Art. 1.
Czas pracy wszystkich pracowników, zatrudnionych na mocy umowy w przemyśle, górnictwie,
handlu, komunikacji i przewozie oraz w innych zakładach pracy, choćby na zysk nie
obliczonych, a prowadzonych w sposób przemysłowy, niezależnie od tego, czy te zakłady
pracy są własnością prywatną, czy państwową, czy też organów samorządowych, wynosi
bez wliczenia przerw odpoczynkowych najwyżej 8 godzin na dobę, w sobotę 6 godzin na
dobę i nie może przekraczać 46 godzin na tydzień.
Art. 2.
Za czas pracy uważa się liczbę godzin, przez które pracownik obowiązany jest na mocy
umowy pozostawać w zakładzie pracy lub poza nim do rozporządzenia kierownika robót.
W górnictwie czas, zużyty na zjazd i wyjazd, wlicza się w czas pracy. Regulamin wewnętrzny
kopalni winien określić wyraźnie kolejność, w jakiej zjazd i wyjazd robotników, pracujących
w górnictwie, ma się odbywać.
W handlu czas sprzedaży towarów i otwarcia sklepów, za wyjątkiem aptek i jadłodajni,
bez względu na to, czy są tam zatrudnieni pracownicy, nie może przekraczać ustalonych
w tej ustawie norm czasu pracy.
Godzinę otwierania i zamykania sklepów określi dla każdej gałęzi handlu jednolicie
dla danej miejscowości powiatowa władza samorządowa, a w miastach wyłączonych miejscowa
rada miejska po wysłuchaniu stron interesowanych.
Art. 3.
Czas pracy osób, zatrudnionych w przemyśle przewozowym, o ile tego wymagają techniczne
warunki pracy, może Minister Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem
Przemysłu i Handlu, a w zakładach pracy, podlegających bezpośrednio poszczególnym
ministerstwom, właściwy minister w porozumieniu z Ministrem Pracy i Opieki Społecznej,
po wysłuchaniu opinii związków zawodowych pracowników i pracodawców danej gałęzi,
uregulować osobnem rozporządzeniem, zastępując normy, ustalone w niniejszej ustawie
przez normy równoważne.
Art. 4.
Konieczne odstępstwa od ustalonego w art. 1, 10 i 14 czasu pracy celem wykonywania
robót, poprzedzających produkcję lub po niej następujących, oraz robót, mających na
celu pilnowanie materjałów lub zakładów pracy, jakoteż w rzemiosłach na wsi i w miasteczkach
ze względu na związek tych rzemiosł z pracą na roli, określi dla każdej kategorji
pracowników osobnem rozporządzeniem Minister Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu
z Ministrem Przemysłu i Handlu, a w dziedzinie pracy w rzemiosłach, wymienionych w
tym artykule, i z Ministrem Rolnictwa i Dóbr Państwowych, odnośnie zaś do zakładów
pracy, podlegających bezpośrednio poszczególnym ministerstwom - właściwy minister
w porozumieniu z Ministrem Pracy i Opieki Społecznej.
Art. 5.
W zakładach pracy lub ich oddziałach, w których praca jest szczególnie dla zdrowia
pracowników szkodliwa, może być zarządzony czas pracy krótszy, niż wymieniony w art.
1, a to w sposób, wskazany w art. 19 niniejszej ustawy.
Art. 6.
Przedłużenie czasu pracy jest dopuszczalne w wypadkach następujących:
a)
W razie, gdy z powodu zaszłych lub grożących zakładowi pracy żywiołowych wydarzeń
lub nieszczęśliwych wypadków jest to konieczne dla zapewnienia bezpieczeństwa pracujących,
dla utrzymania w całości zakładu prący i umożliwienia dalszego jego ruchu, oraz dla
wykonania robót, których niewykonanie spowodowaćby mogło zepsucie materjałów lub urządzeń
mechanicznych, przyczem czas pracy nie może przekraczać 12 godzin na dobę, o ile nie
chodzi o akcję ratowniczą. W wypadkach tych może być czas pracy przedłużony w każdym
dniu tygodnia, nie wyłączając niedzieli, pracodawca winien jednak bezzwłocznie zgłosić
wypadek, powodujący konieczność przedłużenia czasu pracy, do właściwego Urzędu Inspekcji
Pracy.
