Pozytywne rezultaty polskiej gospodarki w latach 1990-1994 wymagają ciągłego wzmacniania,
negatywne zaś - trwałej eliminacji. Można to osiągnąć tylko przez politykę wzrostu
gospodarczego i długookresowej stabilizacji, zakładającą:
Do realizacji tych celów potrzebna jest strategia sprzęgająca podstawowe dziedziny
polityki gospodarczej, w tym także polityki przekształceń własnościowych. To wyzwanie
w sposób nowatorski i kompleksowy podejmuje rządowy program „Strategia dla Polski.”
W 1995 r. szczególnie ważne staje się takie ukierunkowanie działań podejmowanych przez
Rząd, by rok ten stał się okresem konsekwentnej realizacji poszczególnych zadań społeczno-gospodarczych
oraz inicjowania procesów restrukturyzacyjnych i prywatyzacyjnych.
1.
Stymulować wzrost efektywności gospodarowania, głównie poprzez stworzenie warunków
sprawowania skutecznej kontroli właścicielskiej, niezbędnej do zapewnienia efektywności
prywatyzowanych przedsiębiorstw.
2.
Dokonywać rzeczywistej restrukturyzacji gospodarki narodowej, zmieniając jej struktury
własnościowe, upowszechniając wymagane współcześnie zmiany techniczne i asortymentowe,
modyfikując jej struktury przestrzenne i dotychczasowe wykorzystanie lokalnych czynników
produkcji i walorów środowiskowych.
3.
Sprzyjać rozwojowi instytucji rynku finansowego, np. giełdy, spółek doradczych, banków
inwestycyjnych, inwestorów instytucjonalnych, a także pobudzać rozwój procedur obrotu
papierami wartościowymi, wzrost wolumenu papierów wartościowych będących w obrocie,
tworzenie warunków do funkcjonowania grup kapitałowych.
4.
Przyciągać kapitał zagraniczny, traktując go jako bodziec do zwiększenia międzynarodowej
konkurencyjności polskiej gospodarki, jedno ze źródeł jej akumulacji oraz czynnik
zmniejszenia dysproporcji regionalnych, między innymi przy wykorzystaniu funduszu
INVESTPROM na promocję przedsiębiorstw i regionów, co zbliży Polskę do Unii Europejskiej
poprzez wzajemne przenikanie na rynki wewnętrzne i poprzedzi tym samym formalną integrację.
5.
Stymulować rozwój podmiotów gospodarczych, a także stanowić istotne źródło dochodów
budżetowych państwa.
Wskazane kierunki działań Rządu, związane z wykorzystaniem prywatyzacji jako narzędzia
transformacji ustrojowej i długookresowej stabilizacji polskiej gospodarki, wymagają
wprowadzenia:
-
-
odpowiednich uregulowań prawnych,
-
-
nowych instrumentów rynku finansowego.
W pierwszym kwartale 1995 r. powinien zostać rozstrzygnięty problem komercjalizacji
przedsiębiorstw państwowych. Rząd opracuje i przedłoży Sejmowi program w tym zakresie.
I.
Działania legislacyjne
Rząd przedstawi Sejmowi projekty ustaw dotyczące:
a)
powołania instytucji Skarbu Państwa i jego agencji, wraz z określeniem m. in. zakresu
jego aktywności gospodarczej, zakresu odpowiedzialności i odszkodowań w procesie prywatyzacji,
b)
reprywatyzacji - do dnia 31 marca 1995 r.,
c)
organizacji i funkcjonowania inwestorów instytucjonalnych (funduszy zamkniętych i
emerytalnych) - do dnia 30 czerwca 1995 r.,
d)
restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstw komunalnych (ustawa o przedsiębiorczości
komunalnej).
Ponadto pilnie powinny zostać zakończone prace legislacyjne dotyczące nowelizacji
ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.
W 1995 r. Rząd dokona przeglądu ustawodawstwa normującego bezpieczeństwo obrotu gospodarczego
i oceni funkcjonowanie organów i jednostek za nie odpowiedzialnych.
Nowe regulacje prawne powinny stworzyć także możliwości posługiwania się w praktyce
prywatyzacyjnej nowymi na polskim rynku instrumentami finansowymi i nowymi mechanizmami
inwestowania.
Do najważniejszych z nich należy zaliczyć:
-
-
konwersję wierzytelności na akcje spółek z udziałem Skarbu Państwa,
-
-
wprowadzenie przez zainteresowane podmioty gospodarcze obligacji restrukturyzacyjnych
z opcją zamiany na prawa własności,
-
-
emisję i obejmowanie akcji Skarbu Państwa będących formą wynagrodzenia za osiągnięcie
celów wyznaczonych przez właściciela w umowach o zarządzanie przedsiębiorstwem (w
ramach realizacji tzw. kontraktów menedżerskich),
-
-
stworzenie regulowanego pozagiełdowego obrotu publicznego,
-
-
wypracowanie koncepcji rynku instrumentów pochodnych (opcje, transakcje terminowe,
certyfikaty itp.).
