Ustawaz dnia 29 grudnia 1993 r.o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy

Pracodawcą, w rozumieniu ustawy, jest osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna zatrudniająca pracowników w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, z wyjątkiem zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych.

Przepisów ustawy nie stosuje się do pracodawcy, wobec którego odrębne przepisy wyłączają możliwość ogłoszenia upadłości i likwidacji.

Niewypłacalność pracodawcy, w rozumieniu ustawy, zachodzi, gdy na podstawie Prawa upadłościowego:

Niewypłacalność pracodawcy, w rozumieniu ustawy, zachodzi także w razie niezaspokojenia roszczeń pracowniczych:

Minister Pracy i Polityki Socjalnej, w uzgodnieniu z Radą Funduszu, o której mowa w art. 15, może rozszerzyć, w drodze rozporządzenia, stosowanie ustawy na inne wypadki niewypłacalności pracodawcy.

W razie niewypłacenia pracownikom wynagrodzenia za pracę w związku z przejściowymi trudnościami finansowymi pracodawcy, utrzymującymi się dłużej niż miesiąc, Minister Pracy i Polityki Socjalnej, w uzgodnieniu z Radą Funduszu, może, z własnej inicjatywy, na wniosek związku zawodowego działającego u takiego pracodawcy lub na wniosek pracodawcy, zarządzić wypłacenie pracownikom jednorazowego świadczenia w wysokości nie wypłaconego wynagrodzenia za pracę. W imieniu pracowników zatrudnionych u pracodawcy, u którego nie działa związek zawodowy, wniosek może złożyć, każda organizacja związkowa.

Wypłaty jednorazowego świadczenia dokonuje się ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, powołanego na podstawie art. 12, zwanego dalej „Funduszem”. Wysokość świadczenia wypłaconego pracownikowi nie może przekroczyć przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału od dnia jego ogłoszenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

Wypłaty jednorazowego świadczenia dokonuje kierownik wojewódzkiego urzędu pracy właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy określonego w ust. 1, na podstawie sporządzonego przez pracodawcę wykazu pracowników, którym nie wypłacono wynagrodzenia. Przepis art. 10 stosuje się odpowiednio.

Przepisy ust. 1-3 nie mogą mieć ponownie zastosowania do tego samego pracodawcy.

Przepisy ustawy stosuje się do pracowników niewypłacalnego pracodawcy, jego byłych pracowników oraz członków rodziny zmarłego pracownika lub byłego pracownika uprawnionych do renty rodzinnej.

Przepisy ustawy dotyczące pracowników stosuje się odpowiednio do osób, które wykonują pracę zarobkową na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli z tego tytułu podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do małżonka pracodawcy, a także jego krewnych i powinowatych.

Krewnymi i powinowatymi, w rozumieniu ust. 3, są dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodzeństwo, rodzice, macocha i ojczym, osoby przysposabiające, wnuki, dziadkowie, zięciowie i synowe, bratowe, szwagierki i szwagrowie.

W razie niewypłacalności pracodawcy nie zaspokojone roszczenia pracownicze podlegają zaspokojeniu ze środków Funduszu.

Zaspokojeniu ze środków Funduszu podlegają:

a także świadczenie wyrównawcze przysługujące pracownikowi na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych - za okres nie dłuższy niż 3 miesiące poprzedzające datę wystąpienia niewypłacalności albo termin ustania stosunku pracy. Przypadająca za okres 1 miesiąca wypłata świadczeń z Funduszu nie może przekraczać kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 4 ust. 2.

Minister Pracy i Polityki Socjalnej, w uzgodnieniu z Radą Funduszu, może rozszerzyć, w drodze rozporządzenia, zakres świadczeń pracowniczych podlegających zaspokojeniu ze środków Funduszu oraz wydłużyć okres, za który wypłaca się świadczenia z Funduszu, a także podnieść maksymalną wysokość tych świadczeń.

Niezwłocznie po wystąpieniu niewypłacalności pracodawcy, pracodawca, syndyk, likwidator lub inna osoba sprawująca zarząd majątkiem pracodawcy sporządza zbiorczy wykaz nie zaspokojonych roszczeń pracowniczych, zwany dalej „wykazem”, określając osoby uprawnione, o których mowa w art. 5, oraz rodzaje i wysokość należnych im świadczeń podlegających zaspokojeniu ze środków Funduszu. Wykaz przekazuje się kierownikowi wojewódzkiego urzędu pracy, o którym mowa w ust. 2.

Kierownik wojewódzkiego urzędu pracy właściwego ze względu na siedzibę niewypłacalnego pracodawcy po sprawdzeniu, że wykaz jest zgodny z przepisami ustawy, niezwłocznie przekazuje odpowiednie środki finansowe podmiotowi określonemu w ust. 1, który wypłaca uprawnionym osobom świadczenia przewidziane w ustawie.

Wypłata świadczeń pracowniczych może nastąpić także na podstawie wniosku zgłoszonego przez uprawnioną osobę do kierownika wojewódzkiego urzędu pracy w ciągu dwóch miesięcy od wystąpienia niewypłacalności pracodawcy, jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że nastąpi zwłoka w zgłoszeniu roszczeń pracowniczych w trybie określonym w ust. 1. Wypłaty dokonuje kierownik wojewódzkiego urzędu pracy niezwłocznie po sprawdzeniu, że wniosek obejmuje roszczenia podlegające zaspokojeniu ze środków Funduszu.

