Część A
1. Cel „Krajowego programu zwalczania niektórych serotypów Salmonella w stadach brojlerów gatunku kura (Gallus gallus)” na 2013 r., zwanego dalej „programem”
Zgodnie z art. 5 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie zwalczania salmonelli i innych określonych
odzwierzęcych czynników chorobotwórczych przenoszonych przez żywność (Dz. Urz. UE
L 325 z 12.12.2003, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz.
3, t. 41, str. 328, z późn. zm.), zwanego dalej „rozporządzeniem nr 2160/2003”, zadaniem
krajowego programu zwalczania choroby odzwierzęcej i odzwierzęcego czynnika chorobotwórczego
jest osiągnięcie celu wspólnotowego ograniczenia rozprzestrzeniania się chorób odzwierzęcych
i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych wymienionych w kolumnie 1 załącznika I
do rozporządzenia w populacjach zwierząt wymienionych w kolumnie 2 załącznika I do
rozporządzenia nr 2160/2003.
Od 2009 r. zwalczanie salmonellozy w stadach brojlerów w Rzeczypospolitej Polskiej
prowadzono zgodnie z „Krajowym programem zwalczania niektórych serotypów Salmonella w stadach brojlerów gatunku kura (Gallus gallus)” na lata 2009-2011. Założeniem do tego Krajowego programu było osiągnięcie celu wspólnotowego
określonego w art. 1 rozporządzenia Komisji (WE) nr 646/2007 z dnia 12 czerwca 2007 r.
wykonującego rozporządzenie (WE) nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu
do wspólnotowego celu ograniczenia częstości występowania Salmonella enteritidis i Salmonella typhimurium u brojlerów i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1091/2005 (Dz. Urz. UE L 151 z 13.06.2007,
str. 21), zwanego dalej „rozporządzeniem nr 646/2007”.
Cel wspólnotowy określony w rozporządzeniu nr 646/2007 został ustanowiony na okres
przejściowy obejmujący trzy lata. Od dnia 12 marca 2012 r. obowiązuje rozporządzenie
Komisji (UE) nr 200/2012 z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie unijnego celu ograniczenia
występowania Salmonella enteritidis i Salmonella typhimurium w stadach brojlerów zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego
i Rady (Dz. Urz. UE L 71 z 09.03.2012, str. 31), zwane dalej „rozporządzeniem nr 200/2012”,
które określa cel unijny i system badawczy konieczny do sprawdzenia, czy osiągnięto
cel unijny. Cel ten zostanie osiągnięty w odniesieniu do stad brojlerów gatunku kura
(Gallus gallus) w przypadku ograniczenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej maksymalnej wartości
procentowej stad brojlerów z wynikiem dodatnim badania na obecność Salmonella Enteritidis i Salmonella Typhimurium w tym jednofazowej Salmonella Typhimurium o wzorze antygenowym 1,4,[5],12:i:- do 1% lub poniżej tej wartości.
Program został opracowany w celu uzyskania współfinansowania unijnego zgodnie z wymaganiami
określonymi w decyzji Rady 2009/470/WE z dnia 25 maja 2009 r. w sprawie wydatków w
dziedzinie weterynarii (Dz. Urz. UE L 155 z 18.06.2009, str. 30).
2. Zgodność programu z minimalnymi wymaganiami w zakresie pobierania próbek określonymi
w części B załącznika II do rozporządzenia nr 2160/2003
Pobieranie próbek będzie się odbywało na zasadach określonych w ust. 2 załącznika
do rozporządzenia nr 200/2012, zgodnie z minimalnymi wymaganiami w zakresie pobierania
próbek określonymi w części B załącznika II do rozporządzenia nr 2160/2003.
3. Zgodność programu ze szczególnymi wymaganiami określonymi w części C, D i E załącznika
II do rozporządzenia nr 2160/2003
W przypadku programu mają zastosowanie wymagania określone w rozporządzeniu nr 2160/2003
w załączniku II w części E.
1. Wymagania ogólne
1.1. Występowanie serotypów Salmonella na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
Od dnia 1 października 2005 r. do dnia 30 września 2006 r. na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej przeprowadzono badania podstawowe dotyczące występowania pałeczek Salmonella w stadach brojlerów gatunku kura (Gallus gallus), zgodnie z decyzją Komisji 2005/636/WE z dnia 1 września 2005 r. w sprawie wkładu finansowego
Wspólnoty na rzecz badania podstawowego dotyczącego występowania bakterii Salmonella spp. w stadach brojlerów gatunku Gallus gallus prowadzonego w Państwach Członkowskich (Dz. Urz. UE L 228 z 03.09.2005, str. 14).
Do badania pobrano próbki w 383 gospodarstwach utrzymujących powyżej 5000 brojlerów
gatunku kura (Gallus gallus). Odsetek stad brojlerów zakażonych pałeczkami Salmonella wyniósł 58,7% i wahał się w poszczególnych województwach od 37,5% (woj. podlaskie)
do 77,3% (woj. lubelskie).
Najczęściej notowanymi serotypami Salmonella u brojlerów gatunku kura (Gallus gallus) były: Salmonella Enteritidis (55,6%), Salmonella Infantis (14,4%) i Salmonella Hadar (8,8%), natomiast Salmonella Typhimurium stwierdzono w 4,7% zakażonych próbek.
W 2008 r. przebadano 18 156 stad. Próbki do badań laboratoryjnych były pobierane przez
hodowcę. Stwierdzono wyniki dodatnie w 977 przypadkach, co stanowi 5,4% przebadanych
stad, w tym: odsetek stad zakażonych Salmonella Enteritidis wyniósł 2,9%, Salmonella Typhimurium - 0,2%, a zakażenie innymi serotypami Salmonella - 2,3%.
Najczęściej stwierdzanymi serotypami Salmonella u brojlerów były: Salmonella Enteritidis 2,9%, Salmonella Seftenberg 0,9%, Salmonella Infantis 0,69%.
W 2009 r. w ramach Krajowego programu zostało przebadanych 20 665 stad. Wyniki dodatnie
w kierunku serotypów Salmonella objętych programem stwierdzono w 128 próbkach pobranych przez powiatowego lekarza
weterynarii, co stanowi 0,62% stad zakażonych.
W 2010 r. przebadano 26 801 stad. Wyniki dodatnie w kierunku serotypów Salmonella objętych programem stwierdzono w 180 próbkach pobranych przez powiatowego lekarza
weterynarii, w tym w 2 przypadkach stwierdzono efekt hamujący. Procent stad zakażonych
stanowił 0,67% stad zbadanych.
W 2011 r. przebadano 29 344 stada. Wyniki dodatnie w kierunku serotypów Salmonella objętych programem stwierdzono w 146 próbkach pobranych przez powiatowego lekarza
weterynarii, w tym w 2 przypadkach stwierdzono efekt hamujący. Procent stad zakażonych
stanowił 0,50% stad zbadanych.
1.2. Struktura i organizacja organów Inspekcji Weterynaryjnej
Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej właściwą władzą wykonawczą w zakresie realizacji
programów, o których mowa w art. 5 ust. 1 rozporządzenia nr 2160/2003, są organy Inspekcji
Weterynaryjnej, tj. Główny Lekarz Weterynarii, wojewódzki lekarz weterynarii, powiatowy
lekarz weterynarii oraz graniczny lekarz weterynarii.
Obecnie funkcjonuje 16 wojewódzkich inspektoratów weterynarii, 305 powiatowych inspektoratów
weterynarii oraz 11 granicznych inspektoratów weterynarii.
Rys. 1. Schemat organizacyjny Inspekcji Weterynaryjnej w Rzeczypospolitej Polskiej.
Struktura oraz kompetencje organów Inspekcji Weterynaryjnej zostały określone w ustawie
z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 2010 r. Nr 112, poz.
744, z późn. zm.).
Organy Inspekcji Weterynaryjnej przy wykonywaniu swoich zadań współdziałają z organami
Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej, Inspekcji Handlowej,
Inspekcji Transportu Drogowego, Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych
oraz z organami administracji samorządowej.
W ramach programu badania laboratoryjne będą wykonywane przez laboratoria, o których
mowa w art. 25 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej.
Krajowe laboratorium referencyjne w zakresie badań określonych programem określa rozporządzenie
Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2012 r. w sprawie krajowych laboratoriów
referencyjnych (Dz. U. poz. 480).
Nadzór nad działalnością Głównego Lekarza Weterynarii oraz krajowych laboratoriów
referencyjnych sprawuje minister właściwy do spraw rolnictwa, który jest naczelnym
organem administracji rządowej, właściwym w dziedzinie weterynarii. Kompetencje ministra
właściwego do spraw rolnictwa w tym zakresie wynikają z art. 6 ustawy z dnia 29 stycznia
2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej.
1.3. Laboratoria, w których przeprowadza się badania laboratoryjne próbek pobranych
w ramach programu
Badanie laboratoryjne próbek pobieranych w ramach programu przeprowadza się w laboratoriach
urzędowych wyznaczonych przez Głównego Lekarza Weterynarii, zgodnie z art. 25 ust.
3 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej.
W przypadkach uzasadnionych ekonomicznie lub organizacyjnie próbki pobrane w ramach
programu przez powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na miejsce prowadzenia
przez podmiot działalności nadzorowanej, zwanego dalej „powiatowym lekarzem weterynarii”,
mogą być przesłane do laboratorium urzędowego wyznaczonego przez Głównego Lekarza
Weterynarii, zgodnie z art. 25 ust. 3 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji
Weterynaryjnej, znajdującego się w innym województwie. Powiatowy lekarz weterynarii
jest obowiązany do powiadomienia wojewódzkiego lekarza weterynarii o zamiarze przesłania
tych próbek do innego województwa. Wojewódzki lekarz weterynarii właściwy dla powiatu,
w którym są pobierane próbki, powiadamia wojewódzkiego lekarza weterynarii właściwego
ze względu na położenie laboratorium o zamiarze przesłania próbek.
Próbki pobrane z inicjatywy hodowcy mogą być również badane w laboratoriach urzędowych
zatwierdzonych przez Głównego Lekarza Weterynarii w trybie art. 25a ustawy z dnia
29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej w kierunku metody badawczej opisanej
w zmianie do Polskiej Normy PN-EN ISO 6579:2003/A1:2007.
Wykaz laboratoriów zatwierdzonych przez Głównego Lekarza Weterynarii jest umieszczony,
zgodnie z art. 25 ust. 8 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej,
na stronie internetowej administrowanej przez Inspekcję Weterynaryjną - Główny Inspektorat
Weterynarii - www.wetgiw.gov.pl.
Krajowym laboratorium referencyjnym o kierunku badań Salmonella (w zakresie chorób odzwierzęcych), zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Rolnictwa
i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2012 r. w sprawie krajowych laboratoriów referencyjnych,
jest Laboratorium w Zakładzie Mikrobiologii Państwowego Instytutu Weterynaryjnego
- Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach.
