Na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie
(Dz. U. poz. 1512 oraz z 2013 r. poz. 865) zarządza się, co następuje:
§ 1.
Rozporządzenie określa:
1)
warunki lokalowe oraz wyposażenie techniczne niezbędne do wykonywania oceny laboratoryjnej
materiału siewnego oraz uzyskania akredytacji w tym zakresie;
2)
sprzęt wymagany do pobierania prób materiału siewnego;
3)
szczegółowe warunki kadrowe, organizacyjne i techniczne, jakie powinny spełniać ośrodki
szkoleniowe;
4)
programy szkolenia, o którym mowa w art. 75 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie, zwanego dalej „szkoleniem podstawowym”, oraz szkolenia doskonalącego;
5)
warunki i sposób przeprowadzania egzaminu kończącego szkolenie podstawowe oraz sposób
przechowywania dokumentacji w tym zakresie;
6)
wzór zaświadczenia o ukończeniu szkolenia podstawowego;
7)
minimalną liczbę wykonanych ocen oraz minimalną liczbę pobranych prób w określonym
czasie;
8)
zakres oraz sposób wykonywania nadzoru nad urzędowymi kwalifikatorami, akredytowanymi
kwalifikatorami, urzędowymi próbobiorcami, akredytowanymi próbobiorcami, akredytowanymi
laboratoriami i urzędowymi laboratoriami oraz kontroli ich pracy.
§ 2.
Laboratorium, aby uzyskać akredytację wojewódzkiego inspektora ochrony roślin i nasiennictwa,
zwanego dalej „wojewódzkim inspektorem”, do wykonywania oceny laboratoryjnej materiału
siewnego powinno:
1)
składać się co najmniej z dwóch suchych i utrzymywanych w czystości pomieszczeń oraz
wydzielonego archiwum prób;
2)
być oświetlone światłem naturalnym lub sztucznym, zapewniającym właściwe warunki wykonywania
oceny laboratoryjnej materiału siewnego;
3)
być wyposażone w:
a)
instalację elektryczną i wodno-kanalizacyjną,
b)
podstawowy sprzęt laboratoryjny, w szczególności w:
-
mechaniczny rozdzielacz do nasion,
-
wagę laboratoryjną o dokładności ważenia 0,01 g i nośności 1,5-2,0 kg,
-
wagę analityczną o dokładności ważenia 0,0001 g,
-
mikroskop stereoskopowy lub lupę co najmniej o dziesięciokrotnym powiększeniu,
-
sprzęt do pomiaru temperatury,
-
drobny sprzęt, w szczególności pęsety, igły preparacyjne, lancety, lupy, tacki, szalki,
kuwety, naczyńka wagowe, eksykatory, szufelki i łopatki.
§ 3.
Laboratorium, aby uzyskać akredytację wojewódzkiego inspektora do wykonywania oceny
laboratoryjnej materiału siewnego, powinno być wyposażone ponadto w przypadku oceny:
1)
materiału siewnego roślin zbożowych w:
a)
chłodnię o regulowanym zakresie temperatury w przedziale 5-10°C (±2°C),
b)
pomieszczenie lub komorę kiełkowniczą z możliwością utrzymywania stałej temperatury
20°C (±2°C) lub możliwością regulacji w przedziale 20-30°C (±2°C),
c)
śrutownik laboratoryjny z kompletem sit do jego kalibracji,
d)
suszarkę laboratoryjną o regulowanym zakresie temperatury w przedziale 100-200°C (±1°C);
2)
materiału siewnego roślin pastewnych w:
a)
pomieszczenie lub komorę kiełkowniczą z możliwością utrzymywania stałej temperatury
20°C (±2°C) lub możliwością regulacji temperatury w przedziale 10-30°C (±2°C) oraz
z regulowanym systemem oświetlenia lub kiełkowania Jacobsena,
b)
chłodnię o regulowanym zakresie temperatury w przedziale 5-10°C (±2°C),
c)
dmuchawę laboratoryjną wraz z próbkami kalibrażowymi - w przypadku oceny traw; dmuchawa
laboratoryjna przed użyciem podlega kalibracji, która jest ważna nie dłużej niż 10
dni;
3)
materiału siewnego roślin oleistych i włóknistych w:
a)
pomieszczenie lub komorę kiełkowniczą z możliwością utrzymywania stałej temperatury
20°C (±2°C) lub możliwością regulacji temperatury w przedziale 20-30°C (±2°C) oraz
z regulowanym systemem oświetlenia lub kiełkownik Jacobsena,
b)
chłodnię o regulowanym zakresie temperatury w przedziale 5-10°C,
c)
sprzęt i aparaturę do wykonywania badań mikrobiologicznych umożliwiających przeprowadzenie
badań zdrowotności - w przypadku oceny lnu zwyczajnego, soi, słonecznika oraz konopi;
