Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwościz dnia 22 października 2015 r.w sprawie opłat za czynności radców prawnych

Spis treści

Treść rozporządzenia

Na podstawie art. 225 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych   (Dz. U. z 2015 r. poz. 507, z późn. zm.1)Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2015 r. poz. 1064, 1224, 1255 i 1311.) zarządza się, co następuje:

   Rozdział 1   

Przepisy ogólne

§ 1.

Rozporządzenie określa:

1)

stawki minimalne opłat za czynności radców prawnych, zwane dalej „stawkami minimalnymi”;

2)

wysokość opłat za czynności radców prawnych przed organami wymiaru sprawiedliwości, zwanych dalej „opłatami”.

   Rozdział 2   

Stawki minimalne w sprawach cywilnych, ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych

§ 2.

Stawki minimalne wynoszą przy wartości przedmiotu sprawy:

1)

do 500 zł - 120 zł;

2)

powyżej 500 zł do 1500 zł - 360 zł;

3)

powyżej 1500 zł do 5000 zł - 1200 zł;

4)

powyżej 5000 zł do 10 000 zł - 2400 zł;

5)

powyżej 10 000 zł do 50 000 zł - 4800 zł;

6)

powyżej 50 000 zł do 200 000 zł - 7200 zł;

7)

powyżej 200 000 zł - 14 400 zł.

§ 3.

W sprawach rozpoznawanych w postępowaniu upominawczym, elektronicznym postępowaniu upominawczym, postępowaniu nakazowym oraz europejskim postępowaniu nakazowym stawki minimalne wynoszą 75% stawek obliczonych na podstawie § 2. W przypadku skutecznego wniesienia sprzeciwu lub zarzutów, opłatę ustala się na zasadach ogólnych.

§ 4.

1.

Stawki minimalne wynoszą w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego o:

1)

rozwód - 720 zł, a jeżeli postępowanie jest połączone z orzekaniem przez sąd o winie rozkładu pożycia - 1080 zł;

2)

unieważnienie małżeństwa, stwierdzenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa - 720 zł;

3)

przysposobienie - 360 zł;

4)

pozbawienie, ograniczenie, zawieszenie lub przywrócenie władzy rodzicielskiej oraz odebranie dziecka - 240 zł;

5)

ustalenie ojcostwa, zaprzeczenie ojcostwa, ustalenie bezskuteczności uznania dziecka oraz rozwiązanie przysposobienia - 480 zł;

6)

rozstrzygnięcie w istotnych sprawach rodziny lub co do zarządu majątkiem wspólnym - 480 zł;

7)

ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami - 720 zł;

8)

podział majątku wspólnego między małżonkami - stawkę obliczoną na podstawie § 2 od wartości udziału, a w przypadku zgodnego wniosku małżonków - 50% tej stawki;

9)

alimenty, nakazanie wypłacenia wynagrodzenia za pracę do rąk drugiego małżonka - 120 zł.

2.

Stawki, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują również wynagrodzenie od roszczeń majątkowych dochodzonych łącznie, z wyjątkiem roszczeń przewidzianych w art. 58 § 2 i 3 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy   (Dz. U. z 2015 r. poz. 583, z późn. zm.2)Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2015 r. poz. 1062, 1087, 1199 i 1274.), od których pobiera się także wynagrodzenie określone w ust. 1.

3.

Stawki określone w ust. 1 pkt 5 obejmują w sprawach o ustalenie ojcostwa również roszczenia majątkowe strony powodowej.

4.

Stawki, o których mowa w ust. 1 pkt 9, ustala się od wartości przedmiotu sprawy, jeżeli obowiązek zwrotu kosztów obciąża osobę zobowiązaną do alimentów lub małżonka, którego wynagrodzenie za pracę ma być wypłacone do rąk drugiego współmałżonka.

§ 5.

Stawki minimalne wynoszą za prowadzenie spraw z zakresu własności, innych praw rzeczowych i prawa o księgach wieczystych:

1)

o stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości - 50% stawki obliczonej na podstawie § 2;

2)

o rozgraniczenie - 720 zł;

3)

dotyczących służebności - 480 zł;

4)

o naruszenie posiadania - 320 zł;

5)

o wpis w księdze wieczystej lub złożenie dokumentu do zbioru dokumentów - 240 zł;

6)

o zniesienie współwłasności - stawkę obliczoną na podstawie § 2 od wartości udziału współwłaściciela zastępowanego przez radcę prawnego, a w przypadku zgodnego wniosku uczestników - 50% tej stawki;

7)

związanych z korzystaniem z rzeczy wspólnej lub z zarządem rzeczą wspólną - 480 zł;

8)

o usunięcie niezgodności między treścią wpisu w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym - 50% stawki obliczonej na podstawie § 2 od wartości prawa dotkniętego niezgodnością.