b)
W wypadkach, spowodowanych szczególnemi udowodnionemi potrzebami zakładu pracy, może
być czas pracy przedłużony za otrzymanem poprzednio zezwoleniem Ministerstwa Pracy
i Opieki Społecznej, zaś w handlu dla celów dorocznej inwentaryzacji - za uprzedniem
zawiadomieniem Urzędu Inspekcji Pracy, przyczem ilość godzin nadliczbowych dla poszczególnego
pracownika nie może wynosić więcej, niż 120 godzin na rok i 4 godziny na dobę.
c)
W zakładach o ruchu ciągłym, o ile utrzymanie w ruchu zakładu pracy niezbędnie tego
wymaga. W takich zakładach może Minister Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu
z Ministrem Przemysłu i Handlu, po wysłuchaniu opinji związków zawodowych pracowników
i pracodawców, zezwolić na przedłużenie czasu pracy poszczególnych grup pracowników
przeciętnie do 56 godzin tygodniowo. Ustalony w art. 1-ym ośmiogodzinny czas pracy
na dobę może być w tych zakładach przedłużony jednego dnia w każdym tygodniu dla jednej
lub dwóch po sobie następujących zmian robotników, jednakże wówczas musi być czas
pracy w ten sposób podzielony, by każdy robotnik mógł korzystać w każdym Okresie 3-tygodniowyrn
z dwukrotnego co najmniej 24-godzinnego odpoczynku.
d)
W wypadkach, spowodowanych koniecznościami narodowemi, może być z decyzji Rady Ministrów,
ewentualnie po wysłuchaniu opinji związków zawodowych pracowników i pracodawców, wydane
rozporządzenie, dozwalające przedłużyć czas pracy w każdym dniu tygodnia, nie wyłączając
niedzieli, w poszczególnych zakładach pracy lub kategorjach tychże - za każdym razem
jednak na okres nie dłuższy, niż 3 miesięczny.
Art. 7.
Podlegające niniejszej ustawie zakłady pracy obowiązane są prowadzić dla każdego pracownika
osobne wykazy godzin nadliczbowych z oznaczeniem należnej za nie płacy.
Art. 8.
W zakładach o ruchu ciągłym dozwolona jest w sobotę, stała ciągła praca 8 godzin na
zmianę, jednak w tym wypadku pracownicy muszą otrzymać osobną zapłatę za 2 godziny
nadliczbowe według norm, ustalonych w art. 16.
Art. 9.
W handlu oraz zakładach fryzjerskich i łaźniach dozwolona jest w sobotę stała normalna
praca przez 8 godzin, jednak w tym wypadku pracownicy muszą otrzymać w ciągu miesiąca
lub roku równoważną ilość wolnych od pracy i zapłaconych dni poza ustawowym urlopem.
Art. 10.
W niedziele i dni świąteczne, ustawą oznaczone, praca w zakładach, podlegających niniejszej
ustawie, jest wzbroniona, z wyjątkiem wypadków, przewidzianych w art. 11.
Art. 11.
Praca w niedziele i dni świąteczne jest dozwolona:
a)
dla wykonywania robót koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne
potrzeby ludności, a w szczególności dla utrzymania wodociągów, oświetlenia, dla czyszczenia,
przy komunikacji, w aptekach, w hotelach i jadłodajniach, w kąpielach rzecznych i
morskich oraz we wszelkich kąpielach w miejscach kuracyjnych, w zakładach, służących
opiece chorych, w teatrach i widowiskach publicznych, poza tern, nie dłużej jednak,
niż przez trzy godziny, do godziny 10 przed południem, w mleczarniach i kwiaciarniach;
b)
w zakładach o ruchu ciągłym dla wykonywania robót, które ze względu na techniczną
naturę produkcji nie mogą być wstrzymane;
c)
w wypadkach, przewidzianych w art. 6 a) i 6d);
d)
w sklepach od godziny 1-ej w południe do 6-ej wieczorem w ostatnią niedzielę przed
świętami Bożego Narodzenia i Wielkiej Nocy.
