Ustawaz dnia 17 marca 1932 r.o postępowaniu uproszczonem przy regulowaniu stanu hipotecznego gruntów w związku ze scaleniem w okręgach sądów apelacyjnych w Krakowie i we Lwowie

Właściwy sędzia (art. 1) uprawniony jest do wykonywania w związku ze scaleniem wszystkich czynności sądów w przypadkach, gdy w myśl ustaw cywilnych zachodzi potrzeba ustanowienia kurateli dla uczestnika scalenia lub dla nie objętej masy spadkowej uczestnika oraz w przypadkach, gdy uczestnik scalenia jest znany z miejsca pobytu, przebywa jednak poza granicami Rzeczypospolitej, a doręczenie mu wezwania spowodowałoby zwłokę w postępowaniu scaleniowem. Tenże sędzia jest właściwym do udzielania zamiast sądu opiekuńczego i kuratelarnego wszelkich zezwoleń i zatwierdzeń, wymaganych przez obowiązujące przepisy. W razie ustanowienia kuratora dla nie objętej masy spadkowej sędzia (art. 1) jest również uprawniony do udzielenia kuratorowi upoważnienia do przedsięwzięcia czynności, wymienionych w § 145 patentu cesarskiego z dnia 9 sierpnia 1854 r. o postępowaniu w sprawach niespornych (Dz. u. p. austr. Nr 208).

O dokonaniu czynności, wymienionych w cz. 1, sędzia zawiadomi, przy dołączeniu odpisu swego zarządzenia, właściwy sąd opiekuńczy lub kuratelarny, bądź ten sąd, który według obowiązujących przepisów byłby właściwy do sprawowania opieki i kurateli lub do przeprowadzenia przewodu spadkowego.

Ustanowienie kuratora na podstawie artykułu niniejszego nie wymaga ogłoszenia w pismach.

Stan własności, posiadania i obciążenia gruntów przed scaleniem ustala właściwy sędzia (art. 1) przy pomocy mierniczego, prowadzącego scalenie.

W razie stwierdzenia rozbieżności pomiędzy faktycznym stanem posiadania lub obciążeń a stanem, ujawnionym w księgach gruntowych lub w dowodach katastralnych, sędzia przeprowadza na miejscu dochodzenia celem ustalenia praw własności i obciążeń oraz stanu posiadania. Oświadczenia stron co do własności, posiadania lub obciążenia gruntów ujawni sędzia w protokóle. Protokół podpisują strony, delegaci uczestników scalenia (art. 8), sędzia, który prowadził dochodzenie i protokolant.

Jeżeli oświadczenia stron, składane w myśl cz. 2, będą ze sobą sprzeczne lub nasuwać będą jakiekolwiek wątpliwości, winien sędzia dążyć do tego, by kwestje sporne lub wątpliwe rozstrzygnięte zostały już w tem stadjum postępowania drogą ugody pomiędzy stronami i aby w ten sposób ustalony został bezspornie stan faktyczny i prawny, mający stanowić podstawę dalszego postępowania scaleniowego. Gdyby ugody nie dało się osiągnąć, stwierdzi sędzia ten fakt w protokóle i zarazem ustali w nim na podstawie przeprowadzonych dochodzeń ostatni faktyczny stan posiadania danego gruntu. Stan ten będzie stanowił podstawę dla dalszego toku postępowania scaleniowego z tym skutkiem, iż w rejestrze pomiarowym, a następnie w wykazie właścicieli (art. 10) i w projekcie nowej księgi gruntowej lub w projekcie zmian (art. 13) grunt sporny wykazany będzie jako własność ostatniego faktycznego posiadacza przy równoczesnem zaznaczeniu, że prawo własności do tego gruntu jest sporne.

Jeżeli w chwili ustalania stanu posiadania przed scaleniem toczy się spór sądowy co do gruntu, objętego scaleniem, stosuje się odpowiednio postanowienia cz. 3.