Do próbek przesyłanych do badań laboratoryjnych, pobranych w ramach kontroli urzędowych,
dołącza się wypełnione pismo przewodnie, którego wzór jest określony w załączniku
nr 6 do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r.
w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji związanej ze zwalczaniem chorób zakaźnych
zwierząt (Dz. U. Nr 17, poz. 107).
Laboratoria urzędowe wykonujące badania w ramach programu oceniają każdorazowo efekt
hamujący wzrost bakterii.
W przypadku wykrycia serotypu Salmonella innego niż objęty programem identyfikuje się ten serotyp i podaje jego nazwę.
Z wykonanych badań laboratoryjnych sporządza się sprawozdanie. W sprawozdaniu należy
umieścić informacje o stadzie (numer/oznaczenie stada), rodzaju badanego materiału
oraz o wyniku badania każdej z badanych próbek, zgodnie z jednym z następujących wzorów:
1)
w próbce nr... nie wykryto pałeczek z rodzaju Salmonella;
2)
w próbce nr... wykryto jeden lub kilka z serotypów Salmonella objętych programem (podać nazwę serotypu);
3)
w próbce nr... nie wykryto serotypu Salmonella objętego programem, natomiast stwierdzono obecność Salmonella... (podać nazwę serotypu);
4)
w próbce nr... wykryto efekt hamujący wzrost bakterii.
Laboratoria urzędowe wykonujące badania laboratoryjne w ramach programu oraz hodowcy
po uzyskaniu dodatniego wyniku badań lub stwierdzeniu efektu hamującego wzrost bakterii
w próbkach pobranych z inicjatywy hodowcy niezwłocznie informują o tym powiatowego
lekarza weterynarii.
Laboratoria urzędowe wyznaczone przez Głównego Lekarza Weterynarii zgodnie z art.
25 ust. 3 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej po uzyskaniu
dodatniego wyniku badań lub stwierdzeniu efektu hamującego wzrost bakterii w próbkach
pobranych przez powiatowego lekarza weterynarii informują o tym powiatowego lekarza
weterynarii oraz wojewódzkiego lekarza weterynarii.
Wszystkie sprawozdania z badań próbek pobranych zarówno z inicjatywy hodowcy, jak
i pobranych przez powiatowego lekarza weterynarii, są przesyłane do powiatowego lekarza
weterynarii.
Laboratoria urzędowe wykonujące badania w ramach programu, na koniec okresu sprawozdawczego,
na wniosek wojewódzkiego lekarza weterynarii, przygotowują sprawozdanie dotyczące
tych badań.
Laboratoria urzędowe wykonujące badania w ramach programu przechowują wszystkie izolaty
Salmonella wyizolowane w ramach programu przez okres co najmniej dwóch lat od dnia uzyskania
wyniku. Dodatkowo spośród tych izolatów laboratorium przesyła do krajowego laboratorium
referencyjnego o kierunku badań Salmonella jeden szczep reprezentujący każdy stwierdzony serotyp wraz z kartą informacyjną lub
jeżeli nie została wykonana pełna identyfikacja serotypu - typ serologiczny, w celu
wykonania badań potwierdzających.
1.4. Metody stosowane do wykrywania serotypów Salmonella w stadach brojlerów gatunku kura (Gallus gallus)
Metody stosowane do wykrywania serotypów Salmonella w stadach brojlerów gatunku kura (Gallus gallus) są określone w ust. 3 załącznika do rozporządzenia nr 200/2012.
Do wykrywania serotypów objętych programem jest stosowana metoda zalecana przez Wspólnotowe
Laboratorium Referencyjne w Bilthoven w Holandii. Metoda ta została opisana w załączniku
D do normy PN-EN ISO 6579:2003/Al: 2007 Mikrobiologia żywności i pasz - Horyzontalna
metoda wykrywania Salmonella spp. (Załącznik D: Wykrywanie Salmonella w kale zwierząt i próbkach środowiskowych z etapu produkcji pierwotnej), w której
do selektywnego namnażania stosuje się półpłynną pożywkę MSRV.
Serotypowaniu podlega przynajmniej jeden izolat z każdej dodatniej próbki zgodnie
ze schematem Kaufmanna-White'a-Le Minora.
1.5. Urzędowe kontrole stad brojlerów gatunku kura (Gallus gallus) oraz urzędowe kontrole pasz przeznaczonych dla tych stad
Pobieranie próbek w ramach programu odbywa się w gospodarstwie.
We wszystkich stadach brojlerów gatunku kura (Gallus gallus) pobranie próbek z inicjatywy hodowcy powinno nastąpić w ciągu 3 tygodni przed planowanym
przemieszczeniem brojlerów do rzeźni zgodnie z ust. 1 załącznika do rozporządzenia
nr 200/2012. Wyniki badania próbek muszą być znane przed przemieszczeniem brojlerów
do rzeźni zgodnie z częścią B załącznika II do rozporządzenia nr 2160/2003.
Procedura pobierania próbek została określona w ust. 2.2 załącznika do rozporządzenia
nr 200/2012, a analiza laboratoryjna próbek jest określona w ust. 3 tego załącznika.
Koszt pobrania, transportu oraz badania tych próbek w laboratorium ponosi hodowca.
Hodowca jest obowiązany do prowadzenia dokumentacji związanej z pobieraniem próbek
zawierającej co najmniej informacje dotyczące: rodzaju próbek, daty i godziny pobrania
próbek, danych osoby pobierającej próbki, daty i godziny wysłania próbek do laboratorium,
nazwy i adresu laboratorium oraz wyników badania próbek pobranych w ramach programu.
Dokumentację przechowuje się co najmniej przez 2 lata od dnia zbycia stada.
Powiatowy lekarz weterynarii nadzoruje prawidłowe pobieranie próbek z inicjatywy hodowcy
oraz kontroluje dokumentację prowadzoną przez hodowcę. Nadzór ten obejmuje kontrolę
realizacji harmonogramu oraz sposobu pobierania próbek. Kontrola sposobu pobierania
próbek jest prowadzona z częstotliwością zależną od analizy ryzyka dokonanej przez
powiatowego lekarza weterynarii. Czynności te odbywają się zgodnie z przepisami art.
19 i 20 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej.
Nadzór może odbywać się w trakcie urzędowych kontroli gospodarstw oraz w każdym przypadku,
jeżeli powiatowy lekarz weterynarii uzna, że zachodzi taka konieczność.
W przypadku stwierdzenia serotypów Salmonella objętych programem lub efektu hamującego wzrost bakterii w próbkach pobranych z inicjatywy
hodowcy powiatowy lekarz weterynarii przeprowadza potwierdzające pobranie próbek w
gospodarstwie.
Częstotliwość pobierania przez powiatowego lekarza weterynarii próbek jest określona
w ust. 2.1 lit. b załącznika do rozporządzenia nr 200/2012.
Opłaty związane z badaniem laboratoryjnym próbek pobranych przez powiatowego lekarza
weterynarii w przypadku stwierdzenia efektu hamującego wzrost bakterii ponosi hodowca.
Opłata zawiera:
1)
koszt badania laboratoryjnego w wysokości określonej w poz. 7 załącznika nr 2 do rozporządzenia
Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie sposobu ustalania
i wysokości opłat za czynności wykonywane przez Inspekcję Weterynaryjną, sposobu i
miejsc pobierania tych opłat oraz sposobu przekazywania informacji w tym zakresie
Komisji Europejskiej (Dz. U. z 2013 r. poz. 388);
2)
koszt dojazdu związanego z pobraniem próbek i koszty dowozu próbek do laboratorium,
wg stawek za jeden kilometr przebiegu pojazdu ustalonych zgodnie z przepisami w sprawie
warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych
samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy;
3)
koszt użytych wyrobów medycznych stosowanych w medycynie weterynaryjnej.
Urzędowe kontrole pasz przeznaczonych dla stad brojlerów gatunku kura (Gallus gallus) w zakresie wykrywania serotypów Salmonella objętych programem są ujęte w krajowym planie kontroli urzędowej pasz, przygotowanym
i wdrożonym zgodnie z art. 42 ustawy z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach (Dz. U. Nr
144, poz. 1045, z późn. zm.) oraz z tytułem V rozporządzenia (WE) nr 882/2004 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych
w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi
zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt (Dz. Urz. UE L 165 z 30.04.2004, str. 1, z
późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, str. 200).
1.6. Środki podejmowane w odniesieniu do brojlerów gatunku kura (Gallus gallus), u których wykryto serotyp Salmonella objęty programem, lub produktów, w których wykryto taki serotyp
1.6.1. Postępowanie hodowcy i powiatowego lekarza weterynarii w przypadku wykrycia
serotypu Salmonella objętego programem lub efektu hamującego wzrost bakterii w próbkach pobranych z inicjatywy
hodowcy w stadzie brojlerów gatunku kura (Gallus gallus).
1.6.1.1. W przypadku uzyskania dodatniego wyniku badań laboratoryjnych próbek pobranych
z inicjatywy hodowcy lub wykrycia efektu hamującego wzrost bakterii w okresie trzech
tygodni przed przemieszczeniem brojlerów do rzeźni hodowca na podstawie art. 42 ustawy
z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych
zwierząt jest obowiązany do:
1)
niezwłocznego zawiadomienia o tym powiatowego lekarza weterynarii;
2)
pozostawienia brojlerów w miejscu ich stałego przebywania i niewprowadzania tam innego
drobiu;
3)
uniemożliwienia osobom postronnym dostępu do kurnika lub miejsc, w których znajdują
się brojlery podejrzane o zakażenie serotypem Salmonella objętym programem lub ich zwłoki;
4)
wstrzymania się od wywożenia, wynoszenia, zbywania mięsa, zwłok brojlerów, paszy,
odchodów, ściółki pochodzącej od drobiu oraz innych przedmiotów znajdujących się w
miejscu utrzymywania brojlerów;
5)
udostępnienia organom Inspekcji Weterynaryjnej brojlerów do badań i zabiegów weterynaryjnych,
a także udzielania pomocy przy wykonywaniu tych badań i zabiegów;
6)
udzielania powiatowemu lekarzowi weterynarii wyjaśnień i informacji, które mogą mieć
znaczenie dla wykrycia Salmonella i źródeł zakażenia lub zapobiegania jej szerzeniu;
7)
udostępnienia powiatowemu lekarzowi weterynarii dokumentacji dotyczącej stada, a w
szczególności dokumentacji potwierdzającej zakup piskląt, ściółki, paszy, sprzedaży
zwierząt oraz dokumentacji związanej z ewidencją leczenia;
8)
zwiększenia standardów zoohigienicznych.