W postępowaniu, o którym mowa w ust. 2 i 3, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.

O odmowie wypłaty świadczenia pracowniczego w całości lub w części - zgłoszonego w trybie określonym w art. 7 ust. 1 i 3 - kierownik wojewódzkiego urzędu pracy zawiadamia niezwłocznie na piśmie zainteresowaną osobę, podając uzasadnienie tej odmowy.

Spory powstałe w związku z odmową wypłaty świadczenia pracowniczego ze środków Funduszu rozstrzyga sąd właściwy w sprawach z zakresu prawa pracy.

Środki finansowe przekazane na zaspokojenie świadczeń pracowniczych mogą podlegać egzekucji prowadzonej jedynie na rzecz osób, dla których zostały przekazane.

Ze świadczeń pracowniczych mogą być potrącone jedynie zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz należności alimentacyjne na zasadach przewidzianych w Kodeksie pracy do potrącania tych należności z wynagrodzenia za pracę.

Wypłata świadczeń pracowniczych ze środków Funduszu powoduje z mocy prawa przejście na Fundusz roszczenia wobec pracodawcy lub masy upadłości o zwrot wypłaconych świadczeń.

Przy dochodzeniu zwrotu wypłaconych świadczeń roszczenia Funduszu korzystają z takiej samej ochrony prawnej, jaką odrębne przepisy przewidują dla należności za pracę.

Tworzy się Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Fundusz posiada osobowość prawną i jest państwowym funduszem celowym w rozumieniu ustawy z dnia 5 stycznia 1991 r. - Prawo budżetowe   (Dz. U. z 1993 r. Nr 72, poz. 344).

Środkami Funduszu dysponuje kierownik Urzędu Pracy, z zastrzeżeniem art. 4.

Fundusz reprezentują na zewnątrz kierownik Urzędu Pracy i kierownicy wojewódzkich urzędów pracy, działający na rzecz tego Funduszu z upoważnienia Rady Funduszu.

Nadzór i kontrolę nad działalnością Funduszu sprawuje Rada Funduszu.

Koszty obsługi Funduszu oraz poboru składek na Fundusz obciążają odpowiednio budżet Urzędu Pracy oraz budżet Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Środki Funduszu przeznacza się na finansowanie świadczeń, o których mowa w art. 4 i 6.

Nadwyżki bilansowe środków Funduszu mogą być lokowane wyłącznie:

Tworzy się Radę Funduszu.

Do zakresu działania Rady Funduszu należy w szczególności:

Rada Funduszu składa się:

Członków Rady Funduszu powołuje Minister Pracy i Polityki Socjalnej spośród kandydatów zgłoszonych przez organizacje, o których mowa w ust. 3.

Członków Rady Funduszu odwołuje Minister Pracy i Polityki Socjalnej:

Kadencja Rady Funduszu trwa 4 lata.

Statut określający organizację, zasady i tryb działania Rady Funduszu, w oparciu o który Rada rozpocznie działalność, nada Minister Pracy i Polityki Socjalnej po zasięgnięciu opinii organizacji pracodawców oraz organizacji związkowych, o których mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych   (Dz. U. Nr 55, poz. 234).

Zmian w statucie i uchwalenia nowego statutu dokonuje Rada Funduszu większością 3/4 głosów członków Rady; zmiany w statucie i nowy statut podlegają zatwierdzeniu przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej.

Obowiązek opłacania składki na Fundusz obciąża pracodawców objętych działaniem ustawy.

Składka na Fundusz obciąża koszty działalności pracodawców.

Pracodawca niewypłacalny, w rozumieniu art. 3 ust. 1, nie ma obowiązku opłacania składki na Fundusz.

Składki na Fundusz ustala się od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.

Wysokość składki na Fundusz ustala w drodze rozporządzenia Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Finansów i Radą Funduszu. Stanowisko w sprawie obniżenia składki na Fundusz Rada Funduszu uchwala większością 3/4 głosów członków Rady.

Poboru składek na Fundusz dokonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych w okresach miesięcznych, łącznie ze składkami na ubezpieczenie społeczne, a kwoty pobrane tytułem składek przekazuje Funduszowi w terminie do 15 dnia następnego miesiąca.

W zakresie poboru składek na Fundusz, egzekucji tych składek, wymierzania odsetek za zwłokę oraz dodatkowej opłaty i grzywny z tytułu nieopłacenia składek w terminie stosuje się przepisy dotyczące składek na ubezpieczenie społeczne.

Minister Finansów udzieli, ze środków budżetu państwa, Funduszowi Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych zwrotnej, nie oprocentowanej pożyczki w wysokości przewidywanych, czteromiesięcznych dochodów Funduszu ze składki obowiązującej na podstawie art. 21.

Pożyczka wymieniona w ust. 1 zostanie postawiona do dyspozycji Funduszu w terminie do dnia 25 marca 1994 r.

Fundusz dokona zwrotu pożyczki w terminie do dnia 30 czerwca 1994 r.

Za okres od stycznia do kwietnia 1994 r. włącznie ustala się dodatkową składkę na Fundusz, która wynosi 0,5% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne.