Na podstawie art. 19 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o ochronie zwierząt wykorzystywanych do
celów naukowych lub edukacyjnych
(Dz. U. poz. 266) zarządza się, co następuje:
§ 1.
1.
Ośrodek projektuje się w sposób uwzględniający potrzeby fizjologiczne i etologiczne
utrzymywanych w nich zwierząt.
2.
Ośrodek zabezpiecza się przed:
1)
dostępem osób trzecich;
2)
dostępem innych zwierząt;
3)
ucieczką utrzymywanych w nim zwierząt.
3.
Powierzchnie ścian i podłóg w ośrodku wykonuje się z materiałów:
1)
odpornych na poważne uszkodzenia mechaniczne powodowane przez zwierzęta oraz środki
przeznaczone do oczyszczania;
2)
nieszkodliwych dla zdrowia zwierząt;
3)
z którymi kontakt nie powoduje zranień zwierząt.
4.
Wyposażenie i urządzenia w ośrodku zabezpiecza się w sposób uniemożliwiający ich uszkodzenie
oraz zranienie zwierząt.
§ 2.
W ośrodku wyodrębnia się, jeżeli prowadzone procedury tego wymagają, pomieszczenia:
1)
przeznaczone do utrzymywania zwierząt, w tym kojce i klatki;
2)
umożliwiające wykonywanie testów diagnostycznych, sekcji zwłok lub pobieranie próbek
do badań laboratoryjnych wykonywanych poza tym pomieszczeniem - w przypadku pomieszczeń
laboratoryjnych;
3)
wykorzystywane do wykonywania ogólnych i specjalistycznych procedur lub obserwacji
- w przypadku gdy wykonywanie tych procedur lub obserwacji jest niepożądane w pomieszczeniach,
w których są utrzymywane zwierzęta;
4)
przeznaczone do izolowania nowo pozyskanych zwierząt do momentu ustalenia ich stanu
zdrowotnego oraz określenia i zminimalizowania potencjalnych zagrożeń dla zdrowia
pozostałych zwierząt;
5)
przeznaczone do izolacji zwierząt rannych lub chorych;
6)
przeznaczone do przeprowadzania procedur chirurgicznych w warunkach aseptycznych,
wraz z zapleczem umożliwiającym opiekę pooperacyjną;
7)
techniczne, w tym magazynowe.
§ 3.
1.
Pomieszczenia, w których są utrzymywane zwierzęta:
1)
wykonuje się z materiałów nieszkodliwych dla zdrowia zwierząt;
2)
wykonuje się w sposób zapobiegający możliwości okaleczenia zwierząt;
3)
wykonuje się z materiałów odpornych na techniki czyszczenia i odkażania - z wyjątkiem
pomieszczeń, które nie mogą być ponownie wykorzystywane;
4)
wyposaża się w miejsce odpoczynku dla zwierząt, które posiada cechy miejsca odpoczynku
dla zwierząt występującego w naturalnym środowisku tego gatunku zwierząt, dostępne
dla wszystkich zwierząt tego gatunku.
2.
Konstrukcja podłóg w pomieszczeniach, w których są utrzymywane zwierzęta, powinna:
1)
być przystosowana do danego gatunku i grupy wiekowej zwierząt;
2)
umożliwiać łatwe usuwanie odchodów.
§ 4.
1.
W pomieszczeniach, w których są utrzymywane zwierzęta, zapewnia się:
1)
dostosowanie do potrzeb zwierząt systemu wentylacji ciągłej i awaryjnej o wydajności
zapewniającej co najmniej od 15 do 20 wymian powietrza na godzinę, chyba że szczególne
warunki, takie jak temperatura, powodują konieczność zapewnienia zwiększonej wymiany
powietrza, z tym że w przypadku utrzymywania w tych pomieszczeniach mniejszej liczby
zwierząt niż liczba wynikająca z minimalnych wymagań, jakie powinien spełniać ośrodek
w zakresie zagęszczenia zwierząt, określona w załączniku nr 1 do rozporządzenia, zapewnia
się ich wyposażenie w system wentylacji o wydajności zapewniającej co najmniej od
8 do 10 wymian powietrza na godzinę;
2)
utrzymanie poziomu kurzu i stężenia gazów na poziomie nieszkodliwym dla zwierząt przez
izolację, ogrzewanie i wentylację tych pomieszczeń;
3)
temperaturę oraz wilgotność, dostosowane do gatunków i grup wiekowych zwierząt, których
poziom jest codziennie mierzony i zapisywany, z tym że poziom wilgotności względnej
może się wahać w granicach 55% ± 10%;
4)
oświetlenie umożliwiające zaspokajanie biologicznych potrzeb zwierząt i odpowiednie
warunki pracy personelowi, w przypadku gdy dostęp do światła naturalnego nie zapewnia
cyklu dzień/noc.
