 1919 r. włącznie, lub ustawowe przedłużenie skrócić.

3.

Pozwany ma uprawdopodobnić faktyczne twierdzenia, na których opiera swój wniosek.

4.

Sąd może dozwolenie przedłużenia terminu zapłaty uczynić zawisłem od dania zabezpieczenia.

5.

Rozstrzygnięcie w sprawie sędziowskiego moratorjum (art. 15) może być zaczepione. Rozstrzygnienie takie zawarte w wyroku może być bez równoczesnego zaczepienia rozstrzygnienia, wydanego w sprawie głównej, zaczepione tylko rekursem. Przeciw rozstrzygnieniu sądu drugiej instancji w sprawie moratorjum niema środka prawnego.

6.

Jeżeli wierzyciel mimo to, że dłużnik postawił pozasądownie widocznie usprawiedliwione żądanie udzielenia moratorjum, wniósł skargę, a dłużnik zaraz na pierwszej audjencji roszczenia skargi uznał, natenczas koszta procesowe spadają na wierzyciela, skoro sędzia zezwoli na żądane pozasądownie moratorjum.

7.

Postanowienia te nie mają zastosowania do roszczeń z weksli lub czeków.

Art. 17.

1.

Dłużnik może w sądzie powiatowym, w którego okręgu wierzyciel ma swe zamieszkanie, uznając roszczenie wierzyciela, postawić wniosek na oznaczenie terminu zapłaty dla pretensji wyjętych z pod ustawowego moratorjum, lub żądać opuszczenia rygorów lub skutków prawnych (art. 15). Jeżeli wierzyciel mieszka po za obszarem oznaczonym w art. 1., może dłużnik ten wniosek postawić w sądzie powiatowym swego miejsca zamieszkania. Wniosek taki może dłużnik postawić także wówczas, gdy jego zobowiązanie jest stwierdzone przez nadający się do egzekucji akt notarjalny. Jeśli przeciw dłużnikowi wydano nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczem, to może on w ciągu terminu dla wniesienia sprzeciwu w sądzie, który wydał nakaz zapłaty, uznając roszczenie wierzyciela, postawić wniosek na ustanowienie terminu zapłaty.

2.

Sąd przed rozstrzygnięciem wniosku ma przesłuchać wierzyciela (§ 56 o. e.) i następnie orzec uchwałą. W uchwale, którą dozwolono ter minu zapłaty, należy orzec o obowiązku dłużnika do zapłaty uznanej pretensji. Jeżeli przeciw dłużnikowi wydano nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczem, wówczas ma sędzia, zmieniając termin podany w nakazie zapłaty, ustanowić uchwałą nowy termin zapłaty.

3.

Koszta przesłuchania ma dłużnik zwrócić wierzycielowi, chyba że wierzyciel odrzucił postawione przez dłużnika pozasądownie i widocznie uzasadnione żądanie udzielenia moratorjum.

4.

Postanowienia art. 16 mają odpowiednie zastosowanie.

Art. 18.

1.

Jeżeli drogą sędziowskiego moratorjum zezwolono na płacenie w ratach czynszu najmu lub dzierżawy, to rygory prawne na wypadek niewypełnienia w czasie należytym będą stosowane jedynie w razie nieuiszczenia takich rat w czasie właściwym.

2.

Jeżeli nie uiści się takiej raty w czasie należytym, wówczas może wynajmujący lub wydzierżawiający wypowiedzieć najemcy lub dzierżawcy ze skutecznością na najbliższy termin wypowiedzenia.

Art. 19.

1.

Sąd egzekucyjny może na wniosek zobowiązanego pod warunkami wymienionemi w art. 16, ust. 1, wstrzymać najdalej do dnia 31 grudnia 1919 r. egzekucję na rzecz pretensji wyjętej z pod ustawowego moratorjum i zarządzić zniesienie już dokonanych aktów egzekucyjnych nawet bez zabezpieczenia przewidzianego w § 43 ust. 2 o. e.

2.

Do zezwolenia na wstrzymanie mają odpowiednie zastosowanie postanowienia art. 16 ust. 3 do 5.

3.

Egzekucja wstrzymana według poprzednich rozporządzeń moratoryjnych może być dalej wstrzymana na wniosek zobowiązanego pod temi samem i warunkami najdłużej do dnia 31 grudnia 1919, jeżeli termin wstrzymania nie upłynął już przed dniem 1 maja 1919.

