Rozporządzenie Ministra Środowiskaz dnia 11 kwietnia 2016 r.w sprawie szczegółowych rodzajów środków bezpieczeństwa stosowanych w zakładach inżynierii genetycznej 2)Niniejsze rozporządzenie w zakresie swojej regulacji wdraża postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/41/WE z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie ograniczonego stosowania mikroorganizmów zmodyfikowanych genetycznie (Dz. Urz. UE L 125 z 21.05.2009, str. 75).

Spis treści

Treść rozporządzenia

Na podstawie art. 6 ust. 9 ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o mikroorganizmach i organizmach genetycznie zmodyfikowanych   (Dz. U. z 2015 r. poz. 806) zarządza się, co następuje:

§ 1.

Rozporządzenie określa wymagania dotyczące szczegółowych rodzajów środków bezpieczeństwa stosowanych w zakładach inżynierii genetycznej przewidzianych dla poszczególnych kategorii zamkniętego użycia:

1)

mikroorganizmów genetycznie zmodyfikowanych, które zawiera załącznik nr 1 do rozporządzenia;

2)

organizmów genetycznie zmodyfikowanych, które zawiera załącznik nr 2 do rozporządzenia.
2)
Niniejsze rozporządzenie w zakresie swojej regulacji wdraża postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/41/WE z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie ograniczonego stosowania mikroorganizmów zmodyfikowanych genetycznie (Dz. Urz. UE L 125 z 21.05.2009, str. 75).
3)
Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie listy organizmów patogennych oraz ich klasyfikacji, a także środków niezbędnych dla poszczególnych stopni hermetyczności (Dz. U. poz. 1798), które na podstawie art. 1 pkt 20 lit. d ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o zmianie ustawy o organizmach genetycznie zmodyfikowanych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 277) utraciło moc z dniem 30 marca 2015 r.

Załącznik nr 1   -   Szczegółowe rodzaje środków bezpieczeństwa stosowane w zakładach inżynierii genetycznej przewidziane dla poszczególnych kategorii zamkniętego użycia mikroorganizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMM)

I.

Środki bezpieczeństwa wymagane podczas wykonywania czynności w warunkach laboratoryjnych

LP.
WYMAGANE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA
STOPIEŃ HERMETYCZNOŚCI ODPOWIADAJĄCY KATEGORII ZAMKNIĘTEGO UŻYCIA GMM
   