1.6.1.2. W przypadku uzyskania dodatniego wyniku badań, o których mowa ust. 1.6.1.1,
powiatowy lekarz weterynarii, zgodnie z art. 42 ust. 6 oraz z art. 44 ust. 1 ustawy
z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych
zwierząt:
1)
przeprowadza dochodzenie epizootyczne w zakresie, o którym stanowi art. 42 ust. 7
ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób
zakaźnych zwierząt;
2)
pobiera próbki do badań laboratoryjnych we wszystkich stadach w gospodarstwie, w sposób,
który jest określony w załączniku do rozporządzenia nr 200/2012;
3)
przeprowadza, w celu ustalenia źródła zakażenia stada serotypami Salmonella objętymi programem, badania:
b)
wody z ujęć własnych gospodarstwa;
4)
nakazuje w drodze decyzji administracyjnej:
a)
odosobnienie drobiu znajdującego się w gospodarstwie, w poszczególnych kurnikach lub
w innych miejscach w których drób jest utrzymywany,
b)
zastosowanie produktów biobójczych przed wejściami i wyjściami z kurników, jak również
wjazdami i wyjazdami z terenu gospodarstwa;
5)
zakazuje, w drodze decyzji administracyjnej:
a)
stosowania produktów biobójczych, produktów leczniczych weterynaryjnych i innych środków
utrudniających izolację pałeczek Salmonella w stadzie przed pobraniem próbek przez powiatowego lekarza weterynarii,
b)
wywożenia z gospodarstwa mięsa, zwłok brojlerów, paszy, odchodów i ściółki pochodzącej
od tego drobiu oraz pozostałych przedmiotów znajdujących się w miejscu utrzymywania
brojlerów, bez jego zgody,
c)
przemieszczania drobiu z gospodarstwa i do gospodarstwa oraz ze stada i do stada w
obrębie gospodarstwa, chyba że drób przed zakończeniem tuczu, na wniosek hodowcy,
zostanie przemieszczony do rzeźni w celu poddania ubojowi.
Powiatowy lekarz weterynarii po przeprowadzeniu analizy ryzyka w gospodarstwie, uwzględniającej
zalecenia wskazane w ust. 2.3, może odstąpić od zakazu przemieszczania brojlerów do
gospodarstwa określonego w pkt 5 lit. c.
Czynności, nakazy i zakazy, o których mowa w ust. 1.6.1.2, są stosowane do czasu potwierdzenia
lub wykluczenia przez powiatowego lekarza weterynarii wystąpienia w stadzie brojlerów
gatunku kura (Gallus gallus) zakażenia serotypami Salmonella objętymi programem.
1.6.1.3. W przypadku uzyskania dodatniego wyniku badań laboratoryjnych próbek pobranych
przez powiatowego lekarza weterynarii w ramach dochodzenia epizootycznego w kierunku
serotypów Salmonella objętych programem (innych niż szczepy szczepionkowe) lub w przypadku wykrycia efektu
hamującego wzrost bakterii, zgodnie z art. 44 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie
zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt powiatowy lekarz weterynarii,
w drodze decyzji administracyjnej:
1)
nakazuje:
a)
unieszkodliwienie zwłok wszystkich sztuk drobiu padłego, zgodnie z przepisami rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 z dnia 21 października 2009 r. określającego
przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych
do spożycia przez ludzi, i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1774/2002 (rozporządzenie
o produktach ubocznych pochodzenia zwierzęcego) (Dz. Urz. UE L 300 z 14.11.2009, str.
1) oraz środkami wykonawczymi przyjętymi zgodnie z art. 40 tego rozporządzenia,
b)
zniszczenie pasz lub ich zagospodarowanie, po obróbce gwarantującej zabicie pałeczek
Salmonella, jeżeli wyniki badania próbek paszy w kierunku obecności serotypów Salmonella objętych programem dały wynik dodatni,
c)
zniszczenie lub zagospodarowanie ściółki oraz odchodów, które mogły ulec skażeniu,
zgodnie z przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009
z dnia 21 października 2009 r. określającego przepisy sanitarne dotyczące produktów
ubocznych pochodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, i uchylającego
rozporządzenie (WE) nr 1774/2002 (rozporządzenie o produktach ubocznych pochodzenia
zwierzęcego) oraz środkami wykonawczymi przyjętymi zgodnie z jego art. 40,
d)
zniszczenie lub poddanie odkażaniu pozostałych przedmiotów, które mogły ulec skażeniu,
e)
dokładne oczyszczenie i odkażenie, pod nadzorem powiatowego lekarza weterynarii, kurników,
w których był przetrzymywany drób ze stada zakażonego w odniesieniu do celu unijnego,
otoczenia budynków, środków transportu oraz pozostałych przedmiotów, które mogły ulec
skażeniu, po wykonaniu czynności, o których mowa w lit. a-d,
f)
podjęcie przez hodowcę działań, mających na celu poprawę warunków zoohigienicznych
oraz bezpieczeństwa epizootycznego w gospodarstwie, określonych w ust. 2.3;
2)
zakazuje przemieszczania drobiu ze stada zakażonego z gospodarstwa i do stada zakażonego
w gospodarstwie oraz ze stada do stada w obrębie gospodarstwa, chyba że drób przed
zakończeniem tuczu, na wniosek hodowcy, zostanie przemieszczony bezpośrednio do rzeźni
w celu poddania ubojowi.
W przypadku wyniku dodatniego w próbkach pobranych przez powiatowego lekarza weterynarii
koszty czynności, o których mowa w pkt 1 lit. e i f, są ponoszone przez hodowcę.
1.6.2. W przypadku wykrycia w próbkach pobranych w ramach rutynowego pobierania próbek
przez powiatowego lekarza weterynarii serotypu Salmonella objętego programem lub efektu hamującego wzrost bakterii, zgodnie z ust. 2.1 lit.
b załącznika do rozporządzenia 200/2012 w stadzie brojlerów gatunku kura (Gallus gallus), powiatowy lekarz weterynarii w drodze decyzji administracyjnej nakazuje podjęcie działań
określonych w pkt 1.6.1.3.
1.6.3. Przy przemieszczaniu zakażonych brojlerów do rzeźni w świadectwie zdrowia dla
tego drobiu należy zaznaczyć fakt pochodzenia drobiu z zakażonego stada. Wzór świadectwa
zdrowia jest określony w załączniku I sekcja IV rozdz. X część A do rozporządzenia
(WE) nr 854/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającego
szczególne przepisy dotyczące organizacji urzędowych kontroli w odniesieniu do produktów
pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi (Dz. Urz. UE L 139
z 30.04.2004, str. 206; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, str.
75).
Badanie przedubojowe jest przeprowadzane zgodnie z załącznikiem I sekcja I rozdział
II część B oraz załącznikiem I sekcja IV rozdział V część A tego rozporządzenia. Postępowanie
w trakcie uboju określa załącznik I sekcja II rozdział III pkt 7 rozporządzenia (WE)
nr 854/2004. Ocena mięsa oraz sposób postępowania z mięsem pozyskanym z brojlerów
gatunku kura (Gallus gallus), u których w próbkach pobranych przez powiatowego lekarza weterynarii stwierdzono serotyp
Salmonella objęty programem zostały określone w załączniku I sekcja II rozdział V rozporządzenia
(WE) nr 854/2004. Natomiast szczególne wymogi dotyczące takiego mięsa świeżego są
określone w załączniku II część E pkt 1 i 3 do rozporządzenia nr 2160/2003.
1.6.4. Powiatowy lekarz weterynarii pobiera próbki do badań skuteczności wykonanego
oczyszczenia i odkażenia przed ponownym umieszczeniem brojlerów w kurniku.
Próbki do badań stanowią pobrane:
1)
4 wymazy z powierzchni podłogi, w szczególności z miejsc popękanych zagłębień lub
połączeń konstrukcyjnych - w laboratorium łączone w jedną próbkę zbiorczą oraz
2)
4 wymazy z powierzchni kątów narożnych badanego pomieszczenia pobrane od poziomu podłogi
do wysokości jednego metra - w laboratorium łączone w jedną próbkę zbiorczą, oraz
3)
3 wymazy z powierzchni urządzenia służącego do karmienia - każdy wymaz pobrany z pięciu
metrów taśmy lub rynienki paszowej lub 6 wybranych losowo karmideł - w laboratorium
łączone w jedną próbkę zbiorczą, oraz
4)
2 wymazy z powierzchni systemu wentylacyjnego (każdy wymaz może być użyty do 3 wlotów
lub wylotów tego systemu) - w laboratorium łączone w jedną próbkę zbiorczą.
W przypadku uzyskania dodatniego wyniku koszty pobrania kolejnych próbek do badań
skuteczności wykonanego oczyszczania i odkażania, dojazdu do gospodarstwa oraz do
laboratorium, jak również badania próbek w laboratorium są ponoszone przez hodowcę.
Ponowne umieszczenie drobiu w kurniku następuje tylko po uzyskaniu ujemnych wyników
badań próbek pobranych przez powiatowego lekarza weterynarii.
1.6.5. Powiatowy lekarz weterynarii, zgodnie z art. 51 ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia
11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt,
powiadamia niezwłocznie państwowego powiatowego inspektora sanitarnego właściwego
ze względu na miejsce prowadzenia działalności o uzyskaniu dodatniego wyniku badań
laboratoryjnych próbek pobranych w stadzie brojlerów gatunku kura (Gallus gallus) w kierunku serotypu Salmonella objętego programem.
1.6.6. Zasady stosowania środków zwalczających drobnoustroje, przeprowadzania szczepień
oraz przyznawania odstępstw od obowiązku szczepień są określone w rozporządzeniu Komisji
(WE) nr 1177/2006 z dnia 1 sierpnia 2006 r. w sprawie wykonania rozporządzenia (WE)
nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących
stosowania szczególnych metod kontroli w ramach krajowych programów na rzecz zwalczania
salmonelli u drobiu (Dz. Urz. UE L 212 z 02.08.2006, str. 3). Zakaz stosowania środków
zwalczających drobnoustroje dotyczy serotypów Salmonella objętych niniejszym programem, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w art. 2 ust.
2 tego rozporządzenia.
1.7. Ustawodawstwo krajowe odnoszące się do wdrażania programu, w tym przepisy krajowe
dotyczące działalności zawartej w programie
1)
ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2007 r.
Nr 65, poz. 437, z późn. zm.);
2)
ustawa z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz.
271, z późn. zm.);
3)
ustawa z dnia 27 sierpnia 2003 r. o weterynaryjnej kontroli granicznej (Dz. U. Nr
165, poz. 1590, z późn. zm.);
4)
ustawa z dnia 10 grudnia 2003 r. o kontroli weterynaryjnej w handlu (Dz. U. z 2004 r.
Nr 16, poz. 145, z późn. zm.);
5)
ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 2010 r. Nr
112, poz. 744, z późn. zm.);
6)
ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób
zakaźnych zwierząt (Dz. U. z 2008 r. Nr 213, poz. 1342, z późn. zm.);
7)
ustawa z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. z 2006 r.