4.

Wierzyciel, popierający egzekucję, nie ma prawa do zwrotu kosztów u rosłych z powodu wstrzymania egzekucji, gdy odrzucił wniesione poza sądownie przez dłużnika i widocznie uzasadnione żądanie udzielenia moratorjum.
Uchylenie ustawowego moratorjum orzeczeniem sędziowskiem

a)

Postępowanie.

Art. 20.

1.

Wierzyciel może w sądzie powiatowym, w którego okręgu dłużnik ma miejsce zamieszkania (siedzibę), lub stałe miejsce pobytu, postawić wniosek, by dla jego roszczenia uchylono ustawowe. moratorjum.

2.

Na wniosek należy przesłuchać dłużnika (§ 56 o. e.). Wezwanie do jawienia lub wezwanie do złożenia pisemnego oświadczenia należy mu doręczyć według przepisów o doręczaniu skarg.

3.

Przed rozstrzygnięciem przeprowadzi sędzia stosowne dochodzenia, zasiągnie ewentualnie opinji izby handlowej i przemysłowej, albo przesłucha świadków lub osoby, mogące udzielić wyjaśnień i poinformowane o gospodarczem położeniu dłużnika. Postępowanie ma być o ile możności przyspieszone i powinno być ukończone w pierwszej instancji w ciągu jednego miesiąca.

4.

Rekurs jest dopuszczalny w ciągu dni trzech tak przeciw uwzględnieniu jak przeciw odrzuceniu wniosku. Przeciw rostrzygnięciu sądu drugiej instancji niema środka prawnego.

5.

O kosztach postępowania należy orzec według postanowień procedury cywilnej. Wierzyciel nie ma jednak prawa do zwrotu kosztów, chociażby przychylono się do jego wniosku, winien natomiast zwrócić koszta postępowatiia dłużnikowi, jeśli przed postawieniem wniosku zaniedbał wezwać tego ostatniego do zapłaty, a dłużnik oświadczył zaraz przed sądem gotowość do zapłaty tej kwoty, dla której orzeczono uchylenie ustawowego moratorjum, albo jeżeli dłużnik w odpowiedzi na pozasądowe wezwanie do zapłaty oświadczył bezzwłocznie na piśmie gotowość do zapłaty tej kwoty, zrzekając się ustawowego moratorjum.

6.

O uchwałach tyczących się uchylenia ustawowego moratorjum będzie sąd prowadził zapiski, założone według nazwisk dłużników, które mogą przeglądać osoby, mające w tem widoczny interes prawny.

b)

Warunki i rozciągłość uchylenia ustawowego moratorjum.

Art. 21.

1.

Wniosek należy załatwić przychylnie uchwałą, jeżeli wyniki postępowania uprawdopodobniły, że gospodarcze położenie dłużnika nie usprawiedliwia, lub nie usprawiedliwia w pełnej rozciągłości ustawowego moratorjum, a dłużnik nie uwiarogodni, że w razie uiszczenia zapłaty poniósłby niestosunkową szkodę.

2.

W uchwale sądowej należy wypowiedzieć, dla jakiej kwoty wierzytelności i z którym dniem ustawowe moratorjum się uchyla.

3.

Dla pretensji ponad 50 K. można wobec dłużników, którzy mają swe miejsce zamieszkania (siedzibę stałą, siedzibę przedsiębiorstwa) w okręgu sądu apelacyjnego we Lwowie, uchylić ustawowe moratorjum tylko dla dwóch kwot częściowych wysokości najwyżej po 10 procent tej sumy wierzytelności z odsetkami, jaka zalegała w dniu 1 lipca 1918 i o ile do te) wysokości nie została jeszcze uchwałą sądową z pod ustawowego moratorjum wyjętą. Tych kwot częściowych nie wolno uczynić płatnemi przed 30 września i 31 grudnia 1919 r.

c)

Sądowe dochodzenie pretensji nie podlegających już moratorjum.

Art. 22.

1.

Po prawomocności uchwały, uchylającej ustawowe moratorjum, może wierzyciel, przedkładając tę uchwałę, dochodzić sądownie swej pretensji.

2.

