Art. 1.
Przywraca się ustanowiony Władzą Królewską w r. 1792 i potwierdzony Konstytucją Sejmu
Rzeczypospolitej z dnia 23 listopada 1793 r. order wojskowy pod nazwą „Virtuti Militari”.
Art. 2.
Order „Virtuti Militari” dzieli się na pięć klas, sposobem następującym:
1)
klasę I stanowi „Wielki Krzyż” orderu czyli powiększony krzyż orderowy na wstędze
szerokiej, przepasanej przez prawe ramię na lewy bok. Obok wstęgi na lewej piersi
nosi się gwiazdę orderową (art. 3);
2)
klasę II - „Krzyż Komandorski”, mniejszy od Krzyża klasy I do noszenia na wstędze
na szyi;
3)
klasę III - „Krzyż Kawalerski”, mniejszy od Krzyża Komandorskiego, do noszenia na
lewej piersi;
4)
klasę. IV - „Krzyż Złoty”, tego samego kształtu co Krzyż Kawalerski, lecz z wązkiemi
paskami czarno - emaljowanemi po brzegach, do noszenia na lewej piersi;
5)
klasę V - „Krzyż Srebrny”, tego samego kształtu co Złoty do noszenia w ten sam sposób.
Wzory rysunkowe oraz wymiary krzyżów, gwiazdy i wstęgi według klas podane będą w osobnym
załączniku do ustawy niniejszej.
Art. 3.
Order wojskowy „Virtuti Militari” wyobraża się w postaci metalowego krzyża czteroramiennego,
czarno - emaljowanego, z obramieniami złotemi i z umieszczonem na ramionach krzyża
napisem „Virtuti Militari”. W środku krzyża w wieńcu laurowym zielonym na tarczy złotej
- orzeł biały emaljowany w kształcie z r. 1792, strona odwrotna złota. W środku w
wieńcu laurowym zielonym - napis „Honor i Ojczyzna” i data 1792 r.
Order nosi się na wstędze niebieskiej z czarnemi po obu stronach prążkami. W pierwszej
klasie orderu obok krzyża w wypadku w art. 2 przepisanym nosi się gwiazdę orderową
srebrną złożoną z ośmiu pęków promieni z krzyżem „Virtuti „Militari” pośrodku, a w
otoku zewnętrznym - z napisem „Honor i Ojczyzna”.
Art. 4.
Order wojskowy „Virtuti Militari” jest nagrodą czynów wybitnego męstwa i odwagi, dokonanych
w boju i połączonych z poświęceniem się dla dobra Ojczyzny. Nadawanie orderu ma miejsce
w porządku następującym:
Krzyż Wielki - otrzymuje Wódz za zwycięstwo w walnej bitwie, zakończonej zupełną porażką
nieprzyjaciela lub za bohaterską obronę, która rozstrzygnęła o losach operacji strategicznej.
Krzyż Komandorski - otrzymuje dowódca za zwycięstwo taktyczne lub mężną i skuteczną
obronę trudnej pozycji.
Krzyż Kawalerski - otrzymuje oficer, podoficer lub żołnierz, posiadający już Krzyż
Złoty za umiejętne kierownictwo oddziałem, połączone z osobistym czynem wybitnego
męstwa i z narażeniem życia.
Krzyż Złoty - otrzymuje oficer: a) za umiejętne kierownictwo oddziałem, połączone
z czynem wybitnego męstwa i z narażeniem życia; b) podoficer lub żołnierz, posiadający
już Krzyż Srebrny za czyn wybitnego męstwa, połączony z narażeniem życia.
Krzyż Srebrny - Otrzymuje oficer, podoficer lub żołnierz za czyn wybitnego męstwa,
połączony z narażeniem życia.
Szczegółowe przykłady odznaczeń bojowych w każdym rodzaju broni - kwalifikujących
się do nagrodzenia poszczególnemi klasami orderu. Virtuti Militari” ustanowione będą
w statucie tego orderu (art. 18).
Art. 5.
Do posiadania każdego orderu „Virtuti Militari” przywiązuje się prawo na dożywotnią
pensję orderową roczną w wysokości 300 zł. pol.
Art. 6.
Nadanie orderu „Virtuti Militari”, prócz prawa na pensję orderową (art. 5), stwarza
dla odznaczonych przywileje następujące:
1)
tytuł kawalera orderu „Virtuti Militari” odnośnej klasy;
2)
prawo pierwszeństwa przy przyjęciu do korpusu inwalidów, przy nadziale ziemi, przy
obsadzaniu posad rządowych i przy przyjmowaniu dzieci, odznaczonych na miejsca stypendjalne
w zakładach wychowawczych rządowych;
3)
prawo na honory ze strony wojskowych, równych stopni, orderu nie posiadających.
Niezależnie od tego, podoficerom i żołnierzom, odznaczonym Krzyżem Złotym, przysługuje
prawo awansowania na stopień oficerski, o ile posiadają odpowiednie kwalifikacje.
Awansowanym na powyższych warunkach podoficerom i żołnierzom służą wszystkie prawa
oficerów służby czynnej, obowiązani są jednak złożyć w ciągu roku po ukończeniu wojny
egzamin na stopień oficera rezerwy.
Art. 7.
Odznak orderu „Virtuti Militari” nigdy nie zdejmuje się. Sposób noszenia odznak ustanowiony
będzie w statucie.
Art. 8.
Posiadacze orderu „Virtuti Militari” tworzą braterski zespół pod nazwą „Zgromadzenie
Kawalerów Orderu Virtuti Militari” z Kanclerzem Orderu i Kapitułą na czele.
Art. 9.
Dniem świata orderu „Virtuti Militari” ustanawia się dzień 3-go maja, jako rocznica
wiekopomnej Konstytucji 1791 r., w której obronie inicjatywa do stworzenia orderu
tego powstała.
Art. 10.
Nadawanie orderu „Virtuti Militari” następuje za dekretami Naczelnika Państwa na wniosek
Kapituły tego orderu.
Art. 11.
Kapituła orderu urzęduje przy Ministerstwie Spraw Wojskowych i składa się z dwunastu
najstarszych kolejnością kawalerów orderu czterech klas starszych, po trzech od każdej
klasy. Przewodniczącym Kapituły z tytułem Kanclerza Orderu. „Virtuti Militari” jest
najstarszy klasą i kolejnością kawaler tego orderu.
Kapituła z pośród kawalerów orderu obiera sekretarza orderu.
Art. 12.
Obowiązkiem Kapituły jest:
1)
zarząd sprawami orderu „Virtuti Militari” i zgromadzenie Kawalerów;
2)
rozpatrzenie wniosków o nadanie odznak orderowych na zasadach w art. 4 oznaczonych;
3)
przygotowanie i składanie do właściwego zatwierdzenie projektów, zarządzeń i ustaw
w sprawach, dotyczących orderu.
Art. 13.
Szczegóły organizacji Zgromadzenia i Kapituły, zasady i porządek przedkładania wniosków
o nadanie orderu „Virtuti Militari”, tryb dalszego postępowania w tym przedmiocie,
zarówno zasady nadawania orderu w okolicznościach wyjątkowych - ustanowione być mają
w statucie orderu.
Art. 14.
Prawo do posiadania orderu wojskowego „Virtuti Militari” traci się na mocy wyroku
sądowego, pozbawiającego praw obywatelskich oraz za czyny niehonorowe na mocy orzeczenia
Kapituły, zatwierdzonego przez Naczelnika Państwa. Z tą chwilą ustają wszelkie uprawnienia,
do posiadania orderu przywiązane.
Art. 15.
Nadawanie orderu wojskowego i ozdób, do tegoż należących, przyjmuje się na rachunek
Skarbu Państwa. Wszelkie podania i dokumenty w sprawach orderu „Virtuti Militari”
zwolnione są od opłat skarbowych.
Art. 16.
Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, odznaczenie wszakże orderem może
wyjątkowo mieć miejsce również za czyny bojowe, przed wydaniem ustawy dokonane w imię
dobra i niepodległości Polski.
Art. 17.
Statut pomienionego orderu, ułożony na zasadach w ustawie niniejszej wyrażonych, wymaga
zatwierdzenia ustawowego.
Art. 18.
Wykonanie ustawy niniejszej porucza się Ministrowi Spraw Wojskowych.
Przepisy przechodnie.
Art. 19.
Nadawanie orderu „Virtuti Militari” rozpoczyna się niezwłocznie po ogłoszeniu ustawy
niniejszej na zasadach następujących:
1.
Kapitułę tymczasową z jedenastu członków, aż do jej ukonstytuowania sposobem w art.
11 ustawy przewidzianym, powoła Wódz Naczelny z pośród starszych, w boju zasłużonych
oficerów, w stosunku procentowym do liczby oficerów poszczególnych formacji, z których
utworzyła się armja polska;
2.
przewodnictwo w Kapitule z urzędu obejmuje Wódz Naczelny, a w jego zastępstwie najstarszy
stopniem członek tymczasowej Kapituły;
3.
w miarę mianowania kawalerów orderu wojskowego „Virtuti Militari” ustępują z kapituły
członkowie tymczasowi, poczynając od najmłodszego stopniem. Z chwilą wstąpienia do
Kapituły dwunastego członka stałego przewodnictwo przechodzi do Kanclerza, przyczem
Kapituła przestaje być tymczasową;
4.
wnioski o nadanie orderu wojskowego „Virtuti Militari” za czyny waleczności przedstawia
Kapitule dowództwo samodzielnej jednostki taktycznej, z podaniem motywów i świadectw;
5.
wnioski w sprawie odznaczenia oficerów i żołnierzy polskich którzy walczyli o niepodległość
Polski - przedłożą Kapitule następujące komisje: a) komisja legjonów polskich, b)
komisja formacji polskich frontu wschodniego, c) komisja formacji polskich frontu
zachodniego, co zaś do uczestników powstania 1863 i 1864 r. Rada wojskowa. Do tych
komisji powołani będą z pomiędzy. uczestników walk po trzech generałów lub oficerów
wyższych (pułkownik, podpułkownik, major) i po trzech oficerów niższych stopni (kapitan,
porucznik i podporucznik).