2.
Oświetlenie w pomieszczeniach, w których są utrzymywane zwierzęta:
1)
umożliwia wykonywanie czynności hodowlanych i kontrolę zwierząt;
2)
dostosowuje się intensywnością i regularnością cykli do wymagań danego gatunku zwierząt;
3)
dostosowuje się do wrażliwości na światło - w przypadku zwierząt albinotycznych.
3.
Poziom hałasu, w tym ultradźwięków, w pomieszczeniach, w których są utrzymywane zwierzęta,
nie może niekorzystnie oddziaływać na dobrostan zwierząt. W pomieszczeniach, w których
są utrzymywane zwierzęta, natężenie hałasu nie może przekraczać poziomu 60 dB, a podczas
przeprowadzania procedur - 35 dB.
4.
Stosowane w ośrodku systemy alarmowe mogą emitować dźwięki pozostające poza zakresem
słyszalności zwierząt, o ile nie uniemożliwia to odbierania sygnałów alarmowych przez
ludzi. W przypadku utrzymywania w ośrodku zwierząt z rzędu naczelnych stosuje się
systemy alarmowe wyłącznie w postaci alarmu świetlnego.
5.
Pomieszczenia, w których są utrzymywane zwierzęta, wyposaża się w izolację akustyczną
i materiały dźwiękochłonne, jeżeli prowadzone procedury tego wymagają.
6.
Zwierzęta mogą być stale utrzymywane poza pomieszczeniami w ośrodku, jeżeli warunki
klimatyczne nie powodują u nich dystresu.
7.
Nie utrzymuje się w jednym pomieszczeniu zwierząt:
1)
wymagających różnych warunków środowiskowych;
2)
wykazujących wobec siebie zachowania agresywne, a dodatkowo, w przypadku gatunków
antagonistycznych, zwierzętom uniemożliwia się kontakt wzrokowy, słuchowy lub węchowy.
§ 5.
1.
Pomieszczenia magazynowe:
1)
projektuje się, użytkuje i utrzymuje w sposób niewpływający na pogorszenie jakości
karmy i ściółki;
2)
zabezpiecza się przed dostępem szkodników i owadów.
2.
Materiały, które mogą być skażone lub niebezpieczne dla zwierząt lub personelu, przechowuje
się oddzielnie.
3.
W pomieszczeniach technicznych strefy przeznaczone do czyszczenia i mycia dostosowuje
się rozmiarami do możliwości zainstalowania sprzętu koniecznego do odkażania i czyszczenia
używanego wyposażenia. Czyszczenie przeprowadza się w sposób uniemożliwiający skażenie
lub zanieczyszczenie oczyszczonego wyposażenia.
4.
W ośrodku zapewnia się warunki sanitarne w zakresie składowania oraz bezpiecznego
unieszkodliwiania zwłok i odpadów zwierzęcych.
§ 6.
1.
W ośrodku zapewnia się:
1)
w zakresie warunków technicznych:
a)
zasilanie awaryjne podtrzymujące podstawowe funkcje urządzeń elektrycznych i mechanicznych
oraz oświetlenie awaryjne i system alarmowy,
b)
systemy grzewcze i wentylacyjne wyposażone w urządzenia monitorujące i alarmowe,
c)
instrukcję postępowania w sytuacjach awaryjnych i umieszczenie jej w widocznych miejscach,
d)
instrukcję dotyczącą dostosowania zaopatrzenia akwariów i zbiorników w wodę do potrzeb
i granic tolerancji poszczególnych gatunków ryb, płazów i gadów,
e)
program mający na celu:
-
konserwację obiektów zapobiegającą usterkom tych obiektów i sprzętu,
-
określenie sposobu usuwania stwierdzonych usterek,
-
oczyszczanie pomieszczeń oraz zachowanie norm sanitarnych;
2)
w zakresie utrzymywania zwierząt:
a)
stałe grupy zwierząt złożone ze zgodnie współżyjących osobników, z wyjątkiem zwierząt
o naturze samotniczej,
b)
w wyjątkowych przypadkach, uzasadnionych względami naukowymi związanymi z dobrostanem
lub zdrowiem zwierząt, utrzymywanie zwierząt pojedynczo, ograniczone do niezbędnego
minimum, jeżeli zostanie zachowany kontakt wzrokowy, słuchowy, węchowy lub dotykowy
z innymi zwierzętami,
c)
monitorowanie zwierząt wprowadzanych po raz pierwszy lub ponownie wprowadzanych do
ustalonych grup, w celu uniknięcia problemów związanych z nieodpowiednim dobraniem
zwierząt i zaburzeniem relacji w grupie,
d)
przestrzeń dostosowaną do danego gatunku, grupy wiekowej i stanu fizjologicznego,
umożliwiającą zwierzętom realizację naturalnych zachowań,
e)
wzbogacenie warunków bytowania zwierząt w sposób odpowiedni dla danego gatunku, wprowadzający
techniki rozszerzające zakres czynności, które mogą być wykonywane przez zwierzęta,
pozwalające im na obniżenie poziomu stresu, w tym umożliwiające częściową kontrolę