W 1995 r. zostanie zainicjowany proces aktywnej prywatyzacji realizowanej przez Rząd
i jego agendy. Istotne przy tym jest to, iż u podstaw tego procesu muszą się znaleźć
kryteria efektywności ekonomicznej. Szczególnie ważne staje się zatem prawne usankcjonowanie
aktywnej roli Skarbu Państwa w procesach restrukturyzacji i prywatyzacji, polegającej
m. in. na:
-
-
łączeniu jednoosobowych spółek Skarbu Państwa oraz spółek Skarbu Państwa dla koncentracji
kapitałów, podwyższenia zdolności produkcyjnej i zwiększania siły dochodowej przedsiębiorstw
i banków,
-
-
podwyższaniu kapitału akcyjnego jednoosobowych spółek Skarbu Państwa i spółek Skarbu
Państwa poprzez aport rzeczowy bądź w postaci akcji spółek, które mają być prywatyzowane,
bądź w postaci majątku pozostałego z likwidacji przedsiębiorstw państwowych,
przy jednoczesnym wykorzystaniu w pełnym zakresie kontroli antymonopolowej.
Rząd określi gałęzie gospodarki i rodzaje przedsiębiorstw, nad którymi organy państwa
będą sprawować kontrolę, oraz przedstawi tę informację Sejmowi.
III.
Prywatyzacja bezpośrednia
1.
Do prywatyzacji bezpośredniej (sprzedaż, wniesienie do spółki, oddanie do odpłatnego
korzystania) będą w zasadzie kierowane małe i średnie przedsiębiorstwa państwowe zatrudniające
poniżej 500 osób, o sprzedaży mniejszej niż 8 mln ECU i sumie funduszy własnych mniejszej
niż 5 mln ECU.
2.
Kryteriami prywatyzacji, podobnie jak w przypadku prywatyzacji kapitałowej, będą:
-
-
cena i warunki płatności,
-
-
program inwestycyjny (rozwoju przedsiębiorstwa),
-
-
zobowiązania wobec pracowników (pakiet socjalny),
-
-
ochrona środowiska i inwestycje proekologiczne.
Rząd zapewni, aby w umowach z inwestorami zawarte zostały sankcje za niewykonanie
warunków umowy.
3.
Sprzedaż przedsiębiorstw odbywać się będzie w trybie publicznym według następujących
zasad:
-
-
w pierwszej kolejności sprzedaż będzie ukierunkowana na przedsiębiorców krajowych
oraz na spółki z udziałem pracowników sprzedawanych przedsiębiorstw, a w przypadku
braku nabywców krajowych na inwestorów zagranicznych,
-
-
zapłata za przedsiębiorstwa będzie mogła następować w ratach, przy czym przeniesienie
własności nastąpi niezwłocznie po podpisaniu umowy,
-
-
promocja przedsiębiorstw wystawianych na sprzedaż odbywać się będzie za pomocą środków
masowej informacji, w tym ogłoszeń prasowych, radiowych i telewizyjnych.
4.
Wniesienie do spółki będzie dotyczyć przede wszystkim przedsiębiorstw wymagających
znacznego kapitału na modernizację i rozwój. Zakłada się, że:
-
-
pracownicy wnoszonych przedsiębiorstw otrzymają akcje lub udziały z liczby objętej
przez Skarb Państwa, na takich samych zasadach jak w przypadku prywatyzacji kapitałowej,
-
-
Rząd będzie umożliwiał wierzycielom przedsiębiorstw państwowych przystępowanie do
spółek ze Skarbem Państwa, a następnie zamianę wierzytelności na akcje lub udziały
w tych spółkach.
5.
Oddawanie mienia przedsiębiorstw do odpłatnego korzystania spółkom osób fizycznych
z udziałem pracowników odbywać się będzie według następujących zasad:
-
-
do prywatyzacji będą kierowane tylko przedsiębiorstwa państwowe w dobrym stanie finansowym,
tak aby zapewnić spłacanie rat kapitałowych i opłat dodatkowych do Skarbu Państwa,
oraz przedsiębiorstwa nie wymagające znacznych środków finansowych na modernizację
i rozwój,
-
-
zostaną złagodzone warunki finansowe, na których mienie jest przekazywane spółkom
pracowniczym. Minister Przekształceń Własnościowych będzie mógł dopuszczać do spółki
wiarygodne krajowe osoby prawne,
-
-
w spółkach prowadzących przetwórstwo produktów rolnych będą mogli uczestniczyć rolnicy
trwale związani, w okresie co najmniej 2-letnim, umowami z przedsiębiorstwem państwowym,
-
-
każdy z udziałowców lub akcjonariuszy będzie mógł objąć dowolną liczbę akcji (udziałów),
-
-
przeniesienie na spółkę praw własności majątku będzie mogło być zrealizowane przed
upływem okresu obowiązywania umowy, jeżeli spółka spłaci co najmniej jedną trzecią
wartości przedmiotu umowy i będzie terminowo regulować swoje zobowiązania wobec Skarbu
Państwa z tytułu zawartej umowy.