Nr 17, poz. 127, z późn. zm.);
8)
ustawa z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach (Dz. U. Nr 144, poz. 1045, z późn. zm.);
9)
ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z
2010 r. Nr 136, poz. 914. z późn. zm.);
10)
ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych
u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570, z późn. zm.);
11)
rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 września 2003 r. w sprawie
szczegółowych warunków weterynaryjnych, jakie muszą spełniać gospodarstwa w przypadku,
gdy zwierzęta lub środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego pochodzące z tych gospodarstw
są wprowadzane na rynek (Dz. U. Nr 168, poz. 1643);
12)
rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 sierpnia 2004 r. w sprawie
warunków i wysokości wynagrodzenia za wykonywanie czynności przez lekarzy weterynarii
i inne osoby wyznaczone przez powiatowego lekarza weterynarii (Dz. U. z 2013 r. poz.
424);
13)
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 kwietnia 2006 r. w sprawie współpracy organów
Inspekcji Weterynaryjnej, Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej,
Inspekcji Handlowej, Inspekcji Transportu Drogowego, Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów
Rolno-Spożywczych oraz jednostek samorządu terytorialnego przy zwalczaniu chorób zakaźnych
zwierząt, w tym chorób odzwierzęcych (Dz. U. Nr 83, poz. 575);
14)
rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie
sposobu ustalania i wysokości opłat za czynności wykonywane przez Inspekcję Weterynaryjną,
sposobu i miejsc pobierania tych opłat oraz sposobu przekazywania informacji w tym
zakresie Komisji Europejskiej (Dz. U. z 2013 r. poz. 388);
15)
rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie
wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych
do sprzedaży bezpośredniej (Dz. U. z 2007 r. Nr 5, poz. 38);
16)
rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 maja 2007 r. w sprawie wykazu
laboratoriów upoważnionych do prowadzenia badań pasz oraz pasz leczniczych w ramach
urzędowej kontroli (Dz. U. Nr 98, poz. 653, z późn. zm.);
17)
rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie
sposobu prowadzenia dokumentacji związanej ze zwalczaniem chorób zakaźnych zwierząt
(Dz. U. Nr 17, poz. 107);
18)
rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 października 2008 r. w sprawie
sposobu ustalania weterynaryjnego numeru identyfikacyjnego (Dz. U. Nr 193, poz. 1193);
19)
rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 października 2008 r. w sprawie
sposobu prowadzenia dokumentacji obrotu detalicznego produktami leczniczymi weterynaryjnymi
i wzoru tej dokumentacji (Dz. U. Nr 200, poz. 1236);
20)
rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie
rzeczoznawców wyznaczonych przez powiatowego lekarza weterynarii do przeprowadzenia
szacowania (Dz. U. Nr 142, poz. 1161);
21)
rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2009 r. w sprawie
sposobu ustalania poziomu obsady kurcząt brojlerów w kurniku, w którym są one utrzymywane
(Dz. U. Nr 223, poz. 1784);
22)
rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie
wymagań i sposobu postępowania przy utrzymywaniu gatunków zwierząt gospodarskich,
dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej (Dz. U.
Nr 56, poz. 344, z późn. zm.);
23)
rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 września 2010 r. w sprawie
rejestru zakładów produkujących produkty pochodzenia zwierzęcego lub wprowadzających
na rynek te produkty oraz wykazów takich zakładów (Dz. U. Nr 187, poz. 1258);
24)
rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 września 2011 r. w sprawie
zakresu i sposobu prowadzenia dokumentacji lekarsko-weterynaryjnej i ewidencji leczenia
zwierząt oraz wzorów tej dokumentacji i ewidencji (Dz. U. Nr 224, poz. 1347);
25)
rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2012 r. w sprawie
krajowych laboratoriów referencyjnych (Dz. U. poz. 480).
1.8. Środki finansowe przyznawane przedsiębiorstwom spożywczym i paszowym w ramach
programu
Odszkodowanie przyznawane jest zgodnie z art. 49 i 57c ustawy z dnia 11 marca 2004 r.
o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.
2. Wymagania dotyczące przedsiębiorstw spożywczych i paszowych objętych programem
2.1. Liczba stad brojlerów oraz liczba sztuk brojlerów gatunku kura (Gallus gallus) na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
Według danych Inspekcji Weterynaryjnej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w 2009 r.
łączna liczba stad wynosiła 21 643, w 2010 r. - 27 556 stad, a w 2011 r. - 29 890
stad, co zostało przedstawione na rys. 2 i 3.
Rys. 2. Liczba stad brojlerów w latach 2009-2011 w poszczególnych województwach (źródło:
Inspekcja Weterynaryjna)
Rys. 3. Liczba brojlerów w 2009-2011 w poszczególnych województwach (źródło: Inspekcja
Weterynaryjna)
2.2. Struktura produkcji pasz
Strukturę produkcji pasz w Rzeczypospolitej Polskiej przestawiają tab. 1 i 2.
|
|
|
|
|
|
|
Produkt
|
2009
|
2010
|
2011
|
|
Pasze dla drobiu
|
4807
|
5118
|
5330
|
|
Pasze dla trzody
|
1477
|
1693
|
1700
|
|
Pasze dla bydła
|
652
|
767
|
780
|
|
Pasze dla pozostałych zwierząt (m.in. dla koni, owiec, kóz, ryb, zwierząt futerkowych)
|
319
|
328
|
340
|
|
Ogółem
|
7255
|
7906
|
8150
|
|
|
|
|
|
|
|
Tab. 1. Wielkość produkcji pasz przemysłowych (w tys. ton) w Polsce w latach 2009-2011
(źródło: GUS, IERiGŻ)
|
|
|
|
|
|
|
Rodzaj paszy
|
2009
|
2010
|
2011
|
|
Dla drobiu
|
|
Mieszanki pełnoporcjowe
|
97,3
|
97,2
|
97,5
|
|
Mieszanki uzupełniające
|
1,3
|
1,2
|
1,0
|
|
Premiksy
|
1,4
|
1,6
|
1,5
|
|
Ogółem
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
|
Dla trzody
|
|
Mieszanki pełnoporcjowe
|
50,3
|
52,2
|
67,0
|
|
Mieszanki uzupełniające
|
42,9
|
41,8
|
29,0
|
|
Premiksy
|
6,8
|
6,0
|
4,0
|
|
Ogółem
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
|
Dla bydła
|
|
Mieszanki pełnoporcjowe
|
71,1
|
69,9
|
72,1
|
|
Mieszanki uzupełniające
|
20,8
|
22,1
|
24,6
|
|
Premiksy
|
8,1
|
8,0
|
3,3
|
|
Ogółem
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
|
|
|
|
|
|
|
Tab. 2. Struktura produkcji pasz przemysłowych dla drobiu w latach 2009-2011 (w %)
(źródło: GUS, IERiGŻ)
2.3. Wytyczne dotyczące dobrych praktyk produkcji zwierzęcej oraz inne wytyczne w
zakresie bezpieczeństwa biologicznego
W odniesieniu do stad brojlerów minimalne wymagania i sposób utrzymywania brojlerów
są określone w rozdziałach 1 i 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z
dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie wymagań i sposobu postępowania przy utrzymywaniu
gatunków zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach
Unii Europejskiej oraz w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17
grudnia 2009 r. w sprawie sposobu ustalania poziomu obsady kurcząt brojlerów w kurniku,
w którym są one utrzymywane.
Zaleca się następujące środki bioasekuracji (biologicznej ochrony) polegające na:
1)
prawidłowym ogrodzeniu gospodarstwa uniemożliwiającym wstęp osobom postronnym oraz
zwierzętom;
2)
stosowaniu zasady „cały kurnik pełen/cały kurnik pusty”;
3)
zapewnieniu właściwych warunków utrzymania w zakresie temperatury, wilgotności, wymiany
powietrza, dostępu światła;
4)
stosowaniu prawidłowej obsady kurnika;
5)
utrzymywaniu w jednym kurniku w danym stadzie drobiu w takim samym wieku;
6)
izolacji poszczególnych kurników przez osobną obsługę, żywienie, narzędzia;
7)
zabezpieczeniu paszy przed dostępem gryzoni, dzikich ptaków;
8)
stosowaniu w żywieniu pasz kruszonych;
9)
wyłożeniu mat nasączonych środkiem odkażającym, przed wjazdem na teren gospodarstwa
oraz przed wejściami do kurników;
10)
używaniu oddzielnej odzieży ochronnej dla osób wykonujących czynności związane z utrzymywaniem
drobiu, w każdym ze stad w kurniku;
11)
rejestrowaniu wejść osób postronnych na teren gospodarstwa;
12)
odkażaniu kół pojazdów wjeżdżających na teren gospodarstwa;
13)
regularnym aktualizowaniu zabezpieczenia gospodarstwa przeciwko gryzoniom;
14)
rejestrowaniu prowadzonych regularnie odkażania, dezynsekcji i deratyzacji;
15)
zatrudnianiu do wykonywania czynności związanych z utrzymywaniem drobiu osób posiadających
aktualne badania na nosicielstwo pałeczek Salmonella.
Hodowcy drobiu są obowiązani do stosowania przepisów rozporządzenia Ministra Rolnictwa
i Rozwoju Wsi z dnia 18 września 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych,
jakie muszą spełniać gospodarstwa w przypadku, gdy zwierzęta lub środki spożywcze
pochodzenia zwierzęcego pochodzące z tych gospodarstw są wprowadzane na rynek.
Zaleca się stosowanie przez hodowców drobiu środków bioasekuracji w gospodarstwie.
W tym zakresie jest dostępny szereg publikacji dotyczących zasad dobrej praktyki produkcyjnej
(GMP) oraz dobrej praktyki higienicznej (GHP).
2.4. Nadzór weterynaryjny nad gospodarstwami rolnymi
Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób
zakaźnych zwierząt ustanawia nadzór organów administracji publicznej nad prowadzeniem
działalności związanej z utrzymywaniem drobiu, określa warunki zapewniające odpowiedni
poziom bezpieczeństwa epizootycznego dla prowadzenia tego rodzaju działalności oraz
określa katalog środków nadzoru. Katalog ten obejmuje kompetencje organów administracji
weterynaryjnej do wydawania aktów administracyjnych (decyzji administracyjnych) oraz
prowadzenia działań faktycznych o charakterze materialno-technicznym.
Podjęcie i prowadzenie działalności nadzorowanej w zakresie utrzymywania zwierząt
gospodarskich, w celu umieszczenia tych zwierząt lub produktów pochodzących z tych
zwierząt lub od tych zwierząt na rynku, jest dozwolone po uprzednim zgłoszeniu, w
formie pisemnej, zamiaru jej prowadzenia powiatowemu lekarzowi weterynarii właściwemu
ze względu na przewidywane miejsce jej podjęcia i prowadzenia.