Art. 12.
We wszystkich wypadkach stosowania pracy w niedzielę (w myśl art. 11), z wyjątkiem
przewidzianych w art. 6 a), należy poprzednio zawiadomić o tern właściwy Urząd Inspekcji
Pracy.
Art. 13.
O ile pracownicy pracują w niedzielę dłużej niż 3 godziny - z wyjątkiem zakładów o
ruchu ciągłym - muszą otrzymać równą ilość godzin wolnych w tygodniu.
Art. 14.
Praca nocna, to jest w czasie od godziny 9 wieczór do 5 rano, a w zakładach, pracujących
na dwie zmiany, od 10 wieczór do 4 rano jest wzbroniona, z wyjątkiem wypadków, przewidzianych
w art. 15.
Art. 15.
Praca nocna dopuszczalna jest we wszelkich zakładach o ruchu ciągłym, nadto w innych
wypadkach, przewidzianych w art. 6 i 11 a).
Art. 16.
Praca w godzinach nadliczbowych, przewidziana w art. 6 i 8. niniejszej ustawy, ma
być wynagradzana conajmniej 50%-ym dodatkiem do płacy normalnej. Za godziny nadliczbowe
ponad 2 godziny dziennie oraz za pracę w godzinach nadliczbowych, przypadających na
noc lub w niedziele i święta, dodatek ten ma wynosić conajmniej 100% Przy pracy akordowej
dodatki powyższe będą obliczane na podstawie płacy za czas, o ile ich umową w danym
zakładzie inaczej nie unormowano.
Art. 17.
Najdalej po każdych 6 godzinach pracy ma nastąpić przerwa, nie krótsza niż jednogodzinna,
podczas której ruch maszyn powinien być tam, gdzie na to zezwalają techniczne warunki
pracy, wstrzymany, a pracownik wedle swej woli może opuścić miejsce pracy. W zakładach
o ruchu ciągłym oraz w tych, w których z powodu natury pracy pracownik nie może miejsca
pracy opuścić, praca może trwać bez wyżej wymienionej godzinnej przerwy; w takim razie
jednak pracownik musi otrzymać możność spożycia posiłku podczas ruchu zakładu pracy.
Art. 18.
Przekroczenia przepisów niniejszej ustawy karane będą w drodze sądowej grzywną do
5.000 marek lub aresztem do 3 miesięcy.
Art. 19.
Wykonanie niniejszej ustawy powierza się Ministrowi Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu
z Ministrem Przemysłu i Handlu odnośnie zaś do zakładów pracy, podlegających bezpośrednio
poszczególnym Ministerstwom, powierza się wykonanie ustawy właściwemu ministrowi w
porozumieniu z Ministrem Pracy i Opieki Społecznej.
Art. 20.
Ustawa niniejsza wchodzi w życie w cztery tygodnie po jej ogłoszeniu; równocześnie
tracą moc obowiązującą wszystkie inne przepisy, dotąd w tym przedmiocie wydane, o
ile są sprzeczne z postanowieniami niniejszej ustawy.
Przepisy przejściowe.
Art. 1.
W wypadkach wyjątkowych może minister, powołany w myśl art. 19 do wykonania niniejszej
ustawy, po wysłuchaniu opinji interesowanych związków zawodowych pracowników i pracodawców,
odroczyć jej wykonanie dla pewnych kategorji pracy nie dłużej jednak, niż na przeciąg
6 miesięcy. Dalsze odroczenie w wymienionych wypadkach, jednak nie dłużej, niż na
rok, nastąpić może tylko z decyzji Rady Ministrów.
Art. 2.
W miejscowościach, w których nie istnieją jeszcze Urzędy Inspekcji Pracy, aż do ich
utworzenia, kompetencje, tymże urzędom w niniejszej ustawie przyznane, należą do władz
administracyjnych I instancji.
Art. 3.
Wprowadzenie czasu pracy, przewidzianego w ustawie niniejszej, w zakładach, w których
dotychczas stosowany był czas dłuższy, nie może pociągać za sobą zmiejszenia zarobków.