I
II
III
Iv
1
Pomieszczenie: laboratorium: izolacja1)
Niewymagana
Niewymagana
Wymagana
Wymagana
2
Laboratorium dostosowane do fumigacji (dezynfekcji gazami lub parami)
Niewymagane
Niewymagane
Wymagane
Wymagane
Wyposażenie
3
Powierzchnie odporne na wodę, kwasy, zasady, rozpuszczalniki, środki odkażające oraz łatwe do czyszczenia
Wymagane (stół)
Wymagane (stół)
Wymagane (stół, podłoga)
Wymagane (stół, podłoga, ściany, sufit)
4
Wejście do laboratorium przez śluzę powietrzną2)
Niewymagane
Niewymagane
Fakultatywnie3)
Wymagane
5
Urządzenia utrzymujące podciśnienie
Niewymagane
Niewymagane
Wymagane z wyjątkami4)
Wymagane
6
Wprowadzanie i wyprowadzanie powietrza przez filtry HEPA5)
Niewymagane
Niewymagane
Wymagane filtry HEPA dla powietrza pobieranego z laboratorium, z wyjątkami4)
Wymagane filtry HEPA dla powietrza dostarczanego i pobieranego6)
7
Zaopatrzenie w komorę bezpiecznej pracy (stanowisko bezpieczeństwa mikrobiologicznego)
Niewymagane
Fakultatywnie
Wymagane
Wymagane
8
Autoklaw
Na miejscu
W budynku
W pomieszczeniu7)
W laboratorium - przelotowy z dwoma wejściami
System pracy
9
Ograniczony dostęp
Niewymagany
Wymagany
Wymagany
Wymagany
10
Znak zagrożenia biologicznego na drzwiach
Niewymagany
Wymagany
Wymagany
Wymagany
11
Szczególne środki kontroli rozprzestrzeniania się aerozoli
Niewymagany
Wymagana minimalizacja rozprzestrzeniania się aerozoli
Wymagane zapobieganie rozprzestrzenianiu się aerozoli
Wymagane zapobieganie rozprzestrzenianiu się aerozoli
12
Umywalki
Wymagane
Wymagane
Wymagane
Wymagane
13
Umywalki uruchamiane bez użycia rąk
Fakultatywnie
Wymagane
Wymagane
Wymagane
14
Dezynfekcja rąk
Fakultatywnie
Wymagana
Wymagana
Wymagana
15
Prysznice
Niewymagane
Niewymagane
Fakultatywnie
Wymagane
16
Odzież ochronna
Odpowiednia odzież ochronna
Odpowiednia odzież ochronna
Odpowiednia odzież ochronna (Fakultatywnie - obuwie)
Całkowita zmiana odzieży i obuwia przed wejściem i wyjściem
17
Rękawiczki
Niewymagane
Fakultatywnie
Wymagane
Wymagane
18
Konstrukcja laboratorium pozwalająca na skuteczną ochronę przed potencjalnymi przenosicielami (np. owadami i gryzoniami)
Fakultatywnie
Wymagana
Wymagana
Wymagana
Odpady
19
Dezaktywacja mikroorganizmów genetycznie zmodyfikowanych w wodzie z odpływu umywalek do mycia rąk, kratek ściekowych i pryszniców oraz z podobnych ścieków
Niewymagane
Niewymagane
Fakultatywnie
Wymagana
20
Dezaktywacja mikroorganizmów genetycznie zmodyfikowanych w zakażonym materiale i odpadach
Fakultatywnie
Wymagana
Wymagana
Wymagana
Inne środki
21
Wyposażenie laboratorium we własny sprzęt
Niewymagane
Niewymagane
Fakultatywnie
Wymagane
22
Okno do obserwacji lub podobne rozwiązanie, tak, aby pracownicy mogli być widoczni
Fakultatywnie
Fakultatywnie
Fakultatywnie
Wymagane
           

II.

Dodatkowe środki bezpieczeństwa wymagane podczas wykonywania czynności w szklarniach8) i fitotronach9)

LP.
WYMAGANE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA
STOPIEŃ HERMETYCZNOŚCI ODPOWIADAJĄCY KATEGORII ZAMKNIĘTEGO UŻYCIA GMM
   
I
II
III
Iv
Budynek
1
Szklarnia
Niewymagana
Wymagana
Wymagana
Wymagana
Wyposażenie
2
Wejście przez wydzielone pomieszczenie z dwoma parami podwójnych zamykanych drzwi
Niewymagane
Fakultatywnie
Fakultatywnie
Wymagane
3
Kontrola wypływu zanieczyszczonej wody
Niewymagana
Minimalizacja wypływu zanieczyszczonej wody10)
Zapobieganie wypływowi
Zapobieganie wypływowi
System pracy
4
Kontrolowanie obecności niepożądanych gatunków zwierząt, takich jak owady, gryzonie, stawonogi
Wymagane
Wymagane
Wymagane
Wymagane
5
Procedury stosowane przy przenoszeniu żywego materiału pomiędzy strefą ochronną szklarni lub fitotronu a laboratorium, umożliwiające kontrolę rozprzestrzeniania się mikroorganizmów genetycznie zmodyfikowanych
Minimalizacja rozprzestrzenienia się mikroorganizmów genetycznie zmodyfikowanych
Minimalizacja rozprzestrzenienia się mikroorganizmów genetycznie zmodyfikowanych
Zapobieganie rozprzestrzenienia
Zapobieganie rozprzestrzenienia
           

III.