Podmioty prowadzące działalność nadzorowaną są obowiązane do poinformowania powiatowego
lekarza weterynarii o zaprzestaniu prowadzenia określonego rodzaju działalności nadzorowanej,
a także o każdej zmianie stanu prawnego lub faktycznego związanego z prowadzeniem
tej działalności, w zakresie dotyczącym wymagań weterynaryjnych. Informacja taka powinna
zostać przekazana w formie pisemnej w terminie siedmiu dni od dnia zaistnienia takiego
zdarzenia. Podmioty prowadzące działalność podlegającą nadzorowi organów Inspekcji
Weterynaryjnej są obowiązane zapewnić spełnienie następujących wymagań weterynaryjnych:
lokalizacyjnych zdrowotnych, higienicznych, sanitarnych, organizacyjnych, technicznych
lub technologicznych zabezpieczających przed zagrożeniem epizootycznym, epidemicznym
lub zapewniające właściwą jakość produktów.
W ramach nadzoru sprawowanego przez organy Inspekcji Weterynaryjnej nad działalnością
związaną z drobiem pracownikom tej Inspekcji, jak również osobom wyznaczonym do wykonywania
w jej imieniu określonych zadań, przysługuje prawo przeprowadzenia w każdym czasie
kontroli w zakresie spełnienia przez podmioty nadzorowane wymagań weterynaryjnych.
Uprawnienia kontrolne, oprócz prawa wstępu na teren prowadzenia przez podmiot działalności
nadzorowanej, obejmują, zgodnie z art. 19 ust. 3 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r.
o Inspekcji Weterynaryjnej, prawo do nieodpłatnego pobierania próbek do badań oraz
żądania pisemnych lub ustnych informacji w zakresie objętym przedmiotem kontroli,
w tym okazywania i udostępniania dokumentów lub danych informatycznych związanych
z tą kontrolą.
Jeżeli w wyniku kontroli zostaną stwierdzone uchybienia w spełnieniu wymagań weterynaryjnych
przez podmioty nadzorowane, organy Inspekcji Weterynaryjnej mają kompetencje do doprowadzenia
wadliwego stanu faktycznego do stanu nakazanego w przepisach prawa weterynaryjnego.
Inspekcja Weterynaryjna działa w tym zakresie, łącząc realizację funkcji kontrolnych
z zadaniami i kompetencjami właściwymi dla innych organów administracji publicznej,
a w szczególności z uprawnieniami władczymi dającymi możliwość wydawania decyzji administracyjnych,
w tym nakazów oraz zakazów.
W przypadku stwierdzenia, że przy prowadzeniu działalności nadzorowanej są naruszone
wymagania weterynaryjne, powiatowy lekarz weterynarii, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy
z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych
zwierząt, wydaje jedną z następujących decyzji administracyjnych:
1)
nakazującą usunięcie uchybień w określonym terminie;
2)
nakazującą wstrzymanie działalności do czasu usunięcia uchybień;
3)
zakazującą umieszczania na rynku zwierząt lub handlu zwierzętami będącymi przedmiotem
działalności albo zakazującą produkcji, umieszczania na rynku lub handlu określonymi
produktami, wytwarzanymi przy prowadzeniu tej działalności.
O zakresie przedmiotowym decyzji rozstrzyga powiatowy lekarz weterynarii. Nie jest
to jednak uznanie swobodne. Dokonując bowiem rozstrzygnięcia, organ Inspekcji Weterynaryjnej
ma na względzie wynikające z naruszenia prawa weterynaryjnego zagrożenie dla zdrowia
publicznego lub zdrowia zwierząt.
2.5. Wpis gospodarstw do rejestru
Zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz
zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt powiatowy lekarz weterynarii:
1)
prowadzi rejestr podmiotów prowadzących działalność nadzorowaną, o której mowa w ust.
2.4;
2)
przekazuje, za pośrednictwem wojewódzkiego lekarza weterynarii, Głównemu Lekarzowi
Weterynarii dane zawarte w rejestrze, a także informacje o każdej zmianie stanu faktycznego
lub prawnego ujawnionego w tym rejestrze.
Wzór rejestru jest określony w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ustawy z dnia
11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.
2.6. Prowadzenie dokumentacji w gospodarstwach
Zgodnie z art. 69 ust. 3 ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne,
jeżeli tkanki i produkty pochodzące od zwierząt są przeznaczone do spożycia przez
ludzi, to posiadacze tych zwierząt lub osoby odpowiedzialne za zwierzęta są obowiązani
do posiadania dokumentacji w formie ewidencji nabycia, posiadania i stosowania produktów
leczniczych weterynaryjnych oraz leczenia zwierząt prowadzonej zgodnie z przepisami
ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób
zakaźnych zwierząt.
Szczegółowy zakres i sposób prowadzenia przez lekarzy weterynarii dokumentacji lekarsko-weterynaryjnej
z wykonywanych czynności leczniczych i profilaktycznych oraz stosowanych produktów
leczniczych, jak również zakres i sposób prowadzenia ewidencji leczenia zwierząt przez
posiadacza zwierząt gospodarskich, a także tryb dokonywania wpisów w tej ewidencji
przez lekarzy weterynarii leczących zwierzęta jest określony w rozporządzeniu Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 września 2011 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia
dokumentacji lekarsko-weterynaryjnej i ewidencji leczenia zwierząt oraz wzorów tej
dokumentacji i ewidencji.
Zgodnie z art. 69 ust. 4 ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne przedmiotową
dokumentację lekarz weterynarii oraz posiadacz zwierzęcia przechowują przez okres
5 lat od daty dokonania w nich ostatniego wpisu.
Wzór dokumentacji obrotu detalicznego produktami leczniczymi weterynaryjnymi jest
określony w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 października
2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji obrotu detalicznego produktami
leczniczymi weterynaryjnymi i wzoru tej dokumentacji.
2.7. Dokumenty towarzyszące zwierzętom w przypadku ich wysyłki
W handlu, jak również przy przywozie z państw trzecich, dokumenty są wystawiane zgodnie
z:
1)
rozporządzeniem Komisji (WE) nr 599/2004 z dnia 30 marca 2004 r. dotyczącym przyjęcia
zharmonizowanego wzoru świadectwa i sprawozdania z kontroli związanych z wewnątrzwspólnotowym
handlem zwierzętami i produktami pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. UE L 94 z 31.03.2004,
str. 44; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 43, str. 354);
2)
rozporządzeniem Komisji (WE) nr 798/2008 z dnia 8 sierpnia 2008 r. ustanawiającym
wykaz państw trzecich, terytoriów, stref lub grup, z których dopuszczalny jest przywóz
do i tranzyt przez terytorium Wspólnoty drobiu i produktów drobiowych oraz wymogów
dotyczących świadectw weterynaryjnych (Dz. Urz. UE L 226 z 23.08.2008, str. 1);
3)
ustawą z dnia 27 sierpnia 2003 r. o weterynaryjnej kontroli granicznej (Dz. U. Nr
165, poz. 1590, z późn. zm.);
4)
ustawą z dnia 10 grudnia 2003 r. o kontroli weterynaryjnej w handlu (Dz. U. z 2004 r.
Nr 16, poz. 145, z późn. zm.);
5)
ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób
zakaźnych zwierząt (Dz. U. z 2008 r. Nr 213, poz. 1342, z późn. zm.).
Zgodnie z art. 18 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego,
powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury
w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. UE L 31 z 01.02.2002, str. 1; Dz. Urz.
UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, str. 463) podmioty działające na rynku
powinny zapewnić możliwość monitorowania żywności, pasz, zwierząt hodowlanych oraz
wszelkich substancji przeznaczonych do dodania do żywności lub pasz. W tym celu podmioty
te tworzą systemy i procedury umożliwiające przekazanie takich informacji na żądanie
właściwych władz.
Zgodnie z art. 7 rozporządzenia (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z
dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu
do żywności pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, str. 55; Dz.
Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, str. 14) przesyłki produktów pochodzenia
zwierzęcego są zaopatrywane w świadectwa lub inne dokumenty, które są określone w
prawodawstwie unijnym.
Wywóz zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego odbywa się zgodnie z wymaganiami
uzgodnionymi z władzami danego państwa.
Dodatkowo dla każdej przesyłki zwierząt przemieszczanej na terytorium Unii Europejskiej,
w tym podlegającej wywozowi, wystawia się w systemie TRACES Świadectwo zdrowia dla
zwierząt w handlu wewnątrzwspólnotowym.
2.8. Inne środki w celu zapewnienia identyfikacji zwierząt
W celu zapewnienia identyfikacji drobiu przemieszczanego na terytorium Unii Europejskiej
wystawia się w systemie TRACES świadectwo zdrowia dla zwierząt w handlu wewnątrzwspólnotowym
zawierające szczegółowe dane dotyczące przesyłki tego drobiu, w szczególności miejsce
pochodzenia i przeznaczenia.
W przypadku wywozu przesyłek do krajów trzecich dane dotyczące przesyłki są również
wprowadzane do systemu TRACES. W systemie jest odnotowywana również kontrola dobrostanu
na granicy.
Przy przywozie dla każdej przesyłki wystawiany jest dokument CVED zgodny z rozporządzeniem
Komisji (WE) nr 282/2004 z dnia 18 lutego 2004 r. wprowadzającym dokument zgłoszenia
i kontroli weterynaryjnych dotyczących zwierząt wwożonych do Wspólnoty pochodzących
z krajów trzecich (Dz. Urz. UE L 49 z 19.02.2004, str. 11; Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 3, t. 42, str. 462), którego oryginał towarzyszy przesyłce do miejsca przeznaczenia.
Dodatkowo wersja elektroniczna dokumentu CVED jest wprowadzana do systemu TRACES.
Część B
1. Identyfikacja programu
Państwo Członkowskie: Rzeczpospolita Polska
Choroba: salmonellozy odzwierzęce
Populacja zwierząt objęta programem: stada brojlerów gatunku kura (Gallus gallus)
Rok wdrożenia: 2013
Nr referencyjny niniejszego dokumentu:
Dane kontaktowe: Główny Inspektorat Weterynarii
+48 22 623 20 89
giw@wetgiw.gov.pl
2. Dane historyczne dotyczące rozwoju epidemiologicznego choroby salmonellozy odzwierzęcej
określonej w części A ust. 1
W Rzeczypospolitej Polskiej stada hodowlane i rzeźne drobiu oraz stada towarowe monitorowano
w kierunku gatunkowo specyficznych i niespecyficznych Salmonella od lipca 1999 r., zgodnie z instrukcjami Głównego Lekarza Weterynarii opracowanymi
na podstawie dyrektywy Rady 92/117/EWG z dnia 17 grudnia 1992 r. dotyczącej środków
ochrony przed określonymi chorobami odzwierzęcymi i odzwierzęcymi czynnikami chorobotwórczymi
u zwierząt i w produktach pochodzenia zwierzęcego, w celu zapobieżenia zakażeniom
i zatruciom przenoszonym przez żywność (Dz. Urz. UE L 62 z 15.03.1993, str. 38, z
późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 14, str. 40, z późn.
zm.).