§ 6.

Stawki minimalne wynoszą za prowadzenie spraw z zakresu prawa spadkowego o:

1)

zabezpieczenie spadku, dokonanie spisu inwentarza, odrzucenie spadku, ogłoszenie testamentu i nakazanie jego złożenia, zarządu spadku nieobjętego i wyjawienie przedmiotów spadkowych - 120 zł;

2)

stwierdzenie nabycia spadku - 120 zł, a jeżeli przedmiotem postępowania jest również ważność testamentu - 720 zł;

3)

dział spadku - stawkę obliczoną na podstawie § 2 od wartości udziału spadkowego uczestnika zastępowanego przez radcę prawnego, a w razie działu na zgodny wniosek uczestników postępowania - 50% tej stawki.

§ 7.

Stawki minimalne wynoszą za prowadzenie spraw o:

1)

opróżnienie lokalu mieszkalnego - 480 zł;

2)

wydanie nieruchomości rolnej - 720 zł;

3)

wydanie innej nieruchomości i opróżnienie lokalu użytkowego - stawkę obliczoną na podstawie § 2 od wartości sześciomiesięcznego czynszu.

§ 8.

1.

Stawki minimalne wynoszą w sprawach:

1)

o uchylenie uchwały organu spółdzielni - 360 zł;

2)

o ochronę dóbr osobistych i ochronę praw autorskich - 1080 zł;

3)

z zakresu postępowania nieprocesowego w sprawie niewymienionej odrębnie - 240 zł;

4)

o uchylenie wyroku sądu polubownego - 2400 zł;

5)

z zakresu postępowania restrukturyzacyjnego lub upadłościowego - 3600 zł;

6)

o uznanie orzeczenia sądu zagranicznego - 480 zł;

7)

egzekucyjnych przy egzekucji z nieruchomości - 50% stawki obliczonej na podstawie § 2, a przy egzekucji innego rodzaju - 25% tej stawki;

8)

ze skargi na czynności komornika - 240 zł;

9)

o wyjawienie majątku - 120 zł;

10)

rejestracji spółki - 2400 zł, a w przypadku rejestracji spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym - 1200 zł;

11)

rejestracji spółdzielni - 2400 zł;

12)

innych rejestracji - 1200 zł;

13)

zmiany w rejestrze - 1200 zł, a w przypadku zmiany w rejestrze przy wykorzystaniu wzorca uchwały udostępnionego w systemie teleinformatycznym - 600 zł;

14)

o zaopatrzenie tytułu egzekucyjnego w klauzulę wykonalności - 120 zł;

15)

o zwolnienie spod zajęcia rzeczy i praw zabezpieczonych w postępowaniu karnym u osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa przeciwko mieniu - 120 zł;

16)

o zwrot korzyści uzyskanych kosztem Skarbu Państwa - 120 zł;

17)

o ustalenie autorstwa projektu wynalazczego - 960 zł;

18)

o ustalenie prawa do patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji - 1200 zł;

19)

o naruszenie patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji - 1680 zł;

20)

o stwierdzenie prawa korzystania z wynalazku, wzoru użytkowego lub wzoru przemysłowego albo prawa używania znaku towarowego lub oznaczenia geograficznego bądź utraty prawa używania oznaczenia geograficznego - 1440 zł;

21)

o przeniesienie patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji - 1680 zł;

22)

o uchylenie uchwały wspólników bądź akcjonariuszy i o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników bądź akcjonariuszy - 1080 zł;

23)

o wyłączenie wspólnika - 1080 zł;

24)

o rozwiązanie spółki kapitałowej - 1080 zł;

25)

o przyznanie prawa pomocy w postępowaniu prowadzonym w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej - 300 zł;

26)

o odszkodowanie lub o zadośćuczynienie związane z warunkami wykonywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania - 240 zł;

27)

o ubezwłasnowolnienie - 480 zł;

28)

o uznanie za zmarłego lub stwierdzenie zgonu oraz rozstrzygnięcie co do aktów stanu cywilnego - 360 zł.

2.

Stawki, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 2 i 19, nie obejmują opłat od roszczeń majątkowych dochodzonych łącznie.

§ 9.

1.