4)
materiału siewnego buraka pastewnego i cukrowego w:
a)
pomieszczenie lub komorę kiełkowniczą z możliwością utrzymania stałej temperatury
w przedziale 15-30°C (±2°C),
b)
płuczkę do nasion,
c)
suszarkę lub bibułę do suszenia nasion po płukaniu,
d)
suszarkę laboratoryjną o regulowanym zakresie temperatury w przedziale 100-200°C (±1°C);
5)
materiału siewnego roślin warzywnych w:
a)
pomieszczenie lub komorę kiełkowniczą z możliwością regulacji temperatury w przedziale
15-30°C (±2°C) oraz z regulowanym systemem oświetlenia lub kiełkownik Jacobsena,
b)
chłodnię o regulowanym zakresie temperatury w przedziale 5-15°C;
6)
materiału szkółkarskiego - w sprzęt i aparaturę do wykonywania badań laboratoryjnych,
w szczególności testu ELISA i testów biologicznych materiału szkółkarskiego, umożliwiających
uzyskiwanie poprawnych i powtarzalnych wyników tych badań;
7)
sadzeniaków ziemniaka:
a)
w przypadku wykonywania oceny w próbie oczkowej w szczególności w:
-
pomieszczenie do przechowywania prób bulw ziemniaka,
-
noże łyżeczkowe do wycinania oczek z bulw,
-
pojemniki do traktowania wycinków regulatorami wzrostu,
-
ciemne pomieszczenie do podkiełkowania wycinków,
-
szklarnię oraz podłoże do wyprowadzania roślin w próbie oczkowej,
-
drobny sprzęt laboratoryjny,
b)
w przypadku wykonywania oceny testem ELISA w:
-
praskę do wyciskania soku z liści,
-
aparaturę i odczynniki do wykonywania testu ELISA, w tym destylarkę lub demineralizator
do wody, cieplarkę, płytki, kolorymetr co najmniej optyczny, odczynniki, przeciwciała
i roztwory buforowe dla oznaczanych wirusów.
§ 4.
1.
W skład laboratorium, w którym dokonuje się oceny materiału szkółkarskiego, mogą ponadto
wchodzić pomieszczenia do oddzielnego przechowywania materiału szkółkarskiego roślin
poddanych ocenie (zdrowych) oraz materiału szkółkarskiego roślin poddawanych ocenie,
szklarnie oraz pole badawcze.
2.
Szklarnie, o których mowa w ust. 1, powinny być:
1)
oświetlone światłem naturalnym lub sztucznym o natężeniu zapewniającym właściwe warunki
wykonywania oceny materiału szkółkarskiego;
2)
wyposażone w instalację grzewczą i wentylacyjną.
3.
Pomieszczenia do oddzielnego przechowywania materiału szkółkarskiego, o których mowa
w ust. 1, powinny być zabezpieczone siatką uniemożliwiającą przedostawanie się owadów.
4.
Pole badawcze, o którym mowa w ust. 1, powinno być ogrodzone oraz uprawiane w sposób
zabezpieczający je przed przenoszeniem chorób i szkodników.
§ 5.
1.
Do pobierania prób materiału siewnego stosuje się sprzęt o parametrach dostosowanych
do rodzaju materiału siewnego, z którego są pobierane próby do oceny laboratoryjnej,
w szczególności:
1)
próbobierz Nobbego:
a)
typu A o średnicy 10 mm, mający zastosowanie do koniczyn i gatunków o podobnej wielkości
nasion,
b)
typu B o średnicy 14 mm, mający zastosowanie do pszenicy i gatunków o podobnej wielkości
nasion,
c)
typu C o średnicy 20 mm, mający zastosowanie do grochu i gatunków o podobnej wielkości
nasion;
2)
próbobierz laskowy przeznaczony do pobierania prób materiału siewnego znajdującego
się w opakowaniach typu big-bag lub kontenerach:
a)
o średnicy wewnętrznej cylindra nie mniejszej niż 25 mm oraz otworach szczelinowych
na całej długości roboczej cylindra,
b)
o poprzecznych przegrodach pomiędzy otworami szczelinowymi - w przypadku pionowego
stosowania,
c)
spiralny, bez przegród poprzecznych do pobierania prób nasion mniejszych niż ziarniaki
pszenicy znajdujących się w opakowaniach typu big-bag do stosowania pionowego
- o długości zapewniającej, że będzie sięgał dna opakowania - w przypadku pionowego
stosowania albo przeciwległego boku opakowania - w przypadku poziomego lub ukośnego
stosowania;
3)
rozdzielacz wielokanalikowy (glebowy) o wielkości dostosowanej do wielkości pobieranej
próby ogólnej, mający nie mniej niż 18 kanalików.