Badania kontrolne prowadzono na koszt właścicieli stad. Stada zakażone lub podejrzane
o zakażenie podlegały ubojowi zgodnie z zasadami określonymi w dyrektywie Rady 71/118/EWG
z dnia 15 lutego 1971 r. w sprawie problemów zdrowotnych wpływających na handel świeżym
mięsem drobiowym (Dz. Urz. UE L 55 z 08.03.1971, str. 23, z późn. zm.; Dz. Urz. UE
Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 1, str. 209, z późn. zm.).
W okresie od dnia 1 października 2005 r. do dnia 30 września 2006 r. na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzono badania podstawowe dotyczące występowania
pałeczek Salmonella w stadach brojlerów gatunku kura (Gallus gallus), zgodnie z decyzją Komisji 2005/636/WE z dnia 1 września 2005 r. w sprawie wkładu finansowego
Wspólnoty na rzecz badania podstawowego dotyczącego występowania bakterii Salmonella spp. w stadach brojlerów gatunku Gallus gallus prowadzonego w Państwach Członkowskich (Dz. Urz. UE L 228 z 03.09.2005, str. 14).
Do badania pobrano próbki w 383 gospodarstwach utrzymujących powyżej 5000 brojlerów.
Odsetek stad brojlerów zakażonych pałeczkami Salmonella wyniósł 58,7% i wahał się w poszczególnych województwach od 37,5% (woj. podlaskie)
do 77,3% (woj. lubelskie).
W 2008 r. w ramach badań pobranych próbek z inicjatywy właściciela przebadano 18 156
stad. Stwierdzono wyniki dodatnie w 977 przypadkach, co stanowi 5,4% przebadanych
stad, w tym: odsetek stad zakażonych Salmonella Enteritidis wyniósł 2,9%, Salmonella Typhimurium - 0,2%, a zakażenie innymi serotypami Salmonella - 2,3%.
W 2009 r. na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rozpoczęła się realizacja „Krajowego
programu zwalczania niektórych serotypów Salmonella w stadach brojlerów gatunku kura (Gallus gallus)”. Wyniki realizacji tego programu podano w tab. 3.
|
|
|
|
|
|
Rok
|
Liczba stad zbadanych
|
Procent stad zakażonych
|
|
2011
|
29 344
|
0,50%
|
|
2010
|
26 801
|
0,67%
|
|
2009
|
20 665
|
0,62%
|
|
|
|
|
|
|
Tab. 3. Wyniki realizacji krajowego programu zwalczania Salmonella w stadach brojlerów w latach 2009-2011 (źródło: Inspekcja Weterynaryjna)
Głównym, pierwotnym rezerwuarem odzwierzęcych pałeczek Salmonella w Rzeczypospolitej Polskiej jest drób. Do zakażeń u ludzi, zgodnie z danymi z raportu
Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności na temat tendencji i źródeł chorób
odzwierzęcych odzwierzęcych czynników chorobotwórczych oraz ognisk przenoszonych przez
żywność z 2010 r., dochodzi najczęściej przez spożywanie skażonych produktów pochodzenia
zwierzęcego, tj. jaj i produktów jajecznych, oraz mięsa i przetworów mięsnych głównie
drobiowych.
Informacje o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach w Polsce
są zbierane przez Zakład Epidemiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego -
Państwowego Zakładu Higieny, a następnie publikowane na stronie internetowej Zakładu
(www.pzh.gov.pl) w postaci codwutygodniowych meldunków o zachorowaniach na choroby
zakaźne i zatruciach. Dane te są podane w tab. 4.
|
|
|
|
|
Rok
|
Liczba zarejestrowanych zatruć pokarmowych wywołanych przez pałeczki Salmonella
|
|
2011
|
8652
|
|
2010
|
9549
|
|
2009
|
8855
|
|
2008
|
9478
|
|
2007
|
11 568
|
|
2006
|
13 210
|
|
2005
|
15 815
|
|
|
|
|
|
Tab. 4. Dane dotyczące liczby zatruć pokarmowych w Rzeczypospolitej Polskiej wywołanych
przez pałeczki Salmonella w latach 2005-2011 (Zakład Epidemiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego
- Państwowego Zakładu Higieny)
3. Opis programu
Cel unijny programu został określony w art. 1 rozporządzenia nr 200/2012 w odniesieniu
do następujących serotypów pałeczek Salmonella:
2)
Salmonella Typhimurium, w tym jednofazowa Salmonella Typhimurium o wzorze antygenowym 1,4,[5],12:i:-.
Cel unijny zostanie osiągnięty w odniesieniu do stad brojlerów gatunku kura (Gallus gallus) w przypadku ograniczenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej maksymalnej wartości
procentowej stad brojlerów z dodatnim wynikiem badania na obecność serotypów Salmonella objętych programem do 1% lub poniżej tej wartości.
Na potrzeby realizacji programu przyjmuje się, że stado zakażone w odniesieniu do
celu wspólnotowego jest to stado brojlerów gatunku kura (Gallus gallus), w którym w wyniku badania próbek przez powiatowego lekarza weterynarii pobranych zgodnie
z ust. 1 oraz 2 załącznika do rozporządzenia nr 200/2012 wykryto w jednej lub więcej
próbek serotypy Salmonella objęte programem (inne niż szczepy szczepionkowe) lub w którym stwierdzono efekt hamujący
wzrost bakterii.
Zgodnie z przepisami załącznika II część E ust. 1 do rozporządzenia nr 2160/2003 świeże
mięso drobiowe pozyskane z drobiu wymienionego w załączniku I do tego rozporządzenia
(kury, indyki) nie może być wprowadzone do obrotu w celu spożycia przez ludzi, jeśli
nie zostanie spełnione kryterium bezpieczeństwa żywności określone w ust. 1.28 rozdz.
1 załącznika I do rozporządzenie Komisji (WE) nr 2073/2005 z dnia 15 listopada 2005 r.
w sprawie kryteriów mikrobiologicznych dotyczących środków spożywczych (Dz. Urz. UE
L 338 z 22.12.2005, str. 1, z późn. zm.).
Zgodnie z art. 1 ust. 3 rozporządzenia nr 2160/2003 program nie ma zastosowania przy
produkcji mięsa pochodzącego z brojlerów gatunku kura (Gallus gallus) przeznaczonego do sprzedaży bezpośredniej lub na użytek własny.
Powiatowy lekarz weterynarii nadzoruje prawidłowe pobieranie próbek z inicjatywy hodowcy
oraz kontroluje dane zawarte w dokumentacji i sposób jej prowadzenia przez hodowcę.
Wykrycie serotypów Salmonella objętych programem lub stwierdzenie efektu hamującego wzrost bakterii w próbkach pobranych
z inicjatywy hodowcy powinno być bezzwłocznie zgłaszane powiatowemu lekarzowi weterynarii
właściwemu dla miejsca prowadzenia działalności przez laboratorium przeprowadzające
badanie próbek.
Dodatkowo w roku realizacji programu, w co najmniej jednym stadzie brojlerów w gospodarstwie
z 10% gospodarstw liczących powyżej 5000 sztuk brojlerów, jest przeprowadzane pobranie
próbek przez powiatowego lekarza weterynarii. Pobranie próbek przez powiatowego lekarza
weterynarii jest przeprowadzane przy uwzględnieniu analizy ryzyka, jak również w każdym
przypadku, gdy powiatowy lekarz weterynarii uzna, że zachodzi taka potrzeba.
4. Środki przewidziane programem
4.1. Podsumowanie środków przewidzianych programem
Okres trwania programu: 2013 r.
-
-
-
-
-
-
Obróbka produktów pochodzenia zwierzęcego
-
-
Usuwanie produktów pochodzenia zwierzęcego
-
-
-
-
Inne środki: zniszczenie i obróbka paszy
4.2. Władza centralna odpowiedzialna za nadzór i koordynację realizacji programu
Zgodnie z art. 57 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz
zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt Główny Lekarz Weterynarii jest odpowiedzialny
za opracowanie programu, a następnie nadzoruje jego realizację oraz informuje Komisję
Europejską o postępach w jego realizacji. Na poziomie województwa nadzór nad realizacją
programu jest wykonywany przez wojewódzkiego lekarza weterynarii. Bezpośredni nadzór
nad realizacją programu na poziomie powiatu sprawuje powiatowy lekarz weterynarii,
który jest również odpowiedzialny za wykonywanie wszelkich czynności urzędowych w
ramach programu.
4.3. Obszary geograficzne i administracyjne, na których program będzie realizowany
Program będzie realizowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Podział administracyjny
przedstawia rys. 4.
Rys. 4. Podział administracyjny Polski na województwa.
4.4. Środki wdrożone w ramach programu
4.4.1. Środki i stosowne prawodawstwo w zakresie wpisu gospodarstw do rejestru
Zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz
zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt powiatowy lekarz weterynarii prowadzi rejestr
podmiotów prowadzących działalność nadzorowaną.
4.4.2. Środki i stosowne prawodawstwo w zakresie powiadomienia o chorobie
Obowiązki w zakresie powiadamiania o chorobie wynikają z art. 42 ust. 1-9 ustawy z
dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych
zwierząt.
Zgodnie z przepisem art. 51 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt
oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt organy Inspekcji Weterynaryjnej prowadzą
system zbierania, przechowywania, analizowania, przetwarzania danych oraz informacji
i przekazywania danych oraz informacji o chorobach zakaźnych zwierząt, w tym o chorobach
objętych programem. Powiatowy lekarz weterynarii informuje sąsiednich powiatowych
lekarzy weterynarii oraz wojewódzkiego lekarza weterynarii właściwego ze względu na
miejsce prowadzenia przez podmiot działalności nadzorowanej o powzięciu podejrzenia
lub potwierdzeniu wystąpienia serotypu Salmonella objętego programem w stadzie brojlerów gatunku kura {Gallus gallus). Wojewódzki lekarz weterynarii przekazuje te dane oraz informacje Głównemu Lekarzowi
Weterynarii.
Ponadto powiatowy lekarz weterynarii powiadamia państwowego powiatowego inspektora
sanitarnego właściwego dla miejsca prowadzenia przez podmiot działalności nadzorowanej
o wystąpieniu serotypu Salmonella objętego programem.
4.4.3. Środki i prawodawstwo w przypadku uzyskania dodatniego wyniku badania Zostały
szczegółowo określone w pkt 1.6 części A.