Stawki minimalne wynoszą w sprawach z zakresu prawa pracy o:

1)

nawiązanie umowy o pracę, uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne, przywrócenie do pracy lub ustalenie sposobu ustania stosunku pracy - 360 zł;

2)

wynagrodzenie za pracę lub odszkodowanie inne niż wymienione w pkt 4 - 75% stawki obliczonej na podstawie § 2 od wartości wynagrodzenia lub odszkodowania będącego przedmiotem sprawy;

3)

inne roszczenia niemajątkowe - 120 zł;

4)

ustalenie wypadku przy pracy, jeżeli nie jest połączone z dochodzeniem odszkodowania lub renty - 240 zł;

5)

świadczenie odszkodowawcze należne z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej - 50% stawki obliczonej na podstawie § 2 od wartości odszkodowania będącego przedmiotem sprawy.

2.

Stawki minimalne wynoszą 360 zł w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego.

§ 10.

1.

Stawki minimalne wynoszą za prowadzenie sprawy w postępowaniu apelacyjnym:

1)

przed sądem okręgowym - 50% stawki minimalnej, a jeżeli w pierwszej instancji nie prowadził sprawy ten sam radca prawny - 75% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 120 zł;

2)

przed sądem apelacyjnym - 75% stawki minimalnej, a jeżeli w pierwszej instancji nie prowadził sprawy ten sam radca prawny - 100% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł.

2.

Stawki minimalne wynoszą za prowadzenie spraw w postępowaniu zażaleniowym:

1)

przed sądem okręgowym - 25% stawki minimalnej, a jeżeli w pierwszej instancji nie prowadził sprawy ten sam radca prawny - 50% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 120 zł;

2)

przed sądem apelacyjnym lub przed Sądem Najwyższym - 50% stawki minimalnej, a jeżeli w poprzedniej instancji sprawy nie prowadził ten sam radca prawny - 75% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł.

3.

Do ustalenia stawek minimalnych za prowadzenie spraw z zakresu prawa pracy przed sądem apelacyjnym stosuje się § 9.

4.

Stawki minimalne wynoszą w postępowaniu kasacyjnym:

1)

za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej oraz udział w rozprawie przed Sądem Najwyższym - 75% stawki minimalnej, a jeżeli w drugiej instancji nie prowadził sprawy ten sam radca prawny - 100% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł;

2)

za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej oraz za sporządzenie opinii o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej - 50% stawki minimalnej, a jeżeli nie prowadził sprawy w drugiej instancji ten sam radca prawny - 75% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł;

3)

za udział w rozprawie przed Sądem Najwyższym - 50% stawki minimalnej, a jeżeli nie prowadził sprawy w drugiej instancji ten sam radca prawny, nie sporządzał i nie wniósł skargi kasacyjnej - 75% stawki minimalnej, w obu w przypadkach nie mniej niż 240 zł.

5.

Stawki minimalne w postępowaniu w sprawie stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia wynoszą:

1)

za sporządzenie i wniesienie skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia oraz udział w rozprawie przed Sądem Najwyższym - 75% stawki minimalnej, a jeżeli ten sam radca prawny nie prowadził sprawy przed sądem, od którego prawomocnego orzeczenia wniesiono skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem - 100% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł;

2)

za sporządzenie i wniesienie skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia oraz za sporządzenie opinii o braku podstaw do wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia - 50% stawki minimalnej, a jeżeli ten sam radca prawny nie prowadził sprawy przed sądem, od którego prawomocnego orzeczenia wniesiono skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem - 75% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł;

3)

za udział w rozprawie przed Sądem Najwyższym - 50% stawki minimalnej, a jeżeli ten sam radca prawny nie prowadził sprawy przed sądem, od którego prawomocnego orzeczenia wniesiono skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem, nie sporządzał i nie wniósł skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia - 75% stawki minimalnej, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł.

6.

Stawki minimalne wynoszą w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym:

1)

za sporządzenie i wniesienie skargi konstytucyjnej oraz za stawiennictwo na rozprawie - 2400 zł;

2)

za sporządzenie i wniesienie skargi konstytucyjnej oraz za sporządzenie opinii o braku podstaw do wniesienia tej skargi - 1200 zł.

   Rozdział 3   

Stawki minimalne w sprawach karnych i w sprawach o wykroczenia

§ 11.

1.

Stawki minimalne wynoszą w sprawie objętej:

1)

dochodzeniem - 360 zł;

2)

śledztwem - 600 zł;

3)

czynnościami wyjaśniającymi w postępowaniu w sprawach o wykroczenia - 180 zł.

2.

