Ustawaz dnia 14 lipca 1983 r.o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych i zakresie działania podległych mu organów

Art. 1.

1.

Minister Spraw Wewnętrznych jest naczelnym organem administracji państwowej w dziedzinie ochrony bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego, a także ochrony przed bezprawnymi zamachami na życie i zdrowie ludzkie oraz dorobek materialny i kulturalny społeczeństwa.

2.

Minister Spraw Wewnętrznych, w ramach swoich kompetencji, strzeże praworządności ludowej oraz współdziała z innymi organami państwowymi w zakresie ochrony praw i wolności obywatelskich.

Art. 2.

1.

Do zakresu działania Ministra Spraw Wewnętrznych należą sprawy:

1)

ochrony bezpieczeństwa państwa, w tym zwalczanie szpiegostwa, terroryzmu, dywersji i sabotażu oraz innych czynów godzących w konstytucyjne zasady ustrojowe Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jak również koordynowanie działań w zakresie ochrony tajemnicy państwowej i służbowej oraz kontrola ruchu międzynarodowego,

2)

ochrony życia, zdrowia i mienia obywateli oraz mienia społecznego przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra,

3)

ochrony porządku publicznego, w tym ochrony ładu i spokoju w miejscach publicznych oraz środkach komunikacji publicznej, a także bezpieczeństwa w ruchu drogowym,

4)

zwalczania innych przestępstw i wykroczeń, a także inicjowania i organizowania działań mających na celu zapobieganie przyczynom i warunkom sprzyjającym popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz współdziałania w tym zakresie z zainteresowanymi organami państwowymi, organizacjami spółdzielczymi i społecznymi,

5)

ochrony granic państwowych, w tym organizowanie kontroli ruchu granicznego, zabezpieczanie nienaruszalności znaków i urządzeń granicznych,

6)

społeczno-administracyjne, określone w przepisach prawa o stowarzyszeniach, przepisach o zgromadzeniach, o zbiórkach publicznych, o odznakach i mundurach, o ewidencji ludności i dowodach osobistych, obywatelstwie polskim, o cudzoziemcach, o aktach stanu cywilnego, o broni, amunicji i materiałach wybuchowych, a także w innych przepisach,

7)

organizacyjno-mobilizacyjne i obronne resortu spraw wewnętrznych oraz wykonywanie innych zadań z zakresu obronności, wynikających z przepisów o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

2.

Do zakresu działania Ministra Spraw Wewnętrznych należy ponadto:

1)

zwierzchni nadzór nad ochroną przeciwpożarową oraz współdziałanie w usuwaniu skutków klęsk żywiołowych i innych niebezpiecznych zdarzeń,

2)

nadzór nad kolegiami do spraw wykroczeń oraz udzielanie wytycznych co do polityki orzecznictwa w sprawach o wykroczenia,

3)

nadzór nad Ochotniczą Rezerwą Milicji Obywatelskiej oraz Strażą Przemysłową i innymi uzbrojonymi specjalistycznymi formacjami ochronnymi w zakresie określonym w odrębnych przepisach.

3.

Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowy zakres działania Ministra Spraw Wewnętrznych.

4.

Rada Ministrów nadaje statut organizacyjny Ministerstwu Spraw Wewnętrznych.

Art. 3.

Minister Spraw Wewnętrznych określa kierunki działania podległych organów i jednostek organizacyjnych, a także ustala kierunki realizacji zadań społeczno-administracyjnych wykonywanych przez terenowe organy administracji państwowej i udziela im pomocy.

Art. 4.

Minister Spraw Wewnętrznych organizuje i doskonali metody i formy działań rozpoznawczych, zapobiegawczych i wykrywczych w celu zwalczania przestępstw oraz wykroczeń, jak również innych czynów i zjawisk zagrażających bezpieczeństwu państwa i porządkowi publicznemu.

Art. 5.

1.

Minister Spraw Wewnętrznych wykonuje swoje zadania poprzez Służbę Bezpieczeństwa, Milicję Obywatelską, podległe jednostki wojskowe i straż pożarną.

2.

Ochrona bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego należy do podstawowych zadań Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej.

3.

Zadania i organizację podległych jednostek wojskowych i straży pożarnych regulują odrębne przepisy.

4.

Terenowymi organami Ministra Spraw Wewnętrznych, w zakresie określonym w ust. 2, są:

1)

szefowie wojewódzkich urzędów spraw wewnętrznych,

2)

szefowie rejonowych, miejskich i dzielnicowych urzędów spraw wewnętrznych oraz komendanci komisariatów i posterunków Milicji Obywatelskiej.

5.

Szefowie urzędów i komendanci Milicji Obywatelskiej, o których mowa w ust. 4, wykonują swoje zadania przy pomocy podległych im urzędów, komisariatów i posterunków.

