Na mocy art. 44 Konstytucji ogłaszam ustawę następującej treści:
Art. 1.
Językiem urzędowania wewnętrznego i zewnętrznego sądów, urzędów prokuratorskich i
notarjatu jest język polski jako język państwowy.
Art. 2.
Obywatelom polskim narodowości ruskiej (rusińskiej), białoruskiej i litewskiej służy
prawo używania w sądach i urzędach prokuratorskich, wymienionych w art. 3, również
ich języka macierzystego w wypadkach następujących:
1.
Strony i świadkowie mają prawo używania w sądach i urzędach prokuratorskich w słowie
języka macierzystego. O ile strona druga lub jej zastępca albo sędzia przysięgły nie
rozumie tego języka, sąd przedstawia mu treść zeznań, oświadczeń i wywodów. W razie
potrzeby sąd może przybrać tłómacza. Wogóle sąd winien baczyć, aby strona, która nie
rozumie języka, używanego w sądzie, nie ponosiła uszczerbku w możności strzeżenia
swych praw.
2.
Sądy i urzędy prokuratorskie przyjmują również ułożone w języku macierzystym skargi,
pisemne wnioski, środki prawne, podania i inne pisma oraz załączniki i odpisy, o ile
ich załatwienie należy wyłącznie do właściwości sądów (urzędów prokuratorskich), wymienionych
w art. 3. Przepis niniejszy ma zastosowanie także do pism, wnoszonych z podpisem adwokata
lub innego zastępcy.
3.
Strona, która wniosła pismo w języku macierzystym, obowiązana jest wnieść dodatkowo
jego tłómaczenie na język państwowy, jeśli strona druga przedstawi sądowi takie żądanie
w ciągu dni 14 od dnia doręczenia jej pisma. W tym wypadku poprzednie doręczenie,
jak również akty, dokonane przez sąd na jego podstawie (wyroki, orzeczenia, decyzje,
uchwały), są pozbawione skutków prawnych, o czem sąd ten orzeka z urzędu; za dzień
doręczenia uważa się ten, w którym doręczono tłómaczenie; nie wyklucza to jednak wykonania
wstępnych czynności egzekucyjnych, zabezpieczających cel egzekucji. Na równi z żądaniem
dołączenia tłómaczenia będzie uważana odmowa przyjęcia pisma, oświadczona organowi
doręczającemu z powodu braku tłómaczenia. Jeżeli doręczenie ma nastąpić poza obszarem,
na którym dany język macierzysty jest używany w sądach pierwszej Instancji (art. 3),
należy tłómaczenie na język państwowy dołączyć już do pisma.
4.
Jeśli z ważnych względów sąd to uzna za potrzebna, postanowi, że oświadczenie lub
zeznanie, złożone w języku macierzystym, ma być w całości lub w części umieszczone
w protokóle lub załączniku do protokółu także w języku macierzystym obok języka państwowego.
5.
W dochodzeniach i śledztwach karnych zeznania i oświadczenia oskarżonych (obwinionych
i świadków, złożone w języku macierzystym, należy protokółować obok języka państwowego
na żądanie także w języku, w którym były złożone.
6.
Oskarżonemu (obwinionemu) służy prawo żądania, aby do aktu oskarżenia, sporządzonego
w języku państwowym, było dołączone tłómaczenie urzędowe na język macierzysty; żądanie
to należy przedstawić przed ukończeniem dochodzeń lub śledztwa.
7.
Strony, występujące w charakterze oskarżonych (obwinionych), procesujących się, albo
stron w postępowaniu niespornerm, mają prawo żądać, aby do wyroków, orzeczeń (decyzji,
uchwał) i innych załatwień, sporządzonych w języku państwowym, było dołączone tłómaczenie
urzędowe na język macierzysty; żądanie powyższe należy przedstawić przed ogłoszeniem
załatwienia, a jeśli ogłoszenie nie jest przewidziane - przed jego sporządzeniem.
8.
Wpisy do ksiąg wieczystych (hipotecznych, gruntowych) uskutecznia się w języku państwowym,
jednak dokument, stanowiący podstawę wpisu, można złożyć do księgi dokumentów w języku
macierzystym bez dołączenia tłómaczenia.