Dodatkowe środki bezpieczeństwa wymagane podczas wykonywania czynności w pomieszczeniach dla zwierząt

LP.
WYMAGANE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA
STOPIEŃ HERMETYCZNOŚCI ODPOWIADAJĄCY KATEGORII ZAMKNIĘTEGO UŻYCIA GMM
   
I
II
III
Iv
Wyposażenie
1
Izolacja budynków dla zwierząt11)
Fakultatywnie
Wymagana
Wymagana
Wymagana
2
Pomieszczenia dla zwierząt12) odseparowane zamykanymi drzwiami z zamkami
Fakultatywnie
Wymagane
Wymagane
Wymagane
3
Pomieszczenia (w szczególności dla zwierząt) zaprojektowane tak, aby ułatwiać odkażanie (materiały wodoszczelne oraz łatwe do czyszczenia, klatki)
Fakultatywnie
Fakultatywnie
Wymagane
Wymagane
4
Podłoga i ściany łatwe do mycia
Fakultatywnie
Wymagane (podłoga)
Wymagane (podłoga i ściany)
Wymagane (podłoga i ściany)
5
Zwierzęta trzymane w odpowiednich zamkniętych pomieszczeniach, takich jak klatki, zagrody lub pojemniki
Fakultatywnie
Fakultatywnie
Fakultatywnie
Fakultatywnie
6
Filtry na izolatorach lub w izolowanych pomieszczeniach13)
Niewymagane
Fakultatywnie
Wymagane
Wymagane
           

IV.

Środki bezpieczeństwa wymagane podczas wykonywania czynności innych niż laboratoryjne

LP.
WYMAGANE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA
STOPIEŃ HERMETYCZNOŚCI ODPOWIADAJĄCY KATEGORII ZAMKNIĘTEGO UŻYCIA GMM
   
I
II
III
rv
Ogólne
1
Żywe mikroorganizmy powinny być zamknięte w systemie, który odseparowuje proces od otoczenia (system zamknięty)
Fakultatywnie
Wymagane
Wymagane
Wymagane
2
Kontrola gazów odlotowych z systemu zamkniętego
Niewymagana
Wymagana minimalizacja rozprzestrzenienia gazów odlotowych
Wymagane zapobieganie rozprzestrzenienia gazów odlotowych
Wymagane zapobieganie rozprzestrzenienia gazów odlotowych
3
Kontrola aerozoli podczas pobierania próbek, dodawania materiału do systemu zamkniętego lub przenoszenia materiału do innego systemu zamkniętego
Fakultatywnie
Wymagana minimalizacja rozprzestrzenienia aerozoli
Wymagane zapobieganie rozprzestrzenienia aerozoli
Wymagane zapobieganie rozprzestrzenienia aerozoli
4
Dezaktywacja mediów hodowlanych przed ich usunięciem z systemu zamkniętego
Fakultatywnie
Wymagana, przy użyciu wiarygodnych metod
Wymagana, przy użyciu wiarygodnych metod
Wymagana, przy użyciu wiarygodnych metod
5
Zamknięcia powinny być tak zaprojektowane, aby zminimalizować lub zapobiec uwolnieniu materiału hodowlanego
Nie ma szczególnych wymagań
Minimalizacja rozprzestrzenienia materiału hodowlanego
Zapobieganie rozprzestrzenienia materiału hodowlanego
Zapobieganie rozprzestrzenienia materiału hodowlanego
6
Obszar kontrolowany powinien być tak zaprojektowany, aby w nim pomieścić wszelkie odpływy z systemu zamkniętego
Fakultatywnie
Fakultatywnie
Wymagane
Wymagane
7
Uszczelnienie umożliwiające przeprowadzenie fumigacji
Niewymagane
Fakultatywnie
Fakultatywnie
Wymagane
Wyposażenie
8
Wejście przez śluzę powietrzną
Niewymagane
Niewymagane
Fakultatywnie
Wymagane
9
Powierzchnie odporne na wodę, kwasy, zasady, rozpuszczalniki, środki dezynfekujące oraz łatwe do czyszczenia
Wymagane (stół)
Wymagane (stół)
Wymagane (stół, podłoga)
Wymagane (stół, podłoga, sufit, ściany)
10
Szczególne środki do odpowiedniej wentylacji obszaru kontrolowanego
Fakultatywnie
Fakultatywnie
Fakultatywnie
Wymagane
 