2.
Jeżeli próbobierz laskowy, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, nie sięga dna opakowania,
opakowanie dzieli się na mniejsze opakowania.
§ 6.
Ośrodek szkoleniowy powinien zapewnić bazę dydaktyczną o infrastrukturze dostosowanej
do liczby uczestników oraz zakresu prowadzonego szkolenia, w tym:
1)
sale wykładowe;
2)
środki dydaktyczne, w szczególności pomoce audiowizualne, takie jak: prezentacje multimedialne,
filmy szkoleniowe, przeźrocza;
3)
materiały szkoleniowe;
4)
miejsca do prowadzenia zajęć praktycznych, w tym:
a)
plantacje nasienne poszczególnych grup roślin uprawnych - do prowadzenia szkolenia
w zakresie oceny polowej materiału siewnego oraz pobierania prób sadzeniaków ziemniaka
do oceny laboratoryjnej polegającej na sprawdzeniu zdrowotności sadzeniaków ziemniaka,
zwanej dalej „oceną weryfikacyjną”,
b)
magazyny z materiałem siewnym przechowywanym w różnych opakowaniach wraz z wyposażeniem
do pobierania prób - do prowadzenia szkolenia w zakresie pobierania prób materiału
siewnego,
c)
pomieszczenia wyposażone, w zależności od rodzaju materiału siewnego poddanego ocenie,
w materiały, sprzęt i aparaturę - do prowadzenia szkolenia w zakresie wykonywania
badań laboratoryjnych przez analityków nasiennych, określone w § 3.
§ 7.
Ośrodek szkoleniowy powinien zapewnić prowadzenie szkoleń przez osoby, które ukończyły
studia wyższe na kierunku rolnictwo, ogrodnictwo lub biologia lub studia wyższe, dla
których program kształcenia lub zakres kształcenia obejmował treści związane z hodowlą
roślin, uprawą roślin, ochroną roślin lub oceną laboratoryjną, w wymiarze łącznym
co najmniej 120 godzin, lub studia podyplomowe w tym zakresie oraz posiadają co najmniej
2-letnie doświadczenie zawodowe w zakresie objętym szkoleniem.
§ 8.
Program szkolenia podstawowego oraz szkolenia doskonalącego w zakresie:
1)
oceny polowej materiału siewnego poszczególnych grup roślin uprawnych jest określony
w załączniku nr 1 do rozporządzenia;
2)
pobierania prób materiału siewnego jest określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia;
3)
oceny polowej i pobierania prób materiału szkółkarskiego jest określony w załączniku
nr 3 do rozporządzenia;
4)
wykonywania badań laboratoryjnych przez analityków nasiennych jest określony w załączniku
nr 4 do rozporządzenia.
§ 9.
1.
Egzamin kończący szkolenie podstawowe obejmuje części teoretyczną i praktyczną.
2.
Część teoretyczna jest przeprowadzana w formie pisemnego testu.
3.
Zaliczenie części teoretycznej następuje po udzieleniu przez osobę przystępującą do
egzaminu nie mniej niż 75% poprawnych odpowiedzi.
4.
Część praktyczna, w zależności od zakresu przeprowadzonego szkolenia, polega odpowiednio
na:
1)
samodzielnym dokonaniu przez osobę przystępującą do egzaminu dwóch ocen polowych materiału
siewnego (po jednej dla każdej metody), zgodnie z metodami określonymi w przepisach
wydanych na podstawie art. 51 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie;
2)
rozpoznaniu przez osobę przystępującą do egzaminu materiału siewnego danego gatunku
oraz pobraniu prób z pięciu partii materiału siewnego znajdujących się nie mniej niż
w 3 typach opakowań;
3)
pobraniu przez osobę przystępującą do egzaminu próby do oceny weryfikacyjnej z jednej
plantacji;
4)
przeprowadzeniu przez osobę przystępującą do egzaminu analiz pięciu prób testowych
materiału siewnego zgodnie z metodyką określoną przez Międzynarodowy Związek Oceny
Nasion (ISTA) oraz z przepisami wydanymi na podstawie art. 40 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie, zwanymi dalej „wymaganiami szczegółowymi”.
