Ustawaz dnia 18 lipca 1974 r.o wykonywaniu handlu oraz niektórych innych rodzajów działalności przez jednostki gospodarki nie uspołecznionej

Spis treści

W celu wykorzystania możliwości gospodarczych oraz inicjatywy jednostek gospodarki nie uspołecznionej w zakresie zaspokajania potrzeb ludności zgodnie z potrzebami społecznymi i ogólnym rozwojem gospodarki narodowej stanowi się, co następuje:

   Rozdział 1   

Przepisy ogólne

Art. 1.

1.

Ustawa dotyczy prowadzenia zarobkowo przez jednostki gospodarki nie uspołecznionej działalności gospodarczej we własnym imieniu bądź na zlecenie takiej jednostki w zakresie:

1)

handlu wewnętrznego,

2)

usług hotelarskich,

3)

usług pośrednictwa przy zawieraniu małżeństw,

4)

usług biurowych,

5)

sztucznego wylęgu drobiu,
zwanej dalej „działalnością gospodarczą”.

2.

Przez użyte w ustawie określenia:

1)

jednostka gospodarki nie uspołecznionej - rozumie się osobę fizyczną, spółkę nie posiadającą osobowości prawnej oraz rzemieślniczy dom towarowy,

2)

przedsiębiorstwo - rozumie się każdą działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, bez względu na formę tej działalności, wykonywaną na podstawie uprawnienia przewidzianego w niniejszej ustawie,

3)

handel wewnętrzny - rozumie się prowadzenie handlu, przemysłu gastronomicznego oraz usług handlowych dla ludności; usługą handlową w rozumieniu ustawy jest działalność usługowa związana bezpośrednio ze sprzedażą towarów lub innych rzeczy,

4)

usługi biurowe - rozumie się prowadzenie biur pisania podań, tłumaczeń, przepisywania na maszynie, stenografowania i wykonywanie innych prac biurowych.

3.

Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia:

1)

rozciągnąć przepisy ustawy na inne niż wymienione w ust. 1 rodzaje działalności gospodarczej wykonywanej przez jednostki gospodarki nie uspołecznionej,

2)

dopuścić do wykonywania działalności gospodarczej, o której mowa w pkt 1 ust. 1, osoby prawne nie będące jednostkami gospodarki uspołecznionej, określając warunki wykonywania tej działalności, zasady i tryb wydawania uprawnień oraz organy właściwe w tych sprawach,

3)

określić warunki, tryb i organy uprawnione do wydawania zagranicznym osobom prawnym i fizycznym uprawnień do prowadzenia na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej działalności wymienionej w ust. 1 oraz innej działalności gospodarczej,

4)

wprowadzić obowiązek i ustalić wysokość opłat pobieranych przy wydawaniu uprawnień do prowadzenia działalności, o której mowa w pkt 1 i ust. 1.

Art. 2.

1.

Działalność gospodarcza określona w art. 1 może być prowadzona po uzyskaniu uprawnienia przewidzianego niniejszą ustawą.

2.

Uprawnienia wydaje się w formie zezwolenia lub potwierdzenia zgłoszenia.

3.

Zezwolenia wydaje się na czas określony lub na czas nieokreślony.

4.

Ministrowie właściwi ze względu na przedmiot prowadzonej działalności gospodarczej określą w drodze rozporządzeń wypadki, w których zezwolenia wydawane będą na czas określony lub na czas nieokreślony.

5.

Potwierdzenie zgłoszenia wydaje się na prowadzenie działalności sezonowej, na okres nie przekraczający 6 miesięcy.

Art. 3.

1.

Organami właściwymi do wydawania uprawnień oraz w sprawach związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej na podstawie tych uprawnień są:

1)

naczelnik gminy (miasta i gminy) - jeżeli siedziba przedsiębiorstwa znajduje się na terenie gminy (miasta i gminy), a terytorialny zasięg jego działalności nie przekracza terenu gminy (miasta i gminy),

2)

naczelnik lub prezydent miasta - jeżeli siedziba przedsiębiorstwa znajduje się na terenie miasta, a terytorialny zasięg jego działalności nie przekracza terenu miasta,

3)

naczelnik dzielnicy - jeżeli siedziba przedsiębiorstwa znajduje się na terenie miasta podzielonego na dzielnice, a terytorialny zasięg jego działalności nie przekracza terenu miasta.

2.

Jeżeli terytorialny zasięg działalności przedsiębiorstwa przekracza teren, na którym działają organy wymienione w ust. 1 pkt 1-2, uprawnienie wydaje naczelnik powiatu lub prezydent miasta, po porozumieniu z terenowym organem administracji państwowej, właściwym dla terenu wykonywania działalności.

3.

Jeżeli terytorialny zasięg działalności przedsiębiorstwa przekracza teren miasta, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, uprawnienie wydaje naczelnik dzielnicy po porozumieniu z terenowym organem administracji państwowej właściwym dla terenu wykonywania działalności.

4.

Organem właściwym do wydawania zezwoleń na prowadzenie księgarń, antykwariatów i sprzedaży dzieł sztuki współczesnej jest Minister Kultury i Sztuki.

Art. 4.

1.

Szczegółowe zasady wydawania uprawnień, zwolnień od obowiązku uzyskania uprawnienia i prowadzenia działalności oraz kwalifikacje wymagane do prowadzenia danego rodzaju działalności gospodarczej, w drodze rozporządzeń, określają:

1)

Minister Handlu Wewnętrznego i Usług - w zakresie:

a)

handlu wewnętrznego, z wyjątkiem prowadzenia księgarń, antykwariatów i sprzedaży dzieł sztuki współczesnej,

b)

usług biurowych,

c)

usług pośrednictwa przy zawieraniu małżeństw,

2)

Prezes Rady Ministrów na wniosek Przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki - w zakresie usług hotelarskich,

3)

Minister Kultury i Sztuki - w zakresie prowadzenia księgarń, antykwariatów i sprzedaży dzieł sztuki współczesnej,

4)

Minister Przemysłu Spożywczego i Skupu - w zakresie prowadzenia zakładów sztucznego wylęgu drobiu.

2.

Ministrowie właściwi ze względu na przedmiot prowadzonej działalności gospodarczej określą rodzaje artykułów i usług, które nie mogą stanowić przedmiotu działalności jednostek gospodarki nie uspołecznionej.

   Rozdział 2   

Wydawanie uprawnień

Art. 5.

W razie podejmowania przez dwie lub więcej osób fizycznych wspólnej działalności gospodarczej w formie spółki nie posiadającej osobowości prawnej - o wydanie uprawnienia powinny wystąpić wszystkie osoby zakładające spółkę bądź przystępujące do spółki.

Art. 6.

1.

Osoby fizyczne ubiegające się o wydanie uprawnienia do prowadzenia działalności gospodarczej powinny posiadać kwalifikacje osobiste i zawodowe wymagane dla danego rodzaju działalności oraz tytuł prawny do zajmowania niezbędnych do prowadzenia działalności pomieszczeń lub terenu.

2.

Nie można wydać uprawnienia osobie:

1)

nie posiadającej kwalifikacji wymaganych dla danego rodzaju działalności,

2)

skazanej prawomocnym orzeczeniem sądu, jeżeli z charakteru przestępstwa wynika, że prowadzenie przez nią zamierzonej działalności gospodarczej mogłoby zagrażać interesowi społecznemu,

3)

co do której został prawomocnie orzeczony zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej.

3.

Wydania uprawnienia można odmówić, jeżeli zamierzona działalność gospodarcza ze względu na jej rodzaj, rozmiary, miejsce wykonywania lub niezgodność z zasadami racjonalnego zatrudnienia wykwalifikowanych kadr byłaby sprzeczna z interesem społecznym.

4.

Pierwszeństwo w uzyskaniu uprawnień mają inwalidzi, a w szczególności inwalidzi wojenni i wojskowi oraz inni inwalidzi będący kombatantami, a także osoby, które przeznaczą własne środki finansowe na wybudowanie lub odbudowanie pomieszczenia, w którym ma być prowadzona działalność objęta uprawnieniem.

   Rozdział 3   

Cofanie i wygasanie uprawnień

Art. 7.

1.

Uprawnienie podlega cofnięciu, jeżeli:

1)

osobie, której wydano uprawnienie, prawomocnym orzeczeniem sądu zakazano prowadzenia określonej działalności gospodarczej,

2)

osoba, której wydano uprawnienie, utraciła kwalifikacje niezbędne do prowadzenia działalności, a organ właściwy do wydania uprawnienia nie wyraził zgody na ustanowienie pełnomocnika do prowadzenia określonej działalności.

2.