W przypadkach, określonych w cz. 2, nowe pomiary dokonywane będą bądź na całym obszarze scalenia, bądź też tylko w odniesieniu do zmian, nie objętych dotychczasowemi dowodami katastralnemi, stosownie do tego, jak urząd ziemski uzna ze względów technicznych za wskazane.

Działka gruntowa, wydzielona w wyniku scalenia za grunt, wykazany w myśl cz. 3 art. 5 jako sporny, winna być osobno oznaczona na planie i w rejestrze pomiarowym, załączonych do orzeczenia, zatwierdzającego projekt scalenia, oraz osobno wyznaczona na gruncie.

Wszelkie roszczenia o prawo własności do gruntów, objętych scaleniem, mogą być skierowywane wyłącznie do działek, otrzymanych przez uczestników scalenia wzamian za grunty, uprzednio posiadane. Jeżeli posiadacz nowoutworzonej działki otrzymał w wyniku scalenia wyrównawczą dopłatę pieniężną, przedmiotem roszczeń może być także suma, otrzymana przez tego posiadacza tytułem dopłaty.

Jeżeli wytoczony już spór o własność gruntów, objętych scaleniem, nie został zakończony przed uprawomocnieniem się orzeczenia, zatwierdzającego projekt scalenia (art. 35 ustawy z dnia 31 lipca 1923 r. o scalaniu gruntów), winien powód, stosownie do postanowień cz. 2, zmienić odpowiednio oznaczenie przedmiotu sporu nawet w postępowaniu apelacyjnem. Zmiana ta nie będzie uważana za zmianę powództwa w rozumieniu kodeksu postępowania cywilnego.

W razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa osób, wezwanych w charakterze świadków lub biegłych celem ustalenia stanu własności, posiadania i obciążenia gruntów przed scaleniem, właściwy sędzia (art. 1) władny jest nałożyć na niestawających grzywnę do 100 złotych. W przypadkach, gdy grzywna jest nieściągalna albo ściągnięcie jej pozbawiłoby ukaranego lub jego rodzinę niezbędnych środków utrzymania, zarządzi sędzia (art. 1) areszt zastępczy do dni trzech.

W razie niestawienia się osób interesowanych, wezwanych celem złożenia oświadczeń, niezbędnych dla ustalenia stanu własności posiadania i obciążenia gruntów przed scaleniem, sędzia może wyznaczyć dla osoby nic stawającej zastępcę, którego oświadczenia stoją narówni z oświadczeniami osoby interesowanej. Zastępcami należy ustanowić, o ile możności, krewnych lub osoby, obeznane z badanemi stosunkami.

Wykaz stanu własności, posiadania i obciążenia, oraz obszaru klasyfikacji i szacunku gruntów przed scaleniem wraz z przewidzianym w cz. 2 art. 5 protokółem winien być wyłożony w miejscu urzędowania mierniczego na terenie scalenia. O wyłożeniu tych dokumentów dokonane będzie obwieszczenie przez wywieszenie w urzędzie gminnym oraz ogłoszenie w Dzienniku Wojewódzkim z zaznaczeniem, że osoby interesowane mogą w ciągu jednego miesiąca zgłosić pisemnie lub ustnie na ręce mierniczego sprzeciwy co do treści wyłożonych dokumentów i że niezgłoszenie sprzeciwów w odniesieniu do prawa własności, posiadania i obciążeń spowoduje skutki, wynikające z art. 12 i cz. 2 art. 16. Powyższy termin jednomiesięczny liczy się od trzeciego dnia po wywieszeniu obwieszczenia w urzędzie gminnym. Sędzia winien dążyć do załatwienia tych sprzeciwów w drodze ugody.

Zgłoszenie sprzeciwu jest zbędne w odniesieniu do gruntów, o których mowa w cz. 3 art. 5. Złożone w trybie tego artykułu sprzeczne oświadczenia co do stanu własności, posiadania i obciążeń mają ten sam skutek, jaki ustawa niniejsza przyznaje sprzeciwom.

Wykonanie czynności, związanych z uregulowaniem stanu hipotecznego (art. 12), należy do właściwego sędziego (art. 1) i powiatowego urzędu ziemskiego.

Jeśli przedmiotem scalenia były wszystkie grunty, wchodzące w skład jednostki (gminy) katastralnej, a księgi gruntowe dla tych gruntów istnieją, sędzia przy pomocy powiatowego urzędu ziemskiego sporządza projekt nowej księgi gruntowej, która we właściwym sądzie hipotecznym zastąpi księgę gruntową, dotychczas istniejącą.

W razie scalenia tylko części jednostki (gminy) katastralnej, dla której księga gruntowa istnieje, sędzia przy pomocy powiatowego urzędu ziemskiego sporządza projekt nowej księgi tylko dla obszaru scalonego; dotychczasowa księga gruntowa w części, obejmującej grunty, które nie uległy scaleniu, pozostaje w mocy z tem, że sędzia sporządzi projekt zmian, jakie muszą być dokonane w wyniku scalenia w wykazach hipotecznych tej części księgi gruntowej.

Zamiast wymienionych w cz. 3 projektów może być sporządzony tylko projekt zmian w istniejącej księdze gruntowej, o ile sędzia uzna to za wskazane ze względu na nieznaczną ilość tych zmian i uzna, że przeprowadzenie ich w dotychczasowej księdze gruntowej nie wywoła trudności lub niejasności.

W projekcie nowej księgi gruntowej i w projekcie zmian zamieści sędzia w odpowiednich wykazach hipotecznych adnotacje o zgłoszonych sprzeciwach i sprzecznych oświadczeniach (cz. 3 art. 5 i art. 10). Osobom, które wniosły sprzeciw lub sprzeczne oświadczenie, należy doręczyć wezwanie, by w ciągu dwóch miesięcy od daty doręczenia wezwania wytoczyły we właściwym sądzie spór o ustalenie zaprzeczonego prawa własności lub praw hipotecznych i złożyły dowód wytoczenia sporu we właściwym sądzie hipotecznym pod rygorem, że po bezskutecznym upływie tego terminu wpis, uskuteczniony w projekcie księgi gruntowej lub w projekcie zmian, uważany będzie za ustalony, a adnotacja będzie wykreślona. Doręczenie wezwania ma nastąpić do rąk własnych osoby interesowanej lub jej kuratora. Wykreślenie adnotacji po bezskutecznym upływie terminu lub zmianie wpisu hipotecznego, uzasadnionej prawomocnem rozstrzygnięciem sporu, wykona sąd hipoteczny (art. 17) z urzędu.

Przy sporządzaniu projektu księgi gruntowej wszelkie ciężary przekazuje się na nowowydzielone działki, zgodnie z dotychczasowym stanem hipotecznym, z zastrzeżeniem postanowień cz. 2 i 3 art. 5 oraz z tern, że właściwy sędzia (art. 1) ma prawo pominąć:

O uchwałach, powziętych na podstawie pkt. c) i d) artykułu niniejszego, należy wierzycielom doręczyć zawiadomienia. Jeżeli wierzyciel jest nieznany z miejsca pobytu, doręczenie zawiadomienia zastępują obwieszczenia, dokonywane w myśl cz. 1 art. 16.

Jeżeli na nową działkę, powstałą w wyniku scalenia, przeniesione mają być ciężary z kilku różnie obciążonych wykazów hipotecznych, właściwy sędzia (art. 1) ustala, z jakiem pierwszeństwem stopnia hipotecznego winny być wpisane w projekcie księgi gruntowej ciężary na nowowydzieloną działkę. Sędzia winien dążyć w miarę możności do osiągnięcia porozumienia między stronami; o ile porozumienia osiągnąć nie można, sędzia ustala stopień hipoteczny poszczególnych ciężarów na podstawie porównania wartości działek, obciążonych przed scaleniem, mając na uwadze, aby bezpieczeństwo przenoszonych na nowowydzieloną działkę ciężarów nie było mniejsze niż przed scaleniem. Porównanie wartości działek następuje na podstawie ich szacunku, ustalonego w toku postępowania scaleniowego. Właściwy sędzia (art. 1) może ustanowić w projekcie księgi gruntowej równe pierwszeństwo dla kilku praw zastawu, wpisanych na kilku różnie obciążonych przed scaleniem działkach. O postanowieniach swych, powziętych w przypadkach nieosiągnięcia porozumienia między stronami, winien sędzia doręczyć stronom zawiadomienia na piśmie, a niezależnie od tego powiadomić strony o tych postanowieniach, o ile możności, już przy przesłuchaniu.

Dla wierzytelności instytucyj kredytu długoterminowego winien być ustalony stopień hipoteczny nie dalszy niż ten, z jakim zabezpieczone były na działkach posiadanych przed scaleniem; o ile na działkach tych wierzytelności instytucyj kredytu długoterminowego zabezpieczone były z różnym stopniem hipotecznym, przyjąć należy najbliższy z tych stopni.

Sporządzony w myśl art. 13 - 15 projekt księgi gruntowej i projekt zmian winien być na przeciąg jednego miesiąca wyłożony w kancelarji powiatowego urzędu ziemskiego lub urzędu gminnego, o czem winny być dokonane obwieszczenia w sposób, określony w art. 10, z zaznaczeniem, że osoby interesowane mogą w terminie jednego miesiąca zgłosić sprzeciwy co do zaprojektowanych wpisów, bądź co do pominięcia wpisów, ujawnionych w dawnych wykazach hipotecznych. Sprzeciwy te nie mogą jednak dotyczyć ustalonego w myśl art. 10 stanu własności, posiadania i obciążenia gruntów przed scaleniem.

Po upływie wskazanego w cz. 1 terminu właściwy sędzia (art. 1) oraz powiatowy urząd ziemski dokonają na projekcie księgi gruntowej i projekcie zmian adnotacyj o sprzeciwach, zgłoszonych w myśl cz. 1 i potwierdzą zachowanie przepisanego ustawą niniejszą trybu postępowania, poczerń prześlą te projekty wraz z wszystkiemi dokumentami (art. 12) i aktami (ogłoszeniami, wnioskami, pismami stron i t. d.), oraz z nową mapą hipoteczną (art. 20) właściwemu sądowi hipotecznemu i zawiadomią o tem prezesów właściwych sądów apelacyjnego i okręgowego.

Sąd hipoteczny dokona następujących czynności:

Wprowadzenie w życie projektu księgi gruntowej, jako nowej księgi gruntowej w miejsce dotychczasowej, ma ten skutek, że z dniem otwarcia tej księgi wszelkie nowe prawa hipoteczne mogą być nabyte, ograniczone, przeniesione i uchylone tylko przez wpis do nowej księgi gruntowej.

Postępowanie, przewidziane w artykule niniejszym i art. 19, stosowane będzie, jeżeli księgi gruntowe dla obszaru scalenia uległy zniszczeniu lub z innych powodów nie istnieją, a mianowicie w przypadkach, gdy;

Po uprawomocnieniu się orzeczenia ustalającego obszar scalenia (art. 17 ustawy z dnia 31 lipca 1923 r. o scalaniu gruntów) ogłosi sędzia w urzędzie gminnym gminy scalanej i we właściwym sądzie grodzkim wdrożenie postępowania scaleniowego i pouczy posiadaczy gospodarstw, że wszelkie zmiany własności i obciążeń pozostaną od chwili obwieszczenia bez wpływu na przebieg postępowania, zaś w stosunku do wydzielonych przy scaleniu gruntów zachowują moc tylko o tyle, o ile nie będą sprzeczne z postanowieniami ustawy o scalaniu gruntów z dnia 31 lipca 1923 r., wreszcie, że zbywanie części gospodarstwa, objętego obszarem scalenia, wymaga zgody powiatowego urzędu ziemskiego. Następnie właściwy sędzia (art. 1) wdroży i przeprowadzi postępowanie, przewidziane w ustawie z dnia 20 marca 1874 r. (Dz. ust. i rozp. kraj. galic. Nr 29), z tem, że:

W dalszem postępowaniu w zakresie ustalenia wykazu właścicieli i obciążeń, oraz klasyfikacji i szacunku gruntów, tudzież sporządzenia projektu nowej księgi gruntowej dla gruntów scalonych stosowane będą odpowiednio przepisy art. 10 do 16 niniejszej ustawy z tą zmianą, że wymieniony w cz. 2 art. 16 operat zamiast do sądu hipotecznego przesłany będzie prezesowi sądu okręgowego.

Prezes sądu okręgowego po otrzymaniu operatu postąpi według § 30 ustawy z dnia 20 marca 1874 r. (Dz. ust. i rozp. kraj. Nr 29) i zarządzi wdrożenie postępowania według ustawy z dnia 25 lipca 1871 r. (Dz. u. p. austr. Nr 96).

Na podstawie wymienionych w art. 12 dokumentów okręgowy urząd ziemski sporządza nowy operat pomiarowy scalonego obszaru i przekazuje go w jednym egzemplarzu sędziemu (art. 1) celem dołączenia do operatów (cz. 2 art. 16) jako mapę hipoteczną, a drugi egzemplarz przesyła właściwemu urzędowi katastralnemu. Urząd ten dołącza otrzymany operat do akt katastralnych w miejsce dawnego operatu katastralnego, który ulega z tą chwilą unieważnieniu.

W razie niezgodności granic scalonej jednostki katastralnej, wykazanych na planie, sporządzonym przez okręgowy urząd ziemski, z granicami, wykazanemi na dawnych mapach katastralnych, urząd katastralny, biorąc za podstawę plan, sporządzony przez urząd ziemski, przystosuje do tego planu granice sąsiednich jednostek katastralnych, wykazane na dawnych mapach katastralnych. Przesunięcia granic jednostek administracyjnych, spowodowane temi zmianami, nie wymagają uprzedniego uzyskania decyzji władz, właściwych do decydowania o zmianie granic jednostek administracyjnych.

W przypadkach, w których obszar scalenia obejmuje tylko część jednostki katastralnej, urząd katastralny po otrzymaniu planu, sporządzonego przez okręgowy urząd ziemski, wykona w razie potrzeby dla pozostałej części jednostki katastralnej plan, przystosowany do operatu pomiarowego części scalonej.

O wynikach czynności, wykonanych w myśl cz. 2 i 3 niniejszego artykułu, urząd katastralny zawiadomi właściwy sąd hipoteczny, załączając sporządzoną mapę i wykaz zaszłych zmian. Sąd hipoteczny spowoduje uzgodnienie ksiąg gruntowych według wykazanych zmian.

Ustawa niniejsza ma zastosowanie również do tych gruntów, na których postępowanie scaleniowe zostało wszczęte przed wejściem w życie ustawy niniejszej, a nie zostało zakończone, z tem, że ustalony prawomocnie w toku postępowania stan posiadania gruntów przed scaleniem stanowić będzie podstawę do zastosowania trybu, przewidzianego w art. 12 i następnych ustawy niniejszej.

Jeżeli w chwili wejścia w życie niniejszej ustawy stan posiadania nie został jeszcze przez władze ziemskie prawomocnie ustalony, właściwy sędzia (art. 1) może przyjąć dotychczasowe wyniki dochodzeń mierniczego i komisarza ziemskiego za dostateczną podstawę dla ustalenia tego stanu.