4.4.4. Sposób przeprowadzania kontroli i środki podejmowane w przypadku uzyskania
dodatniego wyniku badania
W przypadku uzyskania dodatniego wyniku badań laboratoryjnych próbek pobranych z inicjatywy
hodowcy, w zakresie wykrycia serotypu Salmonella objętego programem w stadzie brojlerów gatunku kura (Gallus gallus), stosuje się przepisy art. 42 ust. 1-5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia
zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. Powiatowy lekarz weterynarii,
zgodnie z art. 44 ust. 1 tej ustawy, podejmuje czynności w celu wykrycia lub wykluczenia
choroby, wydając decyzję administracyjną, w której nakazuje m.in odosobnienie drobiu
znajdującego się w gospodarstwie w poszczególnych kurnikach lub w innych obiektach
oraz zakazuje przemieszczania drobiu z gospodarstwa i do gospodarstwa, chyba że drób,
na wniosek hodowcy, zostanie przemieszczony do rzeźni i poddany ubojowi.
4.4.5. Środki i prawodawstwo w zakresie kontroli choroby
1)
art. 57 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu
chorób zakaźnych zwierząt;
2)
rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2160/2003 z dnia 17 listopada 2003 r.
w sprawie zwalczania salmonelli i innych określonych odzwierzęcych czynników chorobotwórczych
przenoszonych przez żywność;
3)
rozporządzenie Komisji (WE) nr 1177/2006 z dnia 1 sierpnia 2006 r. w sprawie wykonania
rozporządzenia (WE) nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do
wymogów dotyczących stosowania szczególnych metod kontroli w ramach krajowych programów
zwalczania salmonelli u drobiu;
4)
rozporządzenie Komisji (UE) nr 200/2012 z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie unijnego
celu ograniczenia występowania Salmonella enteritidis i Salmonella typhimurium w stadach brojlerów zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego
i Rady (Dz. Urz. UE L 71 z 09.03.2012, str. 31).
4.4.6. Środki i stosowne prawodawstwo w zakresie bezpieczeństwa biologicznego obowiązujące
w gospodarstwach
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie
wymagań i sposobu postępowania przy utrzymywaniu gatunków zwierząt gospodarskich,
dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej.
Zaleca się stosowanie w gospodarstwie środków bioasekuracji (biologicznej ochrony).
Są one określone w zasadach dobrej praktyki produkcyjnej (GMP) i dobrej praktyki higienicznej
(GHP).
Dodatkowe informacje, dotyczące spraw bezpieczeństwa biologicznego są umieszczane
na stronie internetowej Inspekcji Weterynaryjnej - Głównego Inspektoratu Weterynarii
w zakładce „Zdrowie i ochrona zwierząt” - www.wetgiw.gov.pl.
5. Ogólny opis kosztów i korzyści
Zasadniczą korzyścią z realizacji programu dla hodowców brojlerów gatunku kura (Gallus gallus) oraz podmiotów zajmujących się obrotem drobiem oraz mięsem drobiowym będzie możliwość
prowadzenia swobodnego handlu oraz wywozu drobiu. Zgodnie z załącznikiem II rozdziału
E rozporządzenia nr 2160/2003 od dnia 1 grudnia 2011 r. świeże mięso drobiowe pozyskane
z drobiu wymienionego w załączniku I do rozporządzenia (kury, indyki) nie może być
wprowadzone do obrotu w celu spożycia przez ludzi, jeśli nie zostanie spełnione kryterium
bezpieczeństwa żywności określone w ust. 1.28 rozdz. 1 załącznika I do rozporządzenia
Komisji (WE) nr 2073/2005 z dnia 15 listopada 2005 r. w sprawie kryteriów mikrobiologicznych
dotyczących środków spożywczych.
Osiągnięcie celu unijnego polegającego na ograniczeniu liczby zakażonych stad brojlerów
zwiększy konkurencyjność polskiego drobiu i mięsa drobiowego na rynku wspólnotowym,
jak również na rynkach państw trzecich.
Ponadto podkreślić należy, że salmonelloza jest najczęściej notowaną chorobą odzwierzęcą.
Stąd też realizacja programu ograniczy liczbę zakażeń ludzi, a w związku z tym zredukuje
koszty leczenia tych chorób.
Szacowane ogólne koszty realizacji programu w 2013 r. wyniosą 114 677,01 zł. Z ogólnej
sumy szacowanych kosztów programu strona polska będzie występowała z wnioskiem o współfinansowanie
programu w odniesieniu do kosztów w wysokości 20 191,76 euro.
Są to szacunkowe koszty, które zostały dostosowane do wielkości wydatków przeznaczonych
na zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt, określone w ustawie budżetowej na rok 2013
z dnia 25 stycznia 2013 r. (Dz. U. poz. 169).
6. Sytuacja epizootyczna
6.1. Dane o rozwoju choroby
Rok: 2007-2008 Stan na dzień: ostatni dzień grudnia każdego roku (wyniki badań
wykonywanych z inicjatywy hodowcy i przez powiatowego lekarza weterynarii)
Gatunek: Gallus gallus Choroba/zakażenie Salmonella Enteritidis lub Salmonella Typhimurium
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Region
|
Rodzaj stadab)
|
Łączna liczba stadc)
|
Łączna liczba brojlerów
|
Łączna liczba stad objętych programem
|
Łączna liczba brojlerów objętych programem
|
Liczba zbadanych stadd)
|
Liczba stade) z dodatnim wynikiema)
|
Liczba stad zlikwidowanycha)
|
Łączna liczba brojlerów poddanych ubojowi lub zabitycha)
|
Ilość zniszczonych jaj (liczba sztuk lub masa w tonach)a)
|
Ilość jaj skierowanych do przetwórstwa (liczba sztuk lub masa w tonach)a)
|
|
Polska
|
|
|
|
|
|
|
(a1)
|
(a2)
|
(a3)
|
(a3)
|
(a4)
|
(a4)
|
(a3)
|
(a4)
|
(a3)
|
(a4)
|
(a3)
|
|
2007
|
Stada brojlerów gatunku kura
|
13 000
|
-
|
-
|
-
|
22 527*
|
888
|
59
|
-
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
|
2008
|
Stada brojlerów gatunku kura
|
6 498
|
144 291 853
|
0
|
0
|
18 156*
|
522
|
42
|
413
|
96
|
118
|
2039683
|
1 545 454
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Objaśnienia
a) Dla Salmonelli odzwierzęcej należy wskazać serotypy objęte programem kontroli: (a1) dla Salmonella Enteritidis, (a2) dla Salmonella Typhimurium, (a3) dla innych serotypów, (a4) dla Salmonella Enteritidis lub Salmonella Typhimurium.
b) Rodzaj stada.
c) Łączna liczba stad w regionie, włączając stada kwalifikujące się i niekwalifikujące
się do programu.
d) Liczba stad zbadana na obecność serotypu Salmonella objętego programem. W tej kolumnie nie należy stada liczyć dwa razy, nawet jeżeli
przebadano je więcej niż raz.
e) Jeżeli, zgodnie z objaśnieniem d, zbadano stado więcej niż raz, dodatni wynik badania
jest brany pod uwagę tylko raz.
* Niektóre stada mogły zostać zbadane więcej niż raz; większa liczba zbadanych stad
niż stad wykazanych w tabeli „łączna liczba stad” wynika z faktu, że w ciągu roku
w gospodarstwie jest kilka cykli produkcyjnych brojlerów.
Rok: 2009-2011 Stan na dzień: ostatni dzień grudnia każdego roku (dane zostały
zebrane w oparciu o wyniki realizacji „Krajowego programu zwalczania niektórych serotypów
Salmonella w stadach brojlerów gatunku Gallus gallus)
Gatunek: Gallus gallus Choroba/zakażenie Salmonella Enteritidis lub Salmonella Typhimurium
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Region
|
Rodzaj stadab)
|
Łączna liczba stadc)
|
Łączna liczba brojlerów
|
Łączna liczba stad objętych programem
|
Łączna liczba brojlerów objętych programem
|
Liczba zbadanych stadd)
|
Liczba stade) z dodatnim wynikiema)
|
Liczba
stad zlikwidowanycha)
|
Łączna liczba brojlerów ubitych lub zabitycha)
|
Ilość zniszczonych jaj (liczba sztuk lub masa w tonach)a)
|
Ilość jaj skierowanych do przetwórstwa (liczba sztuk lub masa w tonach)a)
|
|
Polska
|
|
|
|
|
|
|
(a1)
|
(a2)
|
(a3)
|
(a3)
|
(a4)
|
(a4)
|
(a3)
|
(a4)
|
(a3)
|
(a4)
|
(a3)
|
|
Ogółem 2009
|
Stada brojlerów gatunku kura
|
21 643
|
722 503 630
|
21 314
|
714 095 355
|
20 665
|
128
|
55
|
0
|
125
|
2 411 424
|
0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
Ogółem 2010
|
Stada brojlerów gatunku kura
|
27 556
|
616 114 230
|
27 110
|
605 114 091
|
26 801
|
180
|
57
|
0
|
191
|
3 592 849
|
0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
Ogółem 2011
|
Stada brojlerów gatunku kura
|
29 890
|
653 754 805
|
29 402
|
643 649 248
|
29 344
|
146
|
58
|
0
|
148
|
2 711 720
|
0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Objaśnienia
a) Dla Salmonelli odzwierzęcej należy wskazać serotypy objęte programem kontroli: (a1) dla Salmonella Enteritidis, (a2) dla Salmonella Typhimurium, (a3) dla innych serotypów, (a4) dla Salmonella Enteritidis lub Salmonella Typhimurium.
b) Rodzaj stada.
c) Łączna liczba stad w regionie, włączając stada kwalifikujące się i niekwalifikujące
się do programu.
d) Liczba stad zbadana na obecność serotypu Salmonella objętego programem. W tej kolumnie nie należy stada liczyć dwa razy, nawet jeżeli
przebadano je więcej niż raz.
e) Jeżeli, zgodnie z objaśnieniem d, zbadano stado więcej niż raz, dodatni wynik badania
jest brany pod uwagę tylko raz.