6.

Minister Spraw Wewnętrznych określa zakres działania i organizację organów, o których mowa w ust. 4, a w odniesieniu do szefów rejonowych urzędów spraw wewnętrznych - także terytorialny zasięg działania oraz podległe im jednostki.

Art. 6.

1.

Funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej w celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń oraz innych działań godzących w bezpieczeństwo państwa lub porządek publiczny wykonują czynności: operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-śledcze i administracyjno-prawne.

2.

Funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej wykonują również czynności na polecenie sądów i organów prokuratury w zakresie określonym w odrębnych przepisach.

3.

Uprawnienia procesowe funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej wynikające z przepisów Kodeksu postępowania karnego i przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia przysługują również funkcjonariuszom Służby Bezpieczeństwa.

Art. 7.

1.

Funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej wykonując czynności, o których mowa w art. 6, mają w szczególności prawo:

1)

legitymowania lub w inny sposób ustalania tożsamości osoby,

2)

zatrzymywania osób - w trybie i wypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego,

3)

zatrzymywania osób naruszających lub zagrażających porządkowi i bezpieczeństwu publicznemu,

4)

przeszukiwania osób i pomieszczeń - w trybie i wypadkach określonych w odrębnych przepisach,

5)

dokonywania kontroli osobistej i przeglądania zawartości bagaży, a także sprawdzania ładunku w portach i na dworcach oraz w środkach komunikacji lotniczej, drogowej, kolejowej i wodnej w razie istnienia podejrzenia dokonania przestępstwa lub czynu godzącego w bezpieczeństwo państwa albo porządek publiczny,

6)

żądania niezbędnej pomocy od kierowników instytucji państwowych i jednostek gospodarki uspołecznionej, dozorców i administratorów domów oraz sołtysów, a także członków Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej, jak również zwracania się w nagłych wypadkach do każdego obywatela o udzielenie doraźnej pomocy.

2.

Zasady i tryb działań, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i 5, w drodze rozporządzenia, określa Minister Spraw Wewnętrznych.

Art. 8.

1.

W razie zagrożenia bezpieczeństwa państwa lub zakłócenia porządku publicznego oraz niepodporządkowania się poleceniom organów Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej, wydanym na podstawie prawa, funkcjonariusze tych organów mogą używać następujące środki przymusu bezpośredniego:

1)

fizyczne i techniczne środki służące do obezwładniania bądź konwojowania osób oraz do zatrzymywania pojazdów,

2)

milicyjne pałki gumowe, a także chemiczne i wodne środki obezwładniające,

3)

psy służbowe,

4)

pociski miotane.

2.

W wypadkach określonych w ust. 1 mogą być stosowane jedynie środki przymusu bezpośredniego odpowiadające potrzebom wynikającym z istniejącej sytuacji i niezbędne do osiągnięcia podporządkowania się wydanym poleceniom.

3.

Minister Spraw Wewnętrznych, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowo wypadki oraz warunki i sposoby użycia środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w ust. 1.

Art. 9.

1.

Jeżeli środki przymusu bezpośredniego wymienione w art. 8 ust. 1 są niewystarczające, funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej mają prawo użycia broni palnej:

1)

w celu odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie własne lub innej osoby,

2)

w celu zapobieżenia lub odparcia zamachu na obiekty państwowe i ważne urządzenia użyteczności publicznej,

3)

w celu zapobieżenia lub odparcia zamachu na mienie społeczne o znacznej wartości,

4)

przeciwko osobie, która wezwana do natychmiastowego porzucenia broni lub niebezpiecznego narzędzia nie zastosuje się do tego wezwania i jej zachowanie wskazuje na bezpośredni zamiar użycia wobec człowieka broni lub niebezpiecznego narzędzia,

5)

przeciwko osobie, która usiłuje przemocą odebrać broń funkcjonariuszowi Służby Bezpieczeństwa, Milicji Obywatelskiej, żołnierzowi lub innej osobie uprawnionej do posiadania broni,

6)

w celu zapobieżenia lub odparcia bezpośredniego zamachu na konwój ochraniającej osoby, pieniądze lub przedmioty wartościowe,

7)

w pościgu za sprawcą zamachu określonego w pkt 1-6,

8)

w pościgu za osobą podejrzaną o popełnienie niebezpiecznego przestępstwa, a zwłaszcza podejrzaną o terroryzm, szpiegostwo, dywersję, zabójstwo, podpalenie, napad rabunkowy,

9)

w celu udaremnienia ucieczki skazanego na karę pozbawienia wolności lub osoby tymczasowo aresztowanej,

10)

w razie gdy konwojowany niebezpieczny przestępca podjął nie budzącą wątpliwości próbę ucieczki,

11)

w celu udaremnienia nielegalnego przekroczenia granicy państwa, jeżeli zachodzą warunki, w których organy ochrony granic są uprawnione do użycia broni palnej stosownie do obowiązujących przepisów o ochronie granic państwowych.