w celu zminimalizowania zakażenia powietrza
       
11
Obszar kontrolowany powinien być utrzymywany w podciśnieniu w stosunku do bezpośredniego otoczenia
Niewymagane
Niewymagane
Fakultatywnie
Wymagane
12
Powietrze wyprowadzane i wprowadzane do obszaru kontrolowanego powinno przechodzić przez filtry HEPA
Niewymagane
Niewymagane
Wymagane (dla powietrza wyprowadzanego; fakultatywnie dla powietrza wprowadzanego)
Wymagane (dla powietrza wyprowadzanego i wprowadzanego)
System pracy
13
Systemy zamknięte powinny znajdować się na obszarze kontrolowanym
Niewymagane
Fakultatywnie
Wymagane
Wymagane
14
Ograniczony dostęp
Niewymagany
Wymagany
Wymagany
Wymagany
15
Umieszczenie znaków o zagrożeniu biologicznym
Niewymagane
Wymagane
Wymagane
Wymagane
16
Personel powinien wziąć prysznic przed opuszczeniem obszaru kontrolowanego
Niewymagane
Niewymagane
Fakultatywnie
Wymagane
17
Personel powinien nosić odzież ochronną
Wymagane
Wymagane
Wymagane
Całkowita zmiana odzieży przed wyjściem i wejściem
Odpady
18
Dezaktywacja mikroorganizmów genetycznie zmodyfikowanych w wodzie pochodzącej z odpływu umywalek, pryszniców oraz podobnych ścieków
Niewymagana
Niewymagana
Fakultatywnie
Wymagana
19
Dezaktywacja
mikroorganizmów
genetycznie
zmodyfikowanych
w zakażonych materiałach
oraz odpadach stałych
i ciekłych
Fakultatywnie
Wymagana
Wymagana
Wymagana
           

1) Izolacja: laboratorium jest odseparowane od innych pomieszczeń w tym samym budynku lub znajduje się w oddzielnym budynku.
2) Śluza powietrzna: wejście musi być zorganizowane przez śluzę powietrzną, która jest pomieszczeniem odizolowanym od laboratorium. Strona czysta śluzy powinna być odseparowana od strony ograniczonego wstępu prysznicami lub pomieszczeniem do zmiany odzieży i najlepiej z podwójnymi zamykanymi drzwiami.
3) Fakultatywnie: zastosowanie rozwiązania należy rozpatrzyć niezależnie w każdym przypadku na podstawie oceny ryzyka.
4) Dla czynności, przy których nie następuje przenoszenie drogą powietrzną.
5) Filtry HEPA: wydajne oczyszczanie powietrza z mikroskopijnych cząstek (High efficiency particulate air).
6) Przy pracy z wirusami niezatrzymywanymi przez filtry HEPA, przy odprowadzaniu powietrza z laboratorium konieczne są dodatkowe wymagania.
7) Przy zastosowaniu zatwierdzonych procedur, pozwalających na bezpieczne przeniesienie materiału do autoklawu znajdującego się poza laboratorium i zapewniających równoważny stopień ochrony.
8) Stała konstrukcja ze ścianami, dachem, podłogą i jednolitym wodoszczelnym pokryciem, zlokalizowana w miejscu zabezpieczonym przed wpływem wód powierzchniowych, posiadająca samozamykające się drzwi z zamkami oraz zaprojektowana i używana głównie do uprawy roślin w kontrolowanym i chronionym środowisku.
9) Komora lub pomieszczenie zaprojektowane i używane głównie do uprawy roślin w kontrolowanym i chronionym środowisku.
10) Tam, gdzie może nastąpić przenoszenie przez glebę.
11) Budynek lub odseparowany obszar budynku zawierający urządzenia i inne pomieszczenia, takie jak w szczególności: szatnie, prysznice, autoklawy, pomieszczenia do przechowywania żywności.
12) Pomieszczenia zazwyczaj używane do trzymania zwierząt przeznaczone do utrzymania linii, rozmnażania lub doświadczeń albo też do wykonywania niewielkich interwencji chirurgicznych.
13) Przezroczyste boksy, gdzie przechowuje się małe zwierzęta w klatce lub też na zewnątrz klatki. W przypadku dużych zwierząt bardziej odpowiednie mogą być izolowane pomieszczenia.

Załącznik nr 2   -   Szczegółowe rodzaje środków bezpieczeństwa stosowane w zakładach inżynierii genetycznej przewidziane dla poszczególnych kategorii zamkniętego użycia organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO)

I.