6.2. Dane rozwarstwione dotyczące badań w ramach nadzoru i badań laboratoryjnych
6.2.1. Dane rozwarstwione dotyczące badań w ramach nadzoru i badań laboratoryjnych
Rok: 2009-2011 Gatunek zwierząta): Gallus gallus Kategoria a): stada brojlerów (stada na 3 tygodnie przed przemieszczeniem do rzeźni)
Opis zastosowanych badań serologicznych: zgodnie z pkt 3 załącznika do rozporządzenia
646/2007 oraz z pkt 3 załącznika do rozporządzenia 200/2012
Opis zastosowanych badań mikrobiologicznych i wirusologicznych: zgodnie z pkt 3 załącznika
do rozporządzenia 646/2007 oraz z pkt 3 załącznika do rozporządzenia 200/2012
Opis innych zastosowanych badań: np. badania wody i paszy
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Regionc)
|
Badania serologiczne
|
Badania mikrobiologiczne i wirusologiczne
|
Inne badania
|
|
Liczba przeprowadzonych analizd)
|
Liczba badań z wynikiem dodatnime)
|
Liczba przeprowadzonych analizd)
|
Liczba badań z wynikiem dodatnime)
|
Liczba przeprowadzonych analizd)
|
Liczba badań z wynikiem dodatnime)
|
|
Rzeczpospolita Polska - 2009
|
259
|
128
|
913
|
128
|
-
|
-
|
|
Rzeczpospolita Polska - 2010
|
470
|
180
|
Badanie bakteriologiczne: 1286;
Badanie efektu hamującego: 1270;
Badanie skuteczności odkażania: 485
|
Badanie bakteriologiczne: 180;
Badanie efektu hamującego: 2;
Badanie skuteczności odkażania: 0
|
Inne (np. badanie paszy i wody): 219
|
brak danych
|
|
Rzeczpospolita Polska - 2011
|
223
|
146
|
Badanie bakteriologiczne: 977;
Badanie efektu hamującego: 976;
Badanie skuteczności odkażania: 420
|
Badanie bakteriologiczne: 146;
Badanie efektu hamującego: 2;
Badanie skuteczności odkażania: brak danych
|
Inne (np. badanie paszy i wody): 130
|
brak danych
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Objaśnienia
a) Gatunek zwierząt.
b) Kategoria/dodatkowe określenia.
c) Region określony w zatwierdzonym programie zwalczania chorób państwa członkowskiego.
d) Liczba przeprowadzonych analiz laboratoryjnych.
e) Liczba badań z wynikiem dodatnim.
6.3. Dane dotyczące zakażenia
Rok: 2009 Gatunek zwierząta): Gallus gallus stada brojlerów
|
|
|
|
|
|
Region b)
|
Liczba zakażonych stadc)
|
Liczba zakażonych zwierząt
|
|
Rzeczpospolita Polska - 2009
|
128
|
2 411 424*
|
|
Rzeczpospolita Polska - 2010
|
180
|
3 592 849*
|
|
Rzeczpospolita Polska - 2011
|
146
|
2 711 720*
|
|
|
|
|
|
|
Objaśnienia
a) Gatunek zwierząt.
b) Region określony w programie kontroli i zwalczania chorób państwa członkowskiego.
c) Liczba zakażonych stad lub gospodarstw.
* Liczba zwierząt poddanych ubojowi lub zabitych w ramach programu.
7. Założenia programu
7.1. Założenia związane z badaniami
7.1.1. Założenia w zakresie badań diagnostycznych
Rok: 2013
1)
Gatunek zwierząta): Gallus gallus stada brojlerów
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Region b)
|
Rodzaj badaniac)
|
Populacja docelowa d)
|
Rodzaj próbkie)
|
Celf)
|
Liczba planowanych badań
|
|
Rzeczpospolita Polska
|
badanie bakteriologiczne
|
stada brojlerów
|
odchody/okładziny na obuwie lub skarpety
|
wykrycie stada zakażonego
|
964
|
|
stwierdzenie skuteczności przeprowadzonego odkażania
|
352
|
|
stwierdzenie efektu hamującego
|
964
|
|
badanie serologiczne
|
określenie serotypu
|
214
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Objaśnienia
a) Gatunek zwierząt.
b) Region określony w zatwierdzonym programie zwalczania chorób państwa członkowskiego.
c) Rodzaj badania.
d) Wyszczególnienie gatunków i kategorii zwierząt objętych programem.
e) Rodzaj próbki.
f) Opis celu.
7.1.2. Założenia w zakresie badania stad
Rok: 2013 Gatunek: Gallus gallus Choroba/zakażeniea): Salmonella Enteritidis lub Salmonella Typhimurium
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Region
|
Rodzaj stadab)
|
Łączna liczba stad c)
|
Łączna liczba brojlerów
|
Łączna liczba stad objętych programem
|
Łączna liczba brojlerów objętych programem
|
Spodziewana liczba stad do zbadania d)
|
Spodziewana liczba stad z dodatnim wynikiema)
|
Spodziewana liczba stad do likwidacjie)
|
Spodziewana łączna liczba brojlerów do ubicia lub zabicia
|
Spodziewana ilość jaj do zniszczenia (liczba sztuk lub masa w tonach)a)
|
Spodziewana ilość jaj skierowana do przetwórstwa (liczba sztuk lub masa w tonach)a)
|
|
Polska
|
|
|
|
|
|
|
(a1)
|
(a2)
|
(a3)
|
(a4)
|
(a3)
|
(a4)
|
(a3)
|
(a4)
|
(a3)
|
(a4)
|
(a3)
|
|
Ogółem
|
Stada brojlerów gatunku kura
|
29 890
|
653 754 805
|
29 402
|
643 649 248
|
29 344
|
88
|
0
|
88
|
0
|
1 619 200
|
0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Objaśnienia
a) Dla Salmonelli odzwierzęcej należy wskazać serotypy objęte programem kontroli: (a1) dla Salmonella Enteritidis, (a2) dla Salmonella Typhimurium, (a3) dla innych serotypów, (a4) dla Salmonella Enteritidis lub Salmonella Typhimurium.
b) Rodzaj stada.
c) Łączna liczba stad w regionie, włączając stada kwalifikujące się i niekwalifikujące
się do programu.
d) Liczba stad zbadana na obecność serotypu Salmonella objętego programem. W tej kolumnie nie należy stada liczyć dwa razy, nawet jeżeli
przebadano je więcej niż raz.
e) Jeżeli, zgodnie z objaśnieniem d, zbadano stado więcej niż raz, próba pozytywna jest
brana pod uwagę tylko raz.
8. Szczegółowa analiza kosztów programu
Rok: 2013
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Przeznaczenie kosztów
|
Wyszczególnienie
|
Szacunkowa liczba jednostek
|
Szacunkowy jednostkowy koszt (w złotych)
|
Szacunkowy jednostkowy koszt w euro2)
|
Suma ogółem (w złotych)
|
Suma ogółem2) (w euro)
|
Finansowanie wspólnotowe
|
|
1. Badania
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1.1. Koszt badań laboratoryjnych3)
|
Badanie bakteriologiczne próbek pobranych przez powiatowego lekarza weterynarii
|
964 badania
|
34,81 zł/badanie
|
8,6
|
33 556,84
|
8 290,40
|
tak
|
|
Badanie efektu hamującego wzrost bakterii
|
964 badania
|
1,43 zł/badanie
|
0,35
|
1 378,52
|
337,40
|
tak
|
|
Badanie w kierunku stwierdzenia skuteczności przeprowadzonego odkażania
|
352 badania
|
33,24 zł/badanie
|
8,21
|
11 700,48
|
2 889,92
|
tak
|
|
Inne badania (np. badania paszy i wody)
|
130 badań
|
34,13 zł/badanie
|
-
|
4 436,90
|
-
|
nie
|
|
Badanie w kierunku określenia serotypu odpowiednich izolatów
|
214 badań
|
147,83 zł/badanie
|
36,5
|
31 635,62
|
7 811,00
|
tak
|
|
1.2. Koszt pobierania próbek3)
|
Ryczałt za pobrane próbki
|
1 798 próbek
|
1,95 zł/próbkę
|
0,48 euro/próbkę
|
3 506,10
|
863,04
|
tak
|
|
2. Szczepienie lub leczenie
|
Program nie przewiduje
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
2.1. Zakup szczepionki
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
2.2. Koszty dystrybucji
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
2.3. Koszty podania
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
2.4. Koszty kontroli
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
3. Ubój
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
3.1. Odszkodowania
|
Odszkodowanie za pasze
|
1 stado × 3 tony
|
1 140,25 zł/t
|
-
|
3 420,75
|
-
|
nie
|
|
Odszkodowania za sprzęt, który nie może być poddany odkażaniu
|
0 szt.
|
Brak danych
|
-
|
0
|
-
|
nie
|
|
3.2. Koszty zniszczenia lub unieszkodliwienia
|
Zniszczenie paszy
|
1 stado × 4 tony
|
1 256,13 zł/t
|
-
|
5 024,52
|
-
|
nie
|
|
Utylizacja odpadów laboratoryjnych
|
8 153 kg
|
2,44 zł/kg
|
-
|
19 893,32
|
-
|
-
|
|
3.3. Strata w przypadku uboju
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
3.4. Koszt obróbki produktów
|
Obróbka chemiczna paszy
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
nie
|
|
4. Czyszczenie i odkażanie4)
|
nie dotyczy
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
5. Wynagrodzenia (rzeczoznawcy)
|
Koszt wyceny paszy
|
2 rzeczoznawców × 1 godz. × 1 stado
|
29,98 zł/godz.
|
-
|
59,96
|
-
|
nie
|
|
Koszty dojazdu rzeczoznawcy
|
2 rzeczoznawców × 40 km × 1 stado
|
0,80 zł/km
|
-
|
64,00
|
-
|
nie
|
|
6. Towary konsumpcyjne i specjalny sprzęt
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
7. Inne koszty
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
OGÓŁEM
|
|
|
|
114 677,01
|
-
|
|
|
OGÓŁEM (koszty kwalifikowalne)
|
|
|
|
81 777,56
|
20 191,76
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Objaśnienia
1) Analiza obejmuje szacunki kosztów ponoszonych w ramach programu. Wszystkie wartości
są podane bez VAT. Koszty programu zostały obliczone dla wszystkich stad brojlerów
objętych programem. Są to szacunkowe koszty, które zostały dostosowane do wielkości
wydatków przewidzianych na zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt w ustawie budżetowej
na rok 2013 z dnia 25 stycznia 2013 r. (Dz. U. poz. 169).
2) Koszt programu obliczono wg kursu euro 4,05 zł zgodnie z wytycznymi Ministra Finansów
z dnia 12 września 2012 r. dotyczącymi stosowania jednolitych wskaźników makroekonomicznych
będących podstawą oszacowania skutków finansowych projektowanych ustaw.
Koszt jednostkowy w euro jest podany w zaokrągleniu do 2 miejsc po przecinku.
3) Zgodnie z decyzją wykonawczą Komisji nr 2012/761/UE z dnia 30 listopada 2012 r. zatwierdzającą
roczne i wieloletnie programy oraz wkład finansowy Unii w zakresie zwalczania, kontroli
i monitorowania niektórych chorób zwierząt i chorób odzwierzęcych, przedstawione przez
państwa członkowskie na 2013 r. Koszt jednostkowy badania laboratoryjnego zawiera
koszty materiałowe, koszty personelu wykonującego badania laboratoryjne i 7% kosztów
ogólnych. Ryczałt za pobraną próbkę wynosi 0,5 euro.
4) Odkażanie jest rutynową czynnością wykonywaną zawsze przed zasiedleniem obiektu,
stąd jego koszty są ponoszone przez hodowcę.