Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiejz dnia 21 kwietnia 2016 r.w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych

Spis treści

Treść obwieszczenia

1.

Na podstawie art. 16 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych   (Dz. U. z 2016 r. poz. 296) ogłasza się w załączniku do niniejszego obwieszczenia jednolity tekst ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych   (Dz. U. z 2014 r. poz. 1025), z uwzględnieniem zmian wprowadzonych:

1)

ustawą z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych   (Dz. U. poz. 1296),

2)

ustawą z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych   (Dz. U. poz. 1306),

3)

ustawą z dnia 28 listopada 2014 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw   (Dz. U. z 2015 r. poz. 4),

4)

ustawą z dnia 5 grudnia 2014 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych   (Dz. U. z 2015 r. poz. 2),

5)

ustawą z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach   (Dz. U. poz. 238),

6)

ustawą z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw   (Dz. U. poz. 539),

7)

ustawą z dnia 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych   (Dz. U. poz. 957),

8)

ustawą z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne   (Dz. U. poz. 978),

9)

ustawą z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw   (Dz. U. poz. 1045),

10)

ustawą z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy - Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw   (Dz. U. poz. 1137),

11)

ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym   (Dz. U. poz. 1348),

12)

ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 r. o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów   (Dz. U. poz. 1418),

13)

ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych   (Dz. U. poz. 1587),

14)

ustawą z dnia 10 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów   (Dz. U. poz. 1595),

15)

ustawą z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw   (Dz. U. poz. 1854),

16)

ustawą z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw   (Dz. U. poz. 437),

17)

ustawą z dnia 18 marca 2016 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych   (Dz. U. poz. 421)
oraz zmian wynikających z przepisów ogłoszonych przed dniem 19 kwietnia 2016 r.

2.

Podany w załączniku do niniejszego obwieszczenia jednolity tekst ustawy nie obejmuje:

1)

art. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych   (Dz. U. poz. 1296), który stanowi:
„ 

Art. 4.

Ustawa wchodzi w życie po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 1 pkt 1, pkt 2 lit. e i pkt 14, które wchodzą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.
 ”
 ;

2)

art. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych   (Dz. U. poz. 1306), który stanowi:
„ 

Art. 6.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.
 ”
 ;

3)

art. 7 ust. 1, art. 10 i art. 12 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw   (Dz. U. z 2015 r. poz. 4), które stanowią:

Art. 7.

„1. Podmiot wpisany do rejestru w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, składa wniosek o wpis informacji o dniu kończącym rok obrotowy, wraz z pierwszym wnioskiem o wpis wzmianki o złożeniu sprawozdania finansowego złożonym po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy. Opłatę sądową pobiera się tylko od wniosku o wpis wzmianki o złożeniu sprawozdania finansowego. W przypadku złożenia odrębnego wniosku o wpis informacji o dniu kończącym rok obrotowy nie pobiera się od tego wniosku opłaty sądowej i opłaty za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Postanowienie o wpisaniu wyłącznie tej wzmianki nie podlega doręczeniu podmiotowi, którego dotyczy.
 ”
„ 

Art. 10.

Do opłat, o których mowa w art. 52 ustawy zmienianej w art. 6 w brzmieniu dotychczasowym, w sprawach wszczętych i niezakończonych w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.
 ”
„ 

Art. 12.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 15 stycznia 2015 r., z wyjątkiem art. 1 pkt 2, 3 w zakresie dodawanego art. 231 § 4, pkt 5, 8, 11 w zakresie dodawanego art. 1061 § 4, pkt 13, 16, 17, 18 w zakresie dodawanego w art. 208 § 11 i pkt 20-24 oraz art. 6 pkt 2, które wchodzą w życie z dniem 1 kwietnia 2016 r.
 ”
 ;

4)

odnośnika nr 1 oraz art. 3 ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych   (Dz. U. z 2015 r. poz. 2), które stanowią:
„ 
1) Niniejsza ustawa służy stosowaniu rozporządzenia (WE) nr 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych   (Dz. Urz. UE L 143 z 30.04.2004, str. 15, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 19, t. 7, str. 38), rozporządzenia (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty   (Dz. Urz. UE L 399 z 30.12.2006, str. 1, z późn. zm.), rozporządzenia (WE) nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. ustanawiającego europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń   (Dz. Urz. UE L 199 z 31.07.2007, str. 1, z późn. zm.), rozporządzenia Rady (WE) nr 4/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych   (Dz. Urz. UE L 7 z 10.01.2009, str. 1, z późn. zm.), rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (wersja przekształcona) (Dz. Urz. UE L 351 z 20.12.2012, str. 1, z późn. zm.) oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 606/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie wzajemnego uznawania środków ochrony w sprawach cywilnych   (Dz. Urz. UE L 181 z 29.06.2013, str. 4).
 ”
„ 

Art. 3.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 10 stycznia 2015 r.
 ”
 ;

5)

art. 112 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach   (Dz. U. poz. 238), który stanowi:
„ 