Skargą o zapłacenie kwoty, dla której uchylono ustawowe moratorjum, można żądać także zapłaty pozostałej części pretensji. Zasądzenie na świadczenie, dla którego przysługuje dłużnikowi jeszcze w czasie zapadnięcia wyroku ustawowe moratorjum, jest dopuszczalne; jednakże należy oznaczyć termin świadczenia, zgodnie z uchwałą o uchyleniu ustawowego - moratorjum, zaś dla kwot, których ta uchwała nie dotyczy, w ten sposób, że termin ten rozpoczyna się od ostatniego dnia ustawowego moratorjum.

3.

Na rzecz wykonalnego roszczenia, dla którego uchylono ustawowe moratorjum, można prowadzić egzekucję.

d)

Weksle i czeki.

Art. 23.

1.

Postanowienia art. 20 i 21 mają odpowiednie zastosowanie do weksli. O treści prawomocnej uchwały, którą uchylono dla weksli ustawowe moratorium, winien wierzyciel zawiadomić zwrotnie zobowiązanych, o ile adres jest znany i komunikacja pocztowa istnieje.

2.

Uchylenie ustawowego moratorjum ma skutek tylko wobec dłużnika, przeciw któremu zostało orzeczone.

Art. 24.

1.

Przez prawomocne uchylenie ustawowego moratorjum weksel, który nie zapadł już przed 1 sierpnia 1914, staje się co do kwoty wyjętej z pod moratorjum płatny za okazaniem. Okazanie nie jest dopuszczalne przed dniem w uchwale sądowej oznaczonym. Wraz z wekslem należy okazać uchwałę sądową.

2.

Przeciw zwrotnie zobowiązanym z weksli oznaczonego w ust. 1 rodzaju można postawić wniosek na uchylenie ustawowego moratorjum tylko o tyle, o ile ustawowe moratorjum wobec akceptanta (wystawcy własnego weksla) prawomocnie uchylono.

3.

W razie zapłaty częściowej należy zaznaczyć na wekslu kiedy, kto 1 w jakiej wysokości zapłatę uskutecznił. Płacącemu należy wydać pokwitowanie na odpisie weksla.

Art. 25.

1.

Jeżeli zwrotnie zobowiązany uskutecznia częściową zapłatę (art. 21 i 23) na weksel, który zapadł przed dniem 1 sierpnia 1914, to może on prócz zaznaczenia stosownie do art. 24, ust. 3, i pokwitowania zażądać uwierzytelnionego odpisu protestu. Wydanie uwierzytelnionego odpisu należy zanotować na proteście. Dla każdej częściowej zapłaty można wydać nie więcej niż jeden duplikat lub jeden uwierzytelniony odpis protestu. Podpis austro - węgierskiego Banku na odpisie protestu zastępuje uwierzytelnienie tegoż.

2.

Jeżeli zwrotnie zobowiązany dochodzi zwrotu uiszczonej przez siebie częściowej zapłaty przeciw swoim poprzednikom lub akceptantowi, to należy przy wekslach, które zapadły przed dniem 1 sierpnia 1914, dołączyć pokwitowanie i uwierzytelniony odpis protestu, w wypadkach zaś uwolnienia od protestu pokwitowanie i uwierzytelniony odpis weksla.

Art. 26.

1.

Przy wekslach, wystawionych przed dniem 1 października 1915 a które zapadły lub zapadną między dniem 1 sierpnia 1914 a 31 grudnia 1919, należy uiszczenie częściowej zapłaty (art. 21 i 23) stwierdzić protestem i to także wówczas, gdy od protestu zwolniono. Poprzedników należy zawiadomić stosownie do artykułów 45 do 47 u. w.

2.

Przy wekslach, oznaczonych w ust. 1, można protest z powodu nieuiszczenia częściowej zapłaty zastąpić:

a)

oświadczeniem akceptanta (przekazanego), wystawcy własnego weksla lub domicyljata;

b)

oświadczeniem posiadacza weksla, jeżeli można na niego przekazać czek stosownie do § 1 ustawy z dnia 3 kwietnia 1906, Dz. p. p. Nr. 84, z wyjątkiem wypadku, gdy nie można odszukać lokalu zarobkowego osoby, której się miało prezentować, albo w braku tegoż jej mieszkania.

3.