Rząd przygotuje rozwiązanie umożliwiające prywatyzację „ścieżką pracowniczą” w oparciu
o koncepcję spółek z udziałem Skarbu Państwa.
6.
Organy założycielskie, w ramach swoich kompetencji nadzorczych, dołożą starań celem
wyjaśnienia stanu prawnego wszystkich nieruchomości użytkowanych przez przedsiębiorstwa
państwowe małej i średniej wielkości, tak aby umożliwić w 1995 r. uruchomienie postępowania
prywatyzacyjnego.
V.
Procedury przygotowujące prywatyzacje nieefektywnych przedsiębiorstw państwowych
1.
Przedsiębiorstwa państwowe, wykazujące trwały spadek zyskowności netto lub pracujące
ze stratą, będą konsekwentnie stawiane przez organy założycielskie w stan naprawy
(zarząd komisaryczny).
2.
Postępowanie naprawcze powinno dokonać restrukturyzacji przedsiębiorstwa oraz przygotowywać
projekty sprzedaży lub wniesienia do spółek przedsiębiorstw małej i średniej wielkości
lub inicjować bankowe postępowanie ugodowe i zamianę wierzytelności na akcje w przypadku
dużych przedsiębiorstw.
3.
W przypadku niepowodzenia restrukturyzacji lub prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych
w złym stanie finansowym, przedsiębiorstwa małej i średniej wielkości będą stawiane
w stan likwidacji na podstawie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych.
4.
Minister Przekształceń Własnościowych, Minister Przemysłu i Handlu, Minister Sprawiedliwości
oraz wojewodowie zainicjują obowiązkowe szkolenia dla kandydatów i działających zarządców
komisarycznych, likwidatorów oraz sędziów komisarzy i syndyków.
VI.
Prywatyzacja mienia komunalnego i budżetowego
W 1995 r. Rząd podejmie działania zmierzające do przyspieszenia procesu prywatyzacji
mienia komunalnego i budżetowego. Udostępni samorządom lokalnym pomoc techniczną,
edukacyjną i informacyjną. Będzie prowadził pilotażowe projekty restrukturyzacji i
prywatyzacji wybranych branż komunalnych i użyteczności publicznej.
VII.
Konsolidacja i prywatyzacja banków państwowych
Rząd we współpracy z Narodowym Bankiem Polskim opracuje do końca pierwszego kwartału
1995 r. program konsolidacji i prywatyzacji banków.
W pierwszym kwartale 1995 r. zakończony zostanie proces prywatyzacji Banku Przemysłowo-Handlowego
w Krakowie. Podjęte zostaną także prace nad prywatyzacją kolejnych banków celem wprowadzania
ich akcji do obrotu publicznego. Doprowadzić to powinno do zwiększenia wiarygodności
banków w odbiorze publicznym oraz będzie ważnym elementem dyscyplinującym działania
ich zarządów.
VIII.
Prywatyzacja mienia rolnego Skarbu Państwa
W 1995 r. zostaną opracowane kompletne programy restrukturyzacji dla wszystkich zlikwidowanych
państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej, których majątek przejęła Agencja Własności
Rolnej Skarbu Państwa. Zarazem zostaną zagospodarowane grunty rolne stanowiące obecnie
własność Skarbu Państwa, których użytkowanie rolnicze jest ekonomicznie uzasadnione.
Formami zagospodarowania gruntów państwowych przez osoby fizyczne (głównie rolników
indywidualnych) i osoby prawne (głównie spółki z udziałem pracowników byłych państwowych
przedsiębiorstw gospodarki rolnej) będzie sprzedaż, dzierżawa, administrowanie lub
wniesienie do spółki.
Kontynuowany będzie także proces sprzedaży gruntów państwowych w celu powiększenia
istniejących gospodarstw rodzinnych oraz tworzenia nowych gospodarstw, między innymi
w ramach programu osadnictwa, wspierany rządowymi i regionalnymi programami promocyjnymi
oraz preferencyjnymi kredytami na zakup ziemi.
W celu ułatwienia byłym pracownikom państwowych gospodarstw rolnych podjęcia działalności
na własny rachunek wykorzystane zostaną w większym niż dotychczas stopniu środki Funduszu
Pracy, przeznaczone na aktywne formy zwalczania bezrobocia.
Przewiduje się kontynuację stopniowego, nieodpłatnego przekazywania Lasom Państwowym
oraz gminom gruntów Skarbu Państwa z przeznaczeniem na zalesienie i inwestycje infrastrukturalne.