Uprawnienie może być cofnięte, jeżeli osoba, której wydano uprawnienie:

1)

została skazana prawomocnym orzeczeniem sądu za przestępstwo, a charakter czynu przestępczego i osoba sprawcy nasuwają uzasadnione wątpliwości co do rzetelnego i zgodnego z interesem społecznym wykonywania działalności gospodarczej,

2)

prowadzi działalność gospodarczą w sposób powodujący uzasadnione skargi na rzetelność tej działalności,

3)

zmieniła w sposób zasadniczy rodzaj wykonywanej działalności, zasięg terytorialny lub siedzibę przedsiębiorstwa bez zgody organu właściwego do wydania uprawnienia lub nie przestrzega warunków zawartych w uprawnieniu,

4)

zawarła umowę spółki w celu wspólnego wykonywania działalności lub udzieliła pełnomocnictwa do prowadzenia przedsiębiorstwa bez zgody organu właściwego do wydania uprawnienia,

5)

została w okresie ostatnich dwóch lat dwukrotnie ukarana za wykroczenia przeciwko interesom konsumentów,

6)

nie prowadzi działalności przez okres dłuższy niż 3 miesiące bez ważnych powodów.

3.

Przepisy ust. 1 i 2 pkt 1 stosuje się również w wypadkach, gdy przedsiębiorstwo prowadzi pełnomocnik.

4.

Decyzję o cofnięciu uprawnienia podejmuje organ właściwy do wydania uprawnienia, po wysłuchaniu wyjaśnień zainteresowanego.

5.

Organ wydający decyzję o cofnięciu zezwolenia ustala jednocześnie termin zaprzestania działalności gospodarczej. Termin ten nie powinien być krótszy niż trzy miesiące.

Art. 8.

1.

Wydane uprawnienie wygasa w wypadku:

1)

rozwiązania spółki, o której mowa w art. 5,

2)

zbycia lub wydzierżawienia przedsiębiorstwa,

3)

zrzeczenia się uprawnienia,

4)

śmierci posiadacza uprawnienia.

2.

O wygaśnięciu uprawnienia w wypadkach, o których mowa w ust. 1, orzeka organ właściwy do wydania uprawnienia. W wypadku śmierci posiadacza uprawnienia przepis art. 7 ust. 5 stosuje się odpowiednio.

3.

W razie gdy spadkobiercami osoby zmarłej, która prowadziła przedsiębiorstwo (ust. 1 pkt 4), są zstępni pozostający na utrzymaniu tej osoby do chwili jej śmierci lub współmałżonek - nie można im odmówić wydania uprawnienia do końca okresu, na który zostało wydane uprawnienie osobie zmarłej, z tym że przedsiębiorstwo może być prowadzone przez zstępnych do czasu osiągnięcia przez nich pełnoletności względnie ukończenia nauki w szkole średniej lub wyższej.

4.

Jeżeli dla prowadzenia przedsiębiorstwa niezbędne jest posiadanie odpowiednich kwalifikacji, a spadkobiercy osoby zmarłej, która posiadała uprawnienie, nie mają tych kwalifikacji, pełnomocnik ustanowiony do prowadzenia przedsiębiorstwa na rachunek spadkobierców powinien posiadać wymagane kwalifikacje.

Art. 9.

W razie wygaśnięcia lub cofnięcia uprawnienia, wydane uprawnienie podlega zwrotowi do organu, który je wydał, w terminie wyznaczonym w decyzji o cofnięciu lub wygaśnięciu uprawnienia.

   Rozdział 4   

Organizacja samorządu nie uspołecznionego handlu i usług

Art. 10.

1.

Organizacjami społeczno-zawodowymi osób prowadzących działalność gospodarczą są wojewódzkie zrzeszenia prywatnego handlu i usług, zwane dalej „zrzeszeniami”, oraz Naczelna Rada Zrzeszeń Prywatnego Handlu i Usług, zwana dalej „Naczelną Radą”.

2.

Osoby prowadzące działalność gospodarczą mają obowiązek należenia do zrzeszenia, właściwego ze względu na siedzibę przedsiębiorstwa.

3.

Przepisy ust. 1 i 2 dotyczą również osób prowadzących inną niż określona w art. 1 ust. 1 działalność gospodarczą na podstawie uprawnień wydanych z mocy odrębnych przepisów i nie stanowiącą rzemiosła.

4.

Nie mają obowiązku należenia do zrzeszeń osoby, które:

1)

z tytułu równoczesnego wykonywania rzemiosła należą do organizacji rzemieślniczej,

2)

uzyskały uprawnienie do prowadzenia działalności na okres nie przekraczający 6 miesięcy,

3)

uzyskały uprawnienie na prowadzenie zakładu sztucznego wylęgu drobiu.

5.

Minister Handlu Wewnętrznego i Usług może w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami zwolnić inne osoby niż określone w ust. 4 od obowiązku należenia do zrzeszeń.