5.
Zaliczenie części praktycznej następuje po poprawnym dokonaniu przez osobę przystępującą
do egzaminu czynności, o których mowa w ust. 4.
§ 10.
Wzór zaświadczenia o ukończeniu szkolenia podstawowego jest określony w załączniku
nr 5 do rozporządzenia.
§ 11.
1.
Minimalna liczba wykonanych ocen laboratoryjnych materiału siewnego poszczególnych
grup roślin w okresie roku wynosi nie mniej niż:
1)
25 prób materiału siewnego roślin zbożowych;
2)
po 15 prób materiału siewnego pozostałych grup roślin.
2.
Minimalna liczba wykonanych ocen polowych materiału siewnego w okresie roku wynosi
w przypadku:
1)
roślin rolniczych - nie mniej niż 300 ha lub 10 plantacji;
2)
roślin warzywnych - nie mniej niż 20 ha lub 5 plantacji;
3)
materiału szkółkarskiego - nie mniej niż u 3 dostawców.
3.
Minimalna liczba pobranych prób materiału siewnego w okresie roku wynosi nie mniej
niż:
1)
15 prób do oceny laboratoryjnej lub oceny tożsamości i czystości odmianowej - w przypadku
materiału siewnego roślin rolniczych i warzywnych, z wyłączeniem sadzeniaków ziemniaka;
2)
10 prób do oceny weryfikacyjnej - w przypadku sadzeniaków ziemniaka.
§ 12.
W ramach nadzoru nad pracą urzędowych kwalifikatorów, akredytowanych kwalifikatorów,
urzędowych próbobiorców, akredytowanych próbobiorców, akredytowanych laboratoriów
i urzędowych laboratoriów wojewódzki inspektor dokonuje kontroli:
1)
przestrzegania terminów dokonywania oceny materiału siewnego;
2)
dokumentacji dotyczącej dokonanej oceny materiału siewnego:
a)
pod względem zgodności jej sporządzenia z przepisami wydanymi na podstawie art. 51 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie,
b)
w zakresie przestrzegania terminu przekazywania jej wojewódzkiemu inspektorowi po
dokonaniu oceny;
3)
stanu technicznego stosowanego sprzętu i urządzeń.
§ 13.
Wojewódzki inspektor kontroluje pracę:
1)
akredytowanych kwalifikatorów:
a)
uczestnicząc w ocenie lub dokonując oceny kontrolnej nie mniej niż 5% ocenionych plantacji,
b)
pobierając próby materiału siewnego nie mniej niż z 5% zakwalifikowanych plantacji
roślin obcopylnych do oceny czystości i tożsamości odmianowej;
2)
urzędowych kwalifikatorów, dokonując czynności, o których mowa w pkt 1 lit. a;
3)
akredytowanych próbobiorców:
a)
uczestnicząc w pobieraniu prób materiału siewnego,
b)
pobierając próby kontrolne nie mniej niż z 5% partii materiału siewnego zgłoszonych
do oceny laboratoryjnej i porównując wyniki z próbami pobranymi przez akredytowanego
próbobiorcę;
4)
urzędowych próbobiorców, dokonując czynności, o których mowa w pkt 3 lit. a.
§ 14.
1.
Wojewódzki inspektor kontroluje pracę akredytowanych laboratoriów, sprawdzając wyposażenie
laboratorium, stosowany sprzęt oraz stan pomieszczeń, szklarni i pola badawczego.
2.
W ramach kontroli pracy akredytowanych laboratoriów poddaje się badaniu kontrolnemu
co najmniej 5% duplikatów prób gatunków roślin zbożowych, nie mniej jednak niż 25
prób, a w przypadku pozostałych gatunków roślin uprawnych - 5% duplikatów prób ocenionych
w kontrolowanym laboratorium.
3.
Duplikaty prób, o których mowa w ust. 2, przechowuje się przez rok od dnia wystawienia
świadectwa lub sporządzenia informacji.
4.