2.

W działaniach oddziałów i pododdziałów zwartych Milicji Obywatelskiej użycie broni palnej może nastąpić na rozkaz ich dowódcy.

3.

Użycie broni palnej powinno następować w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę osobie, przeciwko której użyto broni, i nie może zmierzać do pozbawienia jej życia, a także narażać na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia innych osób.

4.

Minister Spraw Wewnętrznych, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowo warunki i sposób postępowania przy użyciu broni palnej, a także zasady użycia broni palnej przez jednostki wymienione w ust. 2.

Art. 10.

1.

W razie zagrożenia bezpieczeństwa państwa lub zakłócenia porządku publicznego, zwłaszcza poprzez sprowadzenie:

1)

niebezpieczeństwa powszechnego dla życia, zdrowia lub wolności obywateli,

2)

bezpośredniego niebezpieczeństwa zagrożenia dla mienia społecznego, indywidualnego lub osobistego w znacznych rozmiarach,

3)

niebezpieczeństwa zagrożenia obiektów ważnych dla bezpieczeństwa państwa, a także ważnych dla gospodarki narodowej obiektów i urządzeń,

4)

bezpośredniego zagrożenia albo zajęcia budynków administracji państwowej, organizacji politycznych lub społecznych.
Minister Spraw Wewnętrznych w celu zapewnienia bezpieczeństwa państwa lub przywrócenia porządku publicznego może zarządzić użycie uzbrojonych oddziałów lub pododdziałów zwartych Milicji Obywatelskiej.

2.

W wypadkach, o których mowa w ust. 1, gdy użycie uzbrojonych oddziałów i pododdziałów zwartych Milicji Obywatelskiej okaże się niewystarczające, mogą być użyte do pomocy - na podstawie decyzji Komitetu Obrony Kraju - oddziały zwarte Sił Zbrojnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

3.

Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa zasady użycia uzbrojonych oddziałów i pododdziałów wymienionych w ust. 1 i 2.

Art. 11.

1.

W wypadkach, o których mowa w art. 10 ust. 1, mogą być również użyte jednostki Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej oraz formacje i organizacje powołane do ochrony porządku publicznego lub mienia społecznego.

2.

Minister Spraw Wewnętrznych może zarządzić wyposażenie członków Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej oraz formacji i organizacji, o których mowa w ust. 1, w środki przymusu bezpośredniego, a w razie konieczności również w broń palną.

3.

Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowo zasady użycia jednostek Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej oraz formacji i organizacji, o których mowa w ust. 1, a także zasady użycia środków przymusu bezpośredniego i broni palnej przez członków (pracowników) tych jednostek, formacji i organizacji.

Art. 12.

1.

Funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej mogą korzystać nieodpłatnie, w wypadkach nie cierpiących zwłoki, z pojazdów lub innych przedmiotów należących do jednostek gospodarki uspołecznionej lub instytucji państwowych oraz obywateli, jeżeli jest to niezbędne do wykonania zadania służbowego w celu ratowania życia albo zdrowia ludzkiego oraz zapobieżenia szkodzie w mieniu o wielkiej wartości.

2.

Minister Spraw Wewnętrznych, w drodze rozporządzenia, określa zasady korzystania z pojazdów lub innych przedmiotów, o których mowa w ust. 1, oraz tryb dochodzenia roszczeń w wypadkach powstania z tego tytułu szkód w mieniu.

Art. 13.

1.

Obywatele mogą dochodzić od Ministra Spraw Wewnętrznych i podległych mu organów roszczeń na zasadach i w trybie określonych w odrębnych przepisach, jeżeli w wyniku zastosowanych środków przymusu bezpośredniego, w tym również broni palnej, doznali uszczerbku na zdrowiu lub ponieśli szkodę w mieniu albo jeżeli utracili osobę najbliższą.

2.

Ministrowi Spraw Wewnętrznych i podległym mu organom przysługuje roszczenie o zwrot świadczenia w stosunku do funkcjonariuszy, z których winy zaistniał uszczerbek lub szkoda wymienione w ust. 1.

3.

Zakres roszczeń, o których mowa w ust. 2, w drodze rozporządzenia, określa Minister Spraw Wewnętrznych.

Art. 14.

1.