Oświadczenie musi być umieszczone na wekslu lub na połączonej z nim karcie (allonge) i podpisane przez zeznającego je. Ma ono zawierać dzień prezentowania i uwagę, że zapłaty nie uiszczono lub że osoby, której się miało prezentować nie zastano. Dla zachowania praw wekslowych należy nadto w terminie do założenia protestu uskutecznić uwierzytelnienie odpisu weksla, zaopatrzonego oświadczeniem. Uwierzytelnienie odpisu należy zaznaczyć na wekslu. Dla każdej zapłaty częściowej można uwierzytelniać nie więcej jak jeden odpis weksla. Podpis austro - wegierskiego Banku na odpisie weksla zastępuje uwierzytelnienie tegoż.

4.

Jeżeli zwrotnie zobowiązany uiszcza częściowo zapłatę za weksel, oznaczony w ust. 1, wówczas może on prócz zaznaczenia według art. 24, ust. 3, i pokwitowania żądać wydania uchwały sądowej, którą uchylono ustawowe moratorjum, tudzież protestu co do nieuiszczonej częściowej zapłaty, lub gdy protest zastąpiono jednem z oznaczonych w ust. 2 oświadczeń, odpisu weksla uwierzytelnionego według przepisu ust. 3.

5.

Jeśli zwrotnie zobowiązany dochodzi przeciw poprzednikom lub akceptantowi zwrotu uiszczonej przezeń zapłaty częściowej, to należy przy wekslach, oznaczonych w ust. 1, przedłożyć prócz uchwały o uchyleniu ustawowego moratorjum pokwitowanie i protest lub odpis weksla uwierzytelniony według przepisu ust. 3.

Art. 27.

Ma podstawie weksli, dla których uchylono częściowe ustawowe moratorjum, dopuszczalne są skargi tylko co do kwoty, która stała się płatna.

Art. 28.

Postanowienia art. 23 do 27 mają odpowiednie zastosowanie do czeków, które stały się płatne przed 1 sierpnia 1914.

e)

Ogólne przepisy o postępowaniu.

Art. 29.

Do przepisanego w art. 20 do 28 postępowania mają zastosowanie postanowienia o postępowaniu w cywilnych sprawach spornych.

f)

Wyjątki.

Art. 30.

Postanowienia art. 20 do 29 nie mają zastosowania do roszczeń przeciw publicznym korporacjom, przeciw bankom krajowym i akcyjnym, kasom oszczędności, stowarzyszeniom kredytowym i innym instytucjom kredytowym.
Prawo wzajemności.

Art. 31.

Jeżeli wierzyciele mający miejsce zamieszkania (siedzibę) w kraju mogą dochodzić swych roszczeń prywatnoprawnych w innych państwach tylko w mniejszej mierze lub pod ograniczeniami dalej idącemi, niż to w niniejszej ustawie postanowiono, podlegają roszczenia wierzycieli, mających w tem państwie miejsce zamieszkania (siedzibę), równym ograniczeniom.
Postanowienia o należytościach prawnych.

Art. 32

1.

Jeżeli uiszczono naleiytość za protest już przy zakładaniu protestu z powodu niezapłacenia kwoty częściowej za weksel, protest z powodu nieuiszczenia dalszej zapłaty jest wolny od naleźytości według p. 116, lit. g. ustawy z dnia 13 grudnia 1862, Dz. p. p. Nr. 89. Postanowienia rozporządzenia ministerjalnego z dnia 11 stycznia 1917, Dz. p. p. Nr. 24, mają odpowiednie zastosowanie.

2.

Oznaczone w art. 26 oświadczenie akceptanta (przekazanego), wystawcy własnego weksla, lub domicyljata albo posiadacza weksla nie podlega naleźytości.

Art. 33.

Ustawa ta wchodzi w życie w dniu 1 lipca 1919. Równocześnie traci moc obowiązującą rozporządzenie Polskiej Komisji Likwidacyjnej i Tymczasowego Komitetu Rządzącego z dnia 24 grudnia 1918, Dz. rozp. P. K. L Nr. 15.
Rada Ministrów władna jest przedłużać moc obowiązującą niniejszej ustawy, jak również rozszerzać postanowienia art. 7-a na inne osoby, które z powodu wypadków wojennych zasługują na uwzględnienie i wydawać zarządzenia co do stopniowego uchylenia moratorjum.

Art. 34.

Wykonanie niniejszej ustawy porucza się Ministrowi Sprawiedliwości.