Kontrola pracy akredytowanych laboratoriów obejmuje również kontrolę pracy analityków
nasiennych, w tym:
1)
kierownika laboratorium w zakresie:
a)
organizacji pracy laboratorium,
b)
prawidłowości wystawiania świadectw i sporządzania informacji,
c)
prowadzenia ewidencji prób przyjętych do oceny laboratoryjnej oraz przebiegu i wyników
analiz,
d)
przechowywania protokołów pobrania prób i kopii wystawionych świadectw lub sporządzonych
informacji;
2)
pozostałych analityków nasiennych w zakresie:
a)
prawidłowości wykonywania czynności związanych z oceną laboratoryjną materiału siewnego,
b)
prowadzenia zapisów dotyczących przebiegu i wyników poszczególnych analiz.
5.
W ramach kontroli pracy akredytowanych laboratoriów sprawdza się prawidłowość wykonywania
przez laboratorium analiz prób testowych materiału siewnego przekazanych przez wojewódzkiego
inspektora lub przez laboratorium wskazane przez Głównego Inspektora Ochrony Roślin
i Nasiennictwa.
6.
Do kontroli pracy urzędowych laboratoriów przepisy ust. 1 i 5 stosuje się odpowiednio.
§ 15.
1.
Z kontroli pracy urzędowych kwalifikatorów, akredytowanych kwalifikatorów, urzędowych
próbobiorców i akredytowanych próbobiorców sporządza się notatkę służbową, a w przypadku
stwierdzenia nieprawidłowości - protokół kontroli.
2.
Z kontroli pracy laboratoriów sporządza się protokół kontroli.
§ 16.
Kontrole pracy podmiotów, o których mowa w § 15, przeprowadza się w każdym sezonie
produkcji, nie rzadziej jednak niż raz w roku.
Przepisy niniejszego rozporządzenia wdrażają postanowienia: 1) art. 2 ust. 3 pkt A
lit. c, art. 2 ust. 3 pkt B lit. e oraz art. 7 ust. 1a lit. e dyrektywy Rady 66/401/EWG
z dnia 14 czerwca 1966 r. w sprawie obrotu materiałem siewnym roślin pastewnych (Dz.
Urz. WE L 125 z 11.07.1966, str. 2298, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 3, t. 1, str. 55); 2) art. 2 ust. 3 pkt A lit. c, art. 2 ust. 3 pkt B lit.
e oraz art. 7 ust. 1a lit. e dyrektywy Rady 66/402/EWG z dnia 14 czerwca 1966 r. w
sprawie obrotu materiałem siewnym roślin zbożowych (Dz. Urz. WE L 125 z 11.07.1966,
str. 2309, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 1, str.
66); 3) art. 2 ust. 3 pkt A lit. c, art. 2 ust. 3 pkt B lit. e oraz art. 9 ust. 1a
lit. e dyrektywy Rady 2002/54/WE z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie obrotu materiałem
siewnym buraka (Dz. Urz. WE L 193 z 20.07.2002, str. 12, z późn. zm.; Dz. Urz. UE
Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 36, str. 292); 4) art. 2 ust. 4 pkt A lit.
c, art. 2 ust. 4 pkt B lit. e oraz art. 25 ust. 1a lit. e dyrektywy Rady 2002/55/WE
z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie obrotu materiałem siewnym warzyw (Dz. Urz. WE
L 193 z 20.07.2002, str. 33, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz.
3, t. 36, str. 313); 5) art. 2 ust. 5 pkt A lit. c, art. 2 ust. 5 pkt B lit. e oraz
art. 9 ust. 1a lit. e dyrektywy Rady 2002/57/WE z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie
obrotu materiałem siewnym roślin oleistych i włóknistych (Dz. Urz. WE L 193 z 20.07.2002,
str. 74, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 36, str.
354).
3)
Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone: 1) rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i
Rozwoju Wsi z dnia 12 kwietnia 2007 r. w sprawie kwalifikacji zawodowych w zakresie
oceny i pobierania prób materiału siewnego oraz nadzoru i kontroli akredytowanych
i upoważnionych podmiotów, a także przekazywania sprawozdań z dokonanych ocen laboratoryjnych
materiału siewnego (Dz. U. Nr 77, poz. 521), 2) rozporządzeniem Ministra Rolnictwa
i Rozwoju Wsi z dnia 2 sierpnia 2007 r. w sprawie szkoleń z zakresu oceny materiału
siewnego, pobierania prób materiału siewnego i wykonywania badań laboratoryjnych (Dz.
U. Nr 149, poz. 1052) - które na podstawie art. 139 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r.
o nasiennictwie (Dz. U. poz. 1512 oraz z 2013 r. poz. 865) tracą moc z dniem wejścia
w życie niniejszego rozporządzenia.
Załącznik nr 1
-
Program szkolenia w zakresie oceny polowej materiału siewnego