Wpisy do rejestru handlowego uskutecznia się w języku państwowym, jednak właścicielowi
firmy wolno żądać, aby do odpisu z rejestru dołączono bezpłatnie urzędowe tłómaczenie
jego na język macierzysty.
9.
Strona ma prawo żądać uwierzytelnienia odpisów dokumentów, sporządzonych w języku
macierzystym, i podpisów na takich dokumentach, tudzież sporządzania sądowych ugód
w języku macierzystym obok języka państwowego.
Art. 3.
Uprawnienia, przyznane w art. 2, służą:
a)
w sądach i urzędach prokuratorskich, mających siedzibę w okręgu sądu apelacyjnego
lwowskiego, oraz w województwach wołyńskiem i poleskiem, obywatelom polskim narodowości
ruskiej (rusińskiej); tesame uprawnienia służą im w sądach apelacyjnych w Lublinie
i Wilnie w sprawach, w których te sądy są instancjami od wyroków, decyzji i innych
załatwień sądów, mających siedzibę na obszarze województw wołyńskiego i poleskiego;
b)
w sądach i urzędach prokuratorskich, mających siedzibą na obszarach województw poleskiego
i nowogródzkiego i okręgu administracyjnego wileńskiego, oraz powiatów grodzieńskiego
i wołkowyskiego w województwie białostockiem, obywatelom polskim narodowości białoruskiej;
c)
w sądach, mających siedzibę, na obszarach powiatu święciańskiego i gmin z większością
litewską dawnego powiatu trockiego w okręgu administracyjnym wileńskim, obywatelom
polskim narodowości litewskiej.
Art. 4.
W sądach, wymienionych w art. 3 lit. a), b, adwokaci i inni zastępcy stron narodowości
ruskiej (rusińskiej), lub białoruskiej w sprawach, w których zastępują strony swej
narodowości, mają prawo używania języka macierzystego, z wyjątkiem przemówień (wywodów)
przed sądem orzekającym, które wolno wygłaszać w języku macierzystym tylko przed sądami,
mającemi siedzibę w okręgu sądu apelacyjnego lwowskiego.
W tym ostatnim okręgu w wypadkach, w których według art. 2 dołącza się tłómaczenia
urzędowe na język macierzysty, należy na żądanie strony sporządzać akty oskarżenia,
wyroki, orzeczenia (uchwały) i inne załatwienia w dwu językach: państwowym i ruskim
(rusińskim).
Art. 5.
Obywatele polscy narodowości ruskiej (rusińskiej) mogą żądać, aby wyroki, orzeczenia
(uchwały) i inne załatwienia Sądu Najwyższego były sporządzone w dwu językach, t.
j. państwowym i ruskim (rusińskim) w sprawach, w których ten sąd jest instancją od
wyroków, uchwał i innych załatwień sądów, mających siedzibę w okręgu sądu apelacyjnego
lwowskiego; żądania powyższe należy przedstawić przed powzięciem przez Sąd Najwyższy
decyzji.
Art. 6.
W wypadkach użycia języka państwowego i macierzystego obowiązuje w razie różnicy tekst
języka państwowego, z wyjątkiem wypadku, przewidzianego w art. 2 punkt 5.
Art. 7.
Przepis art. 1 ma odpowiednie zastosowanie w urzędowaniu notarjuszy.
Notarjuszowi wolno jednak na żądanie sporządzać akta prawne między żyjącymi i na wypadek
śmierci w języku macierzystym strony, o ile ona jest uprawniona do używania tego języka
według art. 3 w sądach pierwszej instancji, położonych na obszarze, gdzie notarjusz
ma swą siedzibę i akt sporządza.
Art. 8.
Przepisy o języku urzędowania sądów, urzędów prokuratorskich i notarjatu, obowiązujące
dotąd, uchyla się, z wyjątkiem przepisów, obowiązujących w województwach poznańskiem,
pomorskiem i śląskiem.
Art. 9.
Wykonanie niniejszej ustawy porucza się Ministrowi Sprawiedliwości.
Art. 10.
Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem 1 października 1924 r.