Środki bezpieczeństwa wymagane podczas wykonywania czynności w warunkach laboratoryjnych

LP.
WYMAGANE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA
STOPIEŃ HERMETYCZNOŚCI ODPOWIADAJĄCY KATEGORII ZAMKNIĘTEGO UŻYCIA GMO
   
I
II
Wyposażenie
1
Powierzchnie odporne na wodę, kwasy, zasady, rozpuszczalniki, środki odkażające oraz łatwe do czyszczenia
Wymagane (stół)
Wymagane (stół)
2
Zaopatrzenie w komorę bezpiecznej pracy (stanowisko bezpieczeństwa mikrobiologicznego)
Niewymagane
Fakultatywnie
3
Autoklaw
Na miejscu
W budynku
System pracy
4
Ograniczony dostęp
Niewymagany
Wymagany
5
Znak zagrożenia biologicznego na drzwiach
Niewymagany
Wymagany
6
Szczególne środki kontroli rozprzestrzeniania się aerozoli
Niewymagany
Wymagana minimalizacja rozprzestrzeniania się aerozoli
7
Umywalki
Wymagane
Wymagane
8
Umywalki uruchamiane bez użycia rąk
Fakultatywnie
Wymagane
9
Dezynfekcja rąk
Fakultatywnie
Wymagana
10
Odzież ochronna
Odpowiednia odzież ochronna
Odpowiednia odzież ochronna
11
Rękawiczki
Niewymagane
Fakultatywnie
12
Konstrukcja laboratorium pozwalająca na skuteczną ochronę przed potencjalnymi przenosicielami (np. owadami i gryzoniami)
Fakultatywnie
Wymagana
Odpady
13
Dezaktywacja organizmów genetycznie zmodyfikowanych w zakażonym materiale i odpadach
Fakultatywnie
Wymagana
Inne środki
14
Okno do obserwacji lub podobne rozwiązanie, tak, aby pracownicy mogli być widoczni
Fakultatywnie
Fakultatywnie
       

II.

Dodatkowe środki bezpieczeństwa wymagane podczas wykonywania czynności w szklarniach 1) i fitotronach 2)

LP.
WYMAGANE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA
STOPIEŃ HERMETYCZNOŚCI ODPOWIADAJĄCY KATEGORII ZAMKNIĘTEGO UŻYCIA GMO
   
I
II
Budynek
1
Szklarnia
Niewymagana
Wymagana
Wyposażenie
2
Wejście przez wydzielone pomieszczenie z dwoma parami podwójnych zamykanych drzwi
Niewymagane
Fakultatywnie
3
Kontrola wypływu zanieczyszczonej wody
Niewymagana
Minimalizacja wypływu zanieczyszczonej wody3)
System pracy
4
Kontrolowanie obecności niepożądanych gatunków zwierząt, takich jak owady, gryzonie, stawonogi
Wymagane
Wymagane
5
Procedury stosowane przy przenoszeniu żywego materiału pomiędzy strefą ochronną szklarni lub fitotronu a laboratorium, umożliwiające kontrolę rozprzestrzeniania się organizmów genetycznie zmodyfikowanych
Minimalizacja rozprzestrzenienia się organizmów genetycznie zmodyfikowanych
Minimalizacja rozprzestrzenienia się organizmów genetycznie zmodyfikowanych
       

III.

Dodatkowe środki bezpieczeństwa wymagane podczas wykonywania czynności w pomieszczeniach dla zwierząt

LP.
WYMAGANE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA
STOPIEŃ HERMETYCZNOŚCI ODPOWIADAJĄCY KATEGORII ZAMKNIĘTEGO UŻYCIA GMO
   
I
II
Wyposażenie
1
Izolacja budynków dla zwierząt4)
Fakultatywnie
Wymagana
2
Pomieszczenia dla zwierząt5) odseparowane zamykanymi drzwiami z zamkami
Fakultatywnie
Wymagane
3
Pomieszczenia (w szczególności dla zwierząt) zaprojektowane tak, aby ułatwiać odkażanie (materiały wodoszczelne i łatwe do czyszczenia, klatki)
Fakultatywnie
Fakultatywnie
4
Podłoga i ściany łatwe do mycia
Fakultatywnie
Wymagane (podłoga)
5
Zwierzęta trzymane w odpowiednich zamkniętych pomieszczeniach, takich jak klatki, zagrody lub pojemniki
Fakultatywnie
Fakultatywnie
6
Filtry na izolatorach
lub w izolowanych pomieszczeniach6)
Niewymagane
Fakultatywnie
       

IV.