i dokonywanie wyboru środowiska,
f)
dokonywanie regularnych przeglądów i aktualizacji metod wzbogacania warunków bytowania
zwierząt,
g)
stosowanie karmy dla zwierząt:
-
pozbawionej zanieczyszczeń oraz posiadającej walory smakowe atrakcyjne dla danego
gatunku,
-
produkowanej, przygotowywanej i podawanej przy zastosowaniu środków i surowców, które
minimalizują wystąpienie skażenia chemicznego, fizycznego i mikrobiologicznego,
-
odpowiadającej potrzebom żywieniowym i behawioralnym zwierząt pod względem formy,
zawartości i sposobu podawania,
-
pakowanej, transportowanej i przechowywanej w sposób zapobiegający skażeniu, zepsuciu
lub uszkodzeniu,
h)
regularne oczyszczanie, a w razie konieczności odkażanie, wszystkich urządzeń wykorzystywanych
do karmienia zwierząt, w tym codzienne usuwanie niezjedzonych resztek karmy,
i)
swobodny dostęp do karmy dla każdego zwierzęcia i przestrzeń ograniczającą rywalizację
o pożywienie,
j)
ciągły dostęp do nieskażonej wody pitnej,
k)
regularne kontrolowanie, serwisowanie oraz czyszczenie systemów poideł automatycznych
w celu zapewnienia ich sprawności,
l)
ściółkę lub legowiska spełniające potrzeby bytowe danego gatunku, wraz z materiałami
do budowy gniazd lub rozrodu dla zwierząt hodowlanych; niedopuszczalne jest stosowanie
jako ściółki materiałów pochodzących z drewna poddanego obróbce chemicznej,
m)
suche i czyste miejsca snu zwierząt,
n)
środki ostrożności w celu zminimalizowania zagrożenia zalaniem wodą - w przypadku
stosowania klatek z podłogami pełnymi,
o)
programy przyzwyczajania i treningu dostosowane do danego gatunku zwierząt, procedur
i okresu trwania procedury lub doświadczenia,
p)
strategię działania zapewniającą utrzymanie wysokiego stanu zdrowotnego i dobrostanu
zwierząt oraz wymogów naukowych obejmującą:
-
regularne monitorowanie stanu zdrowia zwierząt,
-
program monitorowania zagrożeń mikrobiologicznych,
-
plany działania w sytuacjach pogorszenia się stanu zdrowotnego zwierząt,
-
określenie parametrów zdrowotnych i procedur wprowadzania nowych zwierząt do ośrodka.
2.
Zwierzęta kontroluje co najmniej raz dziennie osoba, o której mowa w art. 20 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o ochronie zwierząt wykorzystywanych do
celów naukowych lub edukacyjnych, w sposób zapewniający zidentyfikowanie wszystkich chorych lub rannych zwierząt i
podjęcie działań stosownych do zaistniałych okoliczności.
§ 7.
W przypadku prowadzenia badań w dziedzinie rolnictwa dotyczących zwierząt gospodarskich,
w zakresie minimalnych wymagań, jakie powinien spełniać ośrodek, oraz minimalnych
wymagań w zakresie opieki nad zwierzętami utrzymywanymi w ośrodku, jeżeli cel doświadczenia
tego wymaga, stosuje się przepisy określone w:
1)
rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie
wymagań i sposobu postępowania przy utrzymywaniu gatunków zwierząt gospodarskich,
dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej
(Dz. U. poz. 344 i 1157 oraz z 2011 r. poz. 1652);
2)
rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 czerwca 2010 r. w sprawie
minimalnych warunków utrzymywania gatunków zwierząt gospodarskich innych niż te, dla
których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej
(Dz. U. poz. 778 oraz z 2015 r. poz. 1516).
§ 8.
Minimalne wymagania, jakie powinien spełniać ośrodek w zakresie:
1)
utrzymywania, zagęszczenia i opieki nad zwierzętami poszczególnych gatunków w miejscach
ich utrzymywania, określa załącznik nr 1 do rozporządzenia;
2)
temperatury wewnątrz pomieszczeń dla zwierząt utrzymywanych w klatkach, kojcach lub
na wybiegach, określa załącznik nr 2 do rozporządzenia;
3)
zalecanego okresu kwarantanny dla niektórych gatunków zwierząt, określa załącznik
nr 3 do rozporządzenia;
4)
utrzymywania ryb, określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi kieruje działem administracji rządowej - rolnictwo,
na podstawie § 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada
2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
(Dz. U. poz. 1906).