W celu zapobieżenia niebezpieczeństwu popełnienia przestępstwa godzącego w podstawy ustrojowe, bezpieczeństwo lub obronność Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a także zbrodni zabójstwa, Minister Spraw Wewnętrznych, w porozumieniu z Prokuratorem Generalnym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej może zarządzić stosowanie środków technicznych w celu utrwalenia śladów i dowodów.

2.

Rada Ministrów określa zasady użycia i rodzaje środków technicznych, o których mowa w ust. 1.

Art. 15.

1.

Służba Bezpieczeństwa i Milicja Obywatelska mogą korzystać z pomocy obywateli przy wykonywaniu swych zadań z dziedziny bezpieczeństwa Państwa i porządku publicznego.

2.

W razie utraty życia lub poniesienia uszczerbku na zdrowiu przez osoby, o których mowa w ust. 1, lub w razie szkody w mieniu tych osób, przysługuje odszkodowanie na zasadach określonych przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia.

Art. 16.

1.

Szefowie i komendanci, o których mowa w art. 5 ust. 4, składają na żądanie właściwych rad narodowych lub ich organów sprawozdania i informacje dotyczące oceny stanu porządku publicznego.

2.

Sprawozdania i informacje, o których mowa w ust. 1, nie obejmują wiadomości stanowiących tajemnicę państwową lub służbową.

Art. 17.

1.

Minister Spraw Wewnętrznych i podległe mu organy przy wykonywaniu swych zadań współdziałają z organami administracji państwowej oraz organizacjami spółdzielczymi i społecznymi.

2.

Służba Bezpieczeństwa i Milicja Obywatelska współdziałają w realizacji zadań w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa z organami wojskowymi oraz innymi organami określonymi w odrębnych przepisach.

3.

Służba Bezpieczeństwa i Milicja Obywatelska mogą współpracować przy realizacji swoich zadań z organami bezpieczeństwa i porządku publicznego innych państw na podstawie umów i porozumień międzynarodowych.

Art. 18.

1.

Państwowe jednostki organizacyjne udzielają w zakresie swego działania pomocy Służbie Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej w wykonywaniu ich zadań.

2.

Na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych lub podległych bądź nadzorowanych przez tego Ministra organów państwowe jednostki organizacyjne są obowiązane uwzględniać potrzeby tych organów w zakresie badań, produkcji, usług i dostaw środków technicznych niezbędnych do wykonywania przez nie zadań; w stosunku do przedsiębiorstw państwowych stosuje się w tym zakresie przepis art. 54 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych   (Dz. U. Nr 24, poz. 122, z 1982 r. Nr 45, poz. 289 i z 1983 r. Nr 36, poz. 165).

Art. 19.

Minister Spraw Wewnętrznych w zakresie ochrony bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego organizuje współpracę organów administracji państwowej, państwowych jednostek organizacyjnych, a także współdziałanie podległych mu organów z organizacjami spółdzielczymi i społecznymi.

Art. 20.

Przepisy ustaw o służbie funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej oraz o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej i ich rodzin, jak również o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Milicji Obywatelskiej stosuje się do funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa.

Art. 21.

W ustawie z dnia 31 stycznia 1959 r. o służbie funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej   (Dz. U. z 1973 r. Nr 23, poz. 136, z 1974 r. Nr 44, poz. 264 i z 1983 r. Nr 16, poz. 79) po art. 102 dodaje się art. 102a w brzmieniu:
„ 

Art. 102a.

1.

Osobom, które stosownie do przepisów o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej:

1)

odbywają służbę w formacjach uzbrojonych, podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych,

2)

otrzymały przydziały organizacyjno-mobilizacyjne do jednostek Milicji Obywatelskiej (Rezerwowe Oddziały Milicji Obywatelskiej) i pełnią w nich służbę,
przysługują w zakresie wykonywanych przez nich zadań uprawnienia funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej.

2.

Szczegółowe prawa i obowiązki osób, o których mowa w ust. 1, określa Minister Spraw Wewnętrznych.
 ”

Art. 22.

Tracą moc:

1)

dekret z dnia 7 grudnia 1954 r. o naczelnych organach administracji państwowej w zakresie spraw wewnętrznych i bezpieczeństwa państwa   (Dz. U. Nr 54, poz. 269, z 1956 r. Nr 41, poz. 188 i Nr 54, poz. 241 oraz z 1974 r. Nr 14, poz. 85),

2)

dekret z dnia 21 grudnia 1955 r. o organizacji i zakresie działania Milicji Obywatelskiej   (Dz. U. Nr 46, poz. 311, z 1974 r. Nr 14, poz. 85 i z 1975 r. Nr 16, poz. 91),

3)

ustawa z dnia 13 listopada 1956 r. o zmianie organizacji naczelnych organów administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa publicznego   (Dz. U. Nr 54, poz. 241).

Art. 23.

Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.