Stawki minimalne za obronę wynoszą:

1)

przed sądem rejonowym w postępowaniu szczególnym - 720 zł;

2)

przed sądem rejonowym w postępowaniu w sprawach o wykroczenia - 360 zł;

3)

przed sądem rejonowym w postępowaniu zwyczajnym lub przed wojskowym sądem garnizonowym - 840 zł;

4)

przed sądem okręgowym jako drugą instancją lub przed wojskowym sądem okręgowym jako drugą instancją - 840 zł;

5)

przed sądem okręgowym jako pierwszą instancją lub przed wojskowym sądem okręgowym jako pierwszą instancją oraz przed sądem apelacyjnym - 1200 zł;

6)

przed Sądem Najwyższym - 1200 zł.

3.

Stawki minimalne wynoszą za sporządzenie i wniesienie kasacji w sprawie, w której w pierwszej instancji orzeczenie wydał:

1)

sąd rejonowy lub wojskowy sąd garnizonowy - 720 zł;

2)

sąd okręgowy lub wojskowy sąd okręgowy - 1200 zł.

4.

Stawki minimalne wynoszą:

1)

za czynności w sprawie o wznowienie postępowania oraz w sprawie o podjęcie postępowania warunkowo umorzonego - 720 zł;

2)

za sporządzenie opinii o braku podstaw wniosku o wznowienie postępowania, za sporządzenie opinii o braku podstaw do wniesienia kasacji oraz braku podstaw do stwierdzenia nieważności orzeczenia w postępowaniu karnym - 720 zł;

3)

za sporządzenie środka odwoławczego w przypadku, gdy sporządzający nie występuje przed sądem - 720 zł.

5.

Stawki minimalne wynoszą za obronę w sprawach o wydanie wyroku łącznego - 240 zł.

6.

Stawki minimalne wynoszą za prowadzenie spraw o odszkodowanie za niesłuszne skazanie lub ukaranie, aresztowanie lub zatrzymanie, w tym spraw wynikających z przepisów o uznanie za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego - 240 zł.

7.

Przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio do opłat za czynności w postępowaniu karnym i odpowiednio w postępowaniu w sprawach o wykroczenia pełnomocnika powoda cywilnego, pełnomocnika pokrzywdzonego, pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego lub oskarżyciela prywatnego.

§ 12.

1.

Stawki minimalne wynoszą za dokonanie określonej czynności procesowej w toku postępowania sądowego - 25% stawki minimalnej przewidzianej za obronę w sprawie, w której ta czynność ma być dokonana.

2.

Stawki minimalne wynoszą za udział w posiedzeniu sądu dotyczącym przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania oraz rozpoznania zażalenia na zastosowanie lub przedłużenie tego środka zapobiegawczego - 50% stawki minimalnej.

3.

Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do opłat za dokonanie określonej czynności procesowej w toku postępowania sądowego przez pełnomocnika powoda cywilnego, pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego lub oskarżyciela prywatnego.

4.

W przypadkach określonych w ust. 1-3 suma opłat za obronę lub reprezentowanie jednej osoby przez tego samego radcę prawnego nie może przekroczyć stawki minimalnej.

§ 13.

Stawki minimalne wynoszą za obronę przed sądem w postępowaniu wykonawczym:

1)

w sprawie o odroczenie lub przerwę w wykonywaniu kary - 360 zł;

2)

w sprawie o wykonanie warunkowo zawieszonej kary - 360 zł;

3)

w sprawie o warunkowe przedterminowe zwolnienie lub odwołanie takiego zwolnienia - 240 zł;

4)

za czynności związane z wykonywaniem kary ograniczenia wolności oraz wykonywaniem środków zabezpieczających - 240 zł;

5)

za prowadzenie sprawy o zatarcie skazania lub ukarania - 240 zł;

6)

za prowadzenie sprawy o ułaskawienie - 480 zł;

7)

za pozostałe czynności w postępowaniu wykonawczym - 480 zł.

   Rozdział 4   

Stawki minimalne w innych sprawach

§ 14.

1.

Stawki minimalne wynoszą w postępowaniu przed sądami administracyjnymi:

1)

w pierwszej instancji:

a)

w sprawie, której przedmiotem zaskarżenia jest należność pieniężna - stawkę obliczoną na podstawie § 2,

b)

za sporządzenie skargi i udział w rozprawie w sprawie skargi na decyzję lub postanowienie Urzędu Patentowego - 1200 zł,

c)

w innej sprawie - 480 zł;

2)

w drugiej instancji:

a)

za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej oraz udział w rozprawie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym - 75% stawki minimalnej określonej w pkt 1, a jeżeli w drugiej instancji nie prowadził sprawy ten sam radca prawny - 100% tej stawki, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł,

b)

za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej albo za sporządzenie opinii o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej - 50% stawki minimalnej określonej w pkt 1, a jeżeli nie prowadził sprawy ten sam radca prawny w drugiej instancji - 75% tej stawki, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł,

c)

za udział w rozprawie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym - 50% stawki minimalnej określonej w pkt 1, a jeżeli nie prowadził sprawy w drugiej instancji ten sam radca prawny, nie sporządził i nie wniósł kasacji - 75% tej stawki, w obu przypadkach nie mniej niż 240 zł,

d)

w postępowaniu zażaleniowym - 240 zł.