Środki bezpieczeństwa wymagane podczas wykonywania czynności innych niż laboratoryjne

LP.
WYMAGANE ŚRODKI BEZPIECZEŃSTWA
STOPIEŃ HERMETYCZNOŚCI ODPOWIADAJĄCY KATEGORII ZAMKNIĘTEGO UŻYCIA GMO
   
I
II
Ogólne
1
Żywe organizmy powinny być zamknięte w systemie, który odseparowuje proces od otoczenia (system zamknięty)
Fakultatywnie
Wymagane
2
Kontrola gazów odlotowych z systemu zamkniętego
Niewymagana
Wymagana minimalizacja rozprzestrzenienia gazów odlotowych
3
Kontrola aerozoli podczas pobierania próbek, dodawania materiału do systemu zamkniętego lub przenoszenia materiału do innego systemu zamkniętego
Fakultatywnie
Wymagana minimalizacja rozprzestrzenienia aerozoli
4
Dezaktywacja mediów hodowlanych przed ich usunięciem z systemu zamkniętego
Fakultatywnie
Wymagana, przy użyciu wiarygodnych metod
5
Zamknięcia powinny być tak zaprojektowane, aby zminimalizować lub zapobiec uwolnieniu materiału hodowlanego
Nie ma szczególnych wymagań
Minimalizacja rozprzestrzenienia materiału hodowlanego
6
Obszar kontrolowany powinien być tak zaprojektowany, aby w nim pomieścić wszelkie odpływy z systemu zamkniętego
Fakultatywnie
Fakultatywnie
7
Uszczelnienie umożliwiające przeprowadzenie fumigacji
Niewymagane
Fakultatywnie
Wyposażenie
8
Powierzchnie odporne na wodę, kwasy, zasady, rozpuszczalniki, środki dezynfekujące oraz łatwe do czyszczenia
Wymagane (stół)
Wymagane (stół)
9
Szczególne środki do odpowiedniej wentylacji obszaru kontrolowanego w celu zminimalizowania zakażenia powietrza
Fakultatywnie
Fakultatywnie
System pracy
10
Systemy zamknięte powinny znajdować się na obszarze kontrolowanym
Niewymagane
Fakultatywnie
11
Ograniczony dostęp dla osób uprawnionych
Niewymagany
Wymagany
12
Umieszczenie znaków o zagrożeniu biologicznym
Niewymagane
Wymagane
13
Personel powinien nosić odzież ochronną
Wymagane
Wymagane
14
Dezaktywacja organizmów genetycznie zmodyfikowanych w zakażonych materiałach oraz odpadach stałych i ciekłych
Fakultatywnie
Wymagana
       

1) Stała konstrukcja ze ścianami, dachem, podłogą i jednolitym wodoszczelnym pokryciem, zlokalizowana w miejscu zabezpieczonym przed wpływem wód powierzchniowych, posiadająca samozamykające się drzwi z zamkami oraz zaprojektowana i używana głównie do uprawy roślin w kontrolowanym i chronionym środowisku.
2) Komora lub pomieszczenie zaprojektowane i używane głównie do uprawy roślin w kontrolowanym i chronionym środowisku.
3) Tam, gdzie może nastąpić przenoszenie przez glebę.
4) Budynek lub odseparowany obszar budynku zawierający urządzenia i inne pomieszczenia, takie jak w szczególności: szatnie, prysznice, autoklawy, pomieszczenia do przechowywania żywności.
5) Pomieszczenia zazwyczaj używane do trzymania zwierząt przeznaczone do utrzymania linii, rozmnażania lub doświadczeń albo też do wykonywania niewielkich interwencji chirurgicznych.
6) Przezroczyste boksy, gdzie przechowuje się małe zwierzęta w klatce lub też na zewnątrz klatki. W przypadku dużych zwierząt bardziej odpowiednie mogą być izolowane pomieszczenia.