Art. 11.

1.

Zrzeszenie obejmuje swym zasiągiem teren województwa i miasta wyłączonego z województwa, z wyjątkiem m. st. Warszawy, na którego terenie działa odrębne zrzeszenie.

2.

Zrzeszenia mogą być łączone za zgodą właściwych wojewodów (prezydentów miast wyłączonych z województw) w drodze uchwały Naczelnej Rady w zrzeszenia między wojewódzkie.

3.

Zrzeszenia posiadają osobowość prawną.

Art. 12.

Do zadań zrzeszeń należy:

1)

współdziałanie z organami administracji państwowej w sprawach dotyczących działalności członków zrzeszeń oraz reprezentowanie interesów członków wobec tych organów,

2)

inicjowanie usprawnień technicznych, organizacyjnych i ekonomicznych,

3)

prowadzenie szkolenia społeczno-obywatelskiego i zawodowego członków zrzeszenia, wydawanie opinii o kwalifikacjach zawodowych członków i osób ubiegających się o uzyskanie uprawnień,

4)

organizowanie działalności socjalnej, zakładanie i prowadzenie kas oraz funduszów zapomogowych dla aktualnych i byłych członków zrzeszenia,

5)

organizowanie akcji społecznych wśród członków,

6)

udzielanie członkom porad i informacji w zakresie prowadzonej przez nich działalności,

7)

wykonywanie innych zadań wynikających z przepisów szczegółowych oraz uchwał Naczelnej Rady.

Art. 13.

1.

Organami zrzeszeń są:

1)

zebranie delegatów,

2)

rada zrzeszenia,

3)

zarząd,

4)

komisja rewizyjna,

5)

sąd koleżeński.

2.

Zasady powoływania, zakres i tryb działania oraz gospodarkę finansową zrzeszeń i ich organów, jak również prawa i obowiązki członków - określają statuty uchwalone przez zebranie delegatów i zatwierdzone przez Naczelną Radę.

Art. 14.

1.

Członkowie zrzeszenia podlegają odpowiedzialności zawodowej przed sądem koleżeńskim za naruszenie:

1)

statutowych obowiązków członka zrzeszenia,

2)

zasad etyki zawodowej lub rzetelnego wykonywania działalności gospodarczej,

2.

Sąd koleżeński może orzekać kary:

1)

upomnienia,

2)

nagany,

3)

pozbawienia na okres 1 roku prawa do korzystania z określonych świadczeń zrzeszenia, przewidzianych w statucie,

4)

pozbawienia na określony czas prawa wybieralności do organów zrzeszenia.

3.

W uzasadnionych wypadkach sąd koleżeński, niezależnie od orzeczenia kary, może wystąpić z wnioskiem o cofnięcie uprawnienia do wykonywania działalności gospodarczej.

4.

Od orzeczenia sądu koleżeńskiego służy odwołanie do odwoławczego sądu koleżeńskiego przy Naczelnej Radzie, w terminie 1 miesiąca od dnia doręczenia orzeczenia.

5.

Właściwość, zasady i tryb postępowania przed sądami koleżeńskimi określa regulamin wydany przez Naczelną Radę.

Art. 15.

1.

Członkowie zrzeszeń obowiązani są do uiszczania składek członkowskich, ustalonych przez Naczelną Radę i zatwierdzonych przez Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług.

2.

Składki członkowskie podlegają egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Art. 16.

1.

Naczelna Rada jest centralną organizacją społeczno-zawodową osób prowadzących działalność gospodarczą.

2.

Naczelna Rada posiada osobowość prawną.

3.

Członkami Naczelnej Rady są zrzeszenia.

4.

Do zadań Naczelnej Rady należy:

1)

reprezentowanie interesów członków wobec organów władzy i administracji państwowej oraz organizacji gospodarczych i społecznych,

2)

współdziałanie z organami administracji państwowej w sprawach działalności członków zrzeszeń,

3)

prowadzenie działalności szkoleniowej wśród członków oraz pracowników zrzeszeń i Naczelnej Rady,

4)

prowadzenie akcji socjalnej, domów wypoczynkowych oraz innych form samopomocy,

5)

organizowanie zrzeszeń oraz koordynowanie i kontrola ich działalności,

6)

udzielanie porad i informacji w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej,

7)

ustalanie regulaminu wyborczego do organów zrzeszeń i przedstawianie go do zatwierdzenia Ministrowi Handlu Wewnętrznego i Usług,

8)

ustalanie regulaminów sądów koleżeńskich oraz innych organów zrzeszeń i Naczelnej Rady,

9)

wykonywanie innych zadań, wynikających z przepisów szczególnych.