2.

Stawki minimalne wynoszą w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w Warszawie - sądem ochrony konkurencji i konsumentów w sprawach:

1)

z zakresu ochrony konkurencji - 1440 zł;

2)

o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone - 120 zł;

3)

z zakresu regulacji energetyki, telekomunikacji lub transportu kolejowego - 1440 zł.

3.

Za prowadzenie sprawy w postępowaniu ze skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym oraz do przeprowadzenia i zakończenia bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy egzekucyjnej lub innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego stawka minimalna wynosi 240 zł.

   Rozdział 5   

Wysokość opłat za czynności radców prawnych przed organami wymiaru sprawiedliwości

§ 15.

1.

Opłaty stanowiące podstawę zasądzania kosztów zastępstwa prawnego ustala się z uwzględnieniem stawek minimalnych określonych w rozdziałach 2-4.

2.

Opłatę w sprawach niewymagających przeprowadzenia rozprawy ustala się w wysokości równej stawce minimalnej.

3.

Opłatę w sprawach wymagających przeprowadzenia rozprawy ustala się w wysokości przewyższającej stawkę minimalną, która nie może przekroczyć sześciokrotności tej stawki, ani wartości przedmiotu sprawy, jeśli uzasadnia to:

1)

niezbędny nakład pracy radcy prawnego, w szczególności poświęcony czas na przygotowanie się do prowadzenia sprawy, liczba stawiennictw w sądzie, w tym na rozprawach i posiedzeniach, czynności podjęte w sprawie, w tym czynności podjęte w celu polubownego rozwiązania sporu, również przed wniesieniem pozwu;

2)

wartość przedmiotu sprawy;

3)

wkład pracy radcy prawnego w przyczynienie się do wyjaśnienia okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, jak również do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia istotnych zagadnień prawnych budzących wątpliwości w orzecznictwie i doktrynie;

4)

rodzaj i zawiłość sprawy, w szczególności tryb i czas prowadzenia sprawy, obszerność zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego lub biegłych sądowych, dowodu z zeznań świadków, dowodu z dokumentów, o znacznym stopniu skomplikowania i obszerności.

§ 16.

Wniosek o zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego może zawierać oświadczenie o wysokości kosztów obciążających stronę z tytułu wynagrodzenia radcy prawnego. W braku takiego oświadczenia, opłatę ustala się w wysokości odpowiadającej stawce minimalnej, chyba że okoliczności określone w § 15 ust. 3 przemawiają za innym jej ustaleniem.

§ 17.

W sprawach, o których mowa w § 11-13:

1)

w których rozprawa trwa dłużej niż jeden dzień, stawka minimalna ulega podwyższeniu za każdy następny dzień o 20%;

2)

za obronę lub reprezentowanie w tym samym postępowaniu kilku osób pobiera się opłatę od każdej z tych osób.

§ 18.

1.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach, a zwłaszcza gdy przemawia za tym sytuacja materialna lub rodzinna klienta albo rodzaj sprawy, radca prawny może ustalić opłatę niższą niż stawka minimalna albo zrezygnować z opłaty w całości.

2.

W przypadkach, o których mowa w ust. 1, sąd, na wniosek radcy prawnego, zasądza koszty zastępstwa w wysokości ustalonej przez radcę prawnego.

§ 19.

W razie zmiany w toku postępowania wartości stanowiącej podstawę obliczenia opłat, bierze się pod uwagę wartość zmienioną, poczynając od następnej instancji.

§ 20.

Wysokość stawek minimalnych w sprawach nieokreślonych w rozporządzeniu ustala się, przyjmując za podstawę stawkę w sprawach o najbardziej zbliżonym rodzaju.

   Rozdział 6   

Przepisy przejściowe i końcowe

§ 21.

Do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

§ 22.

Traci moc rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu   (Dz. U. z 2013 r. poz. 490 oraz z 2015 r. poz. 617 i 1078).

§ 23.

Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.
1)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2015 r. poz. 1064, 1224, 1255 i 1311.
2)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2015 r. poz. 1062, 1087, 1199 i 1274.