Art. 112.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2015 r.
 ”
 ;

6)

art. 8 ustawy z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw   (Dz. U. poz. 539), który stanowi:
„ 

Art. 8.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.
 ”
 ;

7)

art. 2 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych   (Dz. U. poz. 957), który stanowi:
„ 

Art. 2.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
 ”
 ;

8)

art. 456 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne   (Dz. U. poz. 978), który stanowi:
„ 

Art. 456.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 r., z wyjątkiem:

1)

art. 5, który wchodzi w życie z dniem 1 lutego 2018 r.;

2)

art. 148 i art. 149, które wchodzą w życie z dniem 1 września 2015 r.;

3)

art. 428 pkt 138 w zakresie dotyczącym art. 227, który wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
 ”
 ;

9)

art. 59 ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw   (Dz. U. poz. 1045), który stanowi:
„ 

Art. 59.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 r., z wyjątkiem:

1)

art. 57, który wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia;

2)

art. 25, art. 29 pkt 1-10, pkt 11 w zakresie art. 88, art. 89 i art. 90 ust. 1 oraz pkt 12, art. 32, art. 34, art. 37, art. 44, art. 51, art. 53 i art. 55 ust. 2-4, które wchodzą w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.
 ”
 ;

10)

odnośnika nr 1 oraz art. 10 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy - Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw   (Dz. U. poz. 1137), które stanowią:
„ 
1) Niniejsza ustawa służy stosowaniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego   (Dz. Urz. UE L 201 z 27.07.2012, str. 107, z późn. zm.).
 ”
„ 

Art. 10.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 17 sierpnia 2015 r.
 ”
 ;

11)

art. 64 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym   (Dz. U. poz. 1348), który stanowi:
„ 

Art. 64.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem:

1)

art. 62, który wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia;

2)

rozdziału 4, który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.
 ”
 ;

12)

art. 29 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów   (Dz. U. poz. 1418), który stanowi:
„ 

Art. 29.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 r., z wyjątkiem art. 27 ust. 4, który wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
 ”
 ;

13)

art. 5 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych   (Dz. U. poz. 1587), który stanowi:
„ 

Art. 5.

Ustawa wchodzi w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia.
 ”
 ;

14)

art. 13 ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów   (Dz. U. poz. 1595), który stanowi:
„ 

Art. 13.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 r., z wyjątkiem art. 8, który wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.
 ”
 ;

15)

art. 13 ustawy z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw   (Dz. U. poz. 1854), który stanowi:
„ 

Art. 13.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
 ”
 ;

16)

art. 28 ustawy z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw   (Dz. U. poz. 437), który stanowi:
„ 

Art. 28.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 15 kwietnia 2016 r., z wyjątkiem art. 1 pkt 5, 81 i 109, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2017 r.
 ”
 ;

17)

art. 2 i art. 3 ustawy z dnia 18 marca 2016 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych   (Dz. U. poz. 421), które stanowią:
„ 

Art. 2.

Do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się, do czasu zakończenia postępowania w danej instancji, przepisy dotychczasowe.

Art. 3.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
 ”
 .

Załącznik   -   Tekst jednolity ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych

   Tytuł I   

Przepisy ogólne

Art. 1.

Ustawa określa zasady i tryb pobierania kosztów sądowych w sprawach cywilnych, zasady ich zwrotu, wysokość opłat sądowych w sprawach cywilnych, zasady zwalniania od kosztów sądowych oraz umarzania, rozkładania na raty i odraczania terminu zapłaty należności sądowych.

Art. 2.

1.

Koszty sądowe obejmują opłaty i wydatki.

2.

Do uiszczenia kosztów sądowych obowiązana jest strona, która wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Art. 3.

1.

Opłacie podlega pismo, jeżeli przepis ustawy przewiduje jej pobranie.

2.

Opłacie podlegają w szczególności następujące pisma:

1)

pozew i pozew wzajemny;

2)

apelacja i zażalenie;

3)

skarga kasacyjna i skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia;

4)

sprzeciw od wyroku zaocznego;

5)

zarzuty od nakazu zapłaty;

6)

interwencja główna i uboczna;

7)

wniosek:

a)

o wszczęcie postępowania nieprocesowego,

b)

o ogłoszenie upadłości,

c)

o wpis i wykreślenie w księdze wieczystej,

d)

o wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym i w rejestrze zastawów oraz o zmianę i wykreślenie tych wpisów;

8)

skarga:

a)

o wznowienie postępowania,

b)

o uchylenie wyroku sądu polubownego,

c)

na orzeczenie referendarza sądowego,

d)

na czynności komornika;

9)

odwołanie od decyzji oraz zażalenie na postanowienie Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty 1)Obecnie Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, na podstawie art. 2-4 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji (Dz. U. poz. 2258 oraz z 2006 r. poz. 377 i 1600), która weszła w życie z dniem 14 stycznia 2006 r., Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego, Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

3.

Opłacie podlega wniosek o wydanie na podstawie akt: odpisu, wypisu, zaświadczenia, wyciągu, innego dokumