Urządzanie i utrzymywanie ulic i placów należy do gminy, z wyjątkiem przypadków, przewidzianych
w art. 64 i 66. Jeżeli w myśl przepisów o budowie i utrzymaniu dróg publicznych, do
budowy i utrzymania odcinków dróg państwowych, wojewódzkich i powiatowych w obrębie
osiedla jest obowiązany Skarb Państwa albo wojewódzki lub powiatowy związek samorządowy
koszty urządzenia i utrzymania tych odcinków obciążają Skarb Państwa, wojewódzki lub
powiatowy związek samorządowy tylko w wysokości przeciętnych kosztów budowy lub utrzymania
tych dróg poza granicami osiedli.
Koszty pierwszego urządzenia ulic i placów komunikacyjnych do szerokości 20 metrów
mogą być na podstawie uchwały organu stanowiącego gminy, zatwierdzonej przez rządową
władzę nadzorczą, przekładane przez gminę w całości lub w części:
a)
na właścicieli działek, przyległych do tych ulic lub placów, z uwzględnieniem osiąganych
przez nich wskutek urządzenia ulicy lub placu korzyści, uwarunkowanych między innemi
sposobem i gęstością zabudowania oraz charakterem ulicy lub placu;
b)
na właścicieli działek, nieprzylegających do urządzonych ulic lub placów, lub właścicieli
przedsiębiorstw albo urządzeń, znajdujących się na tych działkach, gdy wskutek urządzenia
ulicy lub ulic, placu albo placów, osiągają szczególne korzyści.
Oprócz zwrotu wartości gruntów, stanowiących własność gminy lub przez nią nabytych,
mogą być przekładane na podstawie ust. 2 na interesowanych właścicieli działek:
a)
koszty budowy jezdni i chodników, urządzonych w sposób, stosowany w danej miejscowości,
w wysokości jednak nieprzekraczającej: w miastach powyżej 75.000 mieszkańców - kosztów
wybudowania jezdni z bazaltowej drobnej kostki (półbruczku), z zalaniem spoin masą
bitumiczną, i kosztów ułożenia chodnika z płyt betonowych na piasku, z zalaniem spoin
cementem i z ułożeniem krawężnika betonowego, licz bez kosztów urządzenia podłoża
jezdni; w uzdrowiskach, uznanych za posiadające charakter użyteczności publicznej,
i w miastach od 25.000 do 75.000 mieszkańców - dwóch trzecich, w innych osiedlach
- połowy kosztów, obliczonych w sposób określony wyżej;
b)
koszty ułożenia przewodu wodociągowego w wysokości nieprzekraczającej kosztów założenia
przewodu o średnicy 10 cm i przewodu kanalizacyjnego w wysokości, nieprzekraczającej
kosztów założenia przewodu kamionkowego o średnicy 30 cm oraz koszty urządzenia oświetlenia
ulicznego wzdłuż działki.
Pierwszem urządzeniem w rozumieniu niniejszego artykułu jest zaopatrzenie ulicy lub
placu w jezdnię i chodniki o trwałej lub utrwalonej nawierzchni, odpowiadającej wymaganiom
art. 172, i w urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne oraz w urządzenia oświetleniowe,
lub w niektóre z tych urządzeń, gdy ulica lub plac wszystkich wymienionych urządzeń
jeszcze nie posiada.
Przepisy miejscowe mogą dopuszczać przekładanie na interesowanych właścicieli działek
kosztów zamiany trwałej lub utrwalonej nawierzchni ulicy lub placu, jak: nawierzchnia
szosowana, z kamienia polnego i t. p., gdy ulica lub plac taką nawierzchnię już posiada,
na nawierzchnię trwałą z ulepszonego materjału, jak: kostka, klinkier, beton, asfalt
i t. p. Koszty takiej zamiany mogą być przekładane tylko wtedy, gdy koszty już istniejącej
nawierzchni nie były przekładane na właścicieli tych działek. Wysokość przekładanych
kosztów nie może przekraczać norm, ustalonych w ust. 3 pkt. a), i nie może być wyższa
od różnicy pomiędzy kosztem urządzenia nowej nawierzchni a kosztem urządzenia nawierzchni
istniejącej.
Koszty urządzenia ulicy lub placu mogą być przekładane jednorazowo po zaopatrzeniu
ich we wszystkie urządzenia, wymienione w ust. 3, lub też stopniowo, w miarę zaopatrywania
ulicy lub placu w poszczególne z tych urządzeń.
Po zatwierdzeniu uchwały organu stanowiącego o przełożeniu kosztów zamierzonego urządzenia
ulicy lub placu, jeżeli urządzenie takie jest przewidziane w preliminarzu budżetowym,
zarząd gminy przed przystąpieniem do urządzenia ulicy lub placu może żądać od właścicieli
działek, na których koszty te mają być przełożone, wniesienia do kasy gminnej, odpowiednio
do udziału tych właścicieli w pokryciu wspomnianych kosztów, zaliczki w wysokości,
nieprzekraczającej wartości gruntu potrzebnego dla urządzenia ulicy. Odstąpienie na
rzecz gminy w stanie wolnym od obciążeń hipotecznych i długów gruntu o obszarze, odpowiadającym
udziałowi w pokryciu kosztów urządzenia ulicy lub placu, zwalnia właściciela działki
od obowiązku płacenia zaliczki. W razie nieprzystąpienia przez gminę do urządzenia
ulicy lub placu w ciągu roku, albo nieukończenia urządzenia ich w ciągu trzech lat
od pobrania zaliczki, interesowani mogą żądać zwrotu wpłaconej zaliczki.
Zarówno koszty dokonanego urządzenia ulic lub placów, przełożone na właścicieli działek,
jak i przypadające od nich zaliczki na zamierzone urządzenie mogą być ściągnięte w
drodze administracyjnej.
Koszty urządzenia ulic i placów, przekładane na właścicieli działek na podstawie niniejszego
artykułu, nie mogą być nakładane na tych właścicieli działek, których obowiązujące
ograniczenia ustawowe pozbawiają całkowicie korzyści, wypływających z urządzenia ulic
i placów, dla tych zaś właścicieli działek, których obowiązujące ograniczenia ustawowe
pozbawiają częściowo lub czasowo korzyści, wypływających z urządzenia ulic i placów,
koszty powyższe powinny być odpowiednio obniżone lub uiszczenie ich odroczone.
Minister Spraw Wewnętrznych w drodze rozporządzenia określi, jakie ustawowe ograniczenia,
oparte na niniejszem rozporządzeniu lub na innych przepisach prawnych, powodują zwolnienie
od obowiązku ponoszenia powyższych kosztów, bądź też powodują i w jakim stopniu zmniejszenie
lub odroczenie uiszczenia odnośnych wpłat.
Na zasadach niniejszego artykułu mogą być przełożone na właścicieli działek koszty
nabycia po 1 sierpnia 1936 roku przez gminę gruntów pod ulicami i placami, chociażby
te ulice i place zostały urządzone przez gminę przed dniem wejścia w życie niniejszego
rozporządzenia.