2)
Niniejsze rozporządzenie wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/63/UE
z dnia 22 września 2010 r. w sprawie ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych
(Dz. Urz. UE L 276 z 20.10.2010, str. 33).
3)
Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju
Wsi z dnia 10 marca 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków utrzymywania zwierząt
laboratoryjnych w jednostkach doświadczalnych, jednostkach hodowlanych i u dostawców
(Dz. U. poz. 368), które na podstawie art. 82 ust. 2 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r.
o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych (Dz. U. poz.
266) traci moc z dniem 31 grudnia 2016 r.
Załącznik nr 1
-
Minimalne wymagania, jakie powinien spełniać ośrodek w zakresie utrzymywania, zagęszczenia
i opieki nad zwierzętami poszczególnych gatunków w miejscach ich utrzymywania
Załącznik nr 2
-
Minimalne wymagania, jakie powinien spełniać ośrodek w zakresie temperatury wewnątrz
pomieszczeń dla zwierząt utrzymywanych w klatkach, kojcach lub na wybiegach
Zwierzęta bardzo młode lub bezwłose należy utrzymywać w temperaturze wyższej niż podana
w tabeli, dostosowanej do ich wymagań.
Załącznik nr 3
-
Minimalne wymagania, jakie powinien spełniać ośrodek w zakresie zalecanego okresu
kwarantanny dla niektórych gatunków zwierząt
Gatunki
Dni
mysz domowa (Mus musculus)
5-15
szczur wędrowny (Rattusnorvegicus)
5-15
świnka morska (Caviaporcellus)
5-15
chomik syryjski (Mesocricetusauratus)
5-15
królik europejski (Oryctolaguscuniculus)
20-30
kot domowy (Felis catus)
20-30
pies domowy (Canis familiaris)
20-30
zwierzęta naczelne
40-60
Załącznik nr 4
-
Minimalne wymagania, jakie powinien spełniać ośrodek w zakresie utrzymywania ryb
W ośrodku, w którym utrzymuje się ryby, zapewnia się:
1)
wystarczającą dla danego gatunku ryb ilość wody;
2)
przepływ wody w systemach recyrkulacji lub filtrowania w akwariach, który:
a)
utrzymuje parametry jakościowe wody wystarczające do podtrzymania aktywności i czynności
fizjologicznych właściwych dla danego gatunku i etapu rozwojowego ryb,
b)
umożliwia rybom pływanie w naturalnym położeniu i naturalne zachowanie, przy uwzględnieniu
ich wielkości, wieku, stanu zdrowia i metody karmienia;
3)
filtrowanie lub uzdatniane wody w celu usunięcia substancji szkodliwych dla ryb;
4)
monitorowanie parametrów jakościowych wody, o których mowa w pkt 2 lit. a;
5)
możliwość aklimatyzacji i dostosowania się ryb do zmian jakości wody;
6)
stężenie tlenu w wodzie optymalne dla danego gatunku ryb i dla warunków, w jakich
ryby są utrzymywane;
7)
stężenie związków azotu w wodzie na poziomie nieszkodliwym dla zdrowia ryb;
8)
wartość pH wody optymalną dla danego gatunku ryb, utrzymywaną na stabilnym poziomie;
9)
optymalne zasolenie wody dla danego gatunku ryb i ich etapu rozwojowego;
10)
stopniowe zmiany zasolenia i temperatury wody;
11)
optymalną temperaturę wody dla danego gatunku ryb, utrzymywaną na stabilnym poziomie;
12)
cykl dobowy oświetlenia optymalny dla danego gatunku ryb;
13)
ograniczenie hałasu do poziomu tolerancji danego gatunku ryb;
14)
oddzielenie, o ile jest to możliwe, ze względów technicznych lub organizacyjnych,
urządzeń powodujących hałas lub wibracje, od akwariów z rybami;
15)
optymalne dla danego gatunku ryb zagęszczenie w akwariach, uwzględniające ich potrzeby
środowiskowe, stan zdrowia i dobrostan;
16)
urozmaicone środowisko bytowania w akwariach, zapewniające w razie potrzeby kryjówki
lub podłoże denne, chyba że charakterystyka behawioralna danego gatunku ryb wskazuje,
że nie są im one potrzebne;
17)
karmę dostosowaną do danego gatunku ryb, w ilościach i z częstotliwością odpowiadającym
potrzebom ryb, przy uwzględnieniu szczególnych potrzeb ryb w fazie larwalnej podczas
przejścia z pokarmu żywego na sztuczny;
18)
ograniczenie czynności wymagających kontaktu fizycznego z rybami.