5.

Naczelna Rada może w wypadkach naruszenia przez organy zrzeszeń przepisów prawa, statutu lub uchwał - zawieszać wykonanie lub uchylać uchwały tych organów oraz za zgodą wojewody (Prezydenta miasta st. Warszawy) zawieszać działalność rady zrzeszenia.

6.

W razie zawieszenia działalności rady zrzeszenia zarząd zrzeszenia zwołuje w ciągu trzech miesięcy nadzwyczajne zebranie delegatów w celu wyboru nowej rady,

Art. 17.

1.

Organami Naczelnej Rady są:

1)

zjazd delegatów,

2)

rada,

3)

zarząd,

4)

komisja rewizyjna,

5)

odwoławczy sąd koleżeński jako organ drugiej instancji.

2.

Zasady powoływania, zakres i tryb działania oraz gospodarkę finansową Naczelnej Rady i jej organów określa statut uchwalony przez zjazd delegatów i zatwierdzony przez Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług.

Art. 18.

Zrzeszenia i Naczelna Rada są następcami prawnymi organizacji prywatnego handlu i usług, działających na podstawie przepisów wydanych z mocy art. 46 ust. 3 ustawy z dnia 8 czerwca 1972 r. o wykonywaniu i organizacji rzemiosła   (Dz. U. Nr 23, poz. 164).

Art. 19.

1.

Nadzór zwierzchni nad organizacjami, o których mowa w art. 10, sprawuje Minister Handlu Wewnętrznego i Usług.

2.

Nadzór nad zrzeszeniami sprawują wojewodowie (Prezydent miasta st. Warszawy) w zakresie wykonywania zadań, o których mowa w art. 12 pkt 1-3.

   Rozdział 5   

Przepisy przejściowe i końcowe

Art. 20.

1.

Zachowują ważność zezwolenia wydane na podstawie przepisów ustawy z dnia 1 lipca 1958 r. o zezwoleniach na wykonywanie przemysłu, rzemiosła, handlu i niektórych usług przez jednostki gospodarki nie uspołecznionej   (Dz. U. Nr 45, poz. 224, z 1960 r. Nr 52, poz. 303, z 1963 r. Nr 22, poz. 113, z 1966 r. Nr 23, poz. 149, z 1971 r. Nr 12, poz. 115, z 1972 r. Nr 23, poz. 164 i Nr 49, poz. 317) - na okres, na który zostały wydane. Jeżeli zezwolenia były wydane na czas nieokreślony, zachowują one ważność przez okres 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.

2.

Zezwolenia wydane na podstawie ustawy, o której mowa w ust. 1, na działalność wydawniczą, poligraficzną i fonograficzną wygasają z upływem 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, chyba że w zezwoleniu ustalono krótszy termin. W ciągu tego okresu do tych zezwoleń stosuje się przepisy art. 7 ust. 1-3 oraz art. 8 ust. 1.

3.

Postępowanie w sprawach zezwoleń wszczęte przed dniem wejścia w życie ustawy i do tego czasu nie zakończone - toczyć się będzie według przepisów niniejszej ustawy.

Art. 21.

1.

Traci moc ustawa z dnia 1 lipca 1958 r. o zezwoleniach na wykonywanie przemysłu, rzemiosła, handlu i niektórych usług przez jednostki gospodarki nie uspołecznionej   (Dz. U. Nr 45, poz. 224, z 1960 r. Nr 52, poz. 303, z 1963 r. Nr 22, poz. 113, z 1966 r. Nr 23 poz. 149, z 1971 r. Nr 12, poz. 115, z 1972 r. Nr 23, poz. 164 i Nr 49, poz. 317).

2.

W ustawie z dnia 8 czerwca 1972 r. o wykonywaniu i organizacji rzemiosła   (Dz. U. Nr 23, poz. 164) wprowadza się następujące zmiany:

1)

w art. 1 ust. 2 pkt 5 skreśla się wyrazy: „geologii i”,

2)

w art. 5. dodaje się ust. 5 w brzmieniu:
„ 

5.

Właściwość organów administracji państwowej w zakresie wydawania zezwoleń na prowadzenie prac geologicznych oraz tryb wydawania tych zezwoleń określają odrębne przepisy
 ”
 ,

3)

w art. 46 skreśla się ust. 3.

3.

Do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w niniejszej ustawie zachowują moc przepisy wydane na podstawie ustawy, o której mowa w ust. 1, o ile nie są sprzeczne z niniejszą ustawą.

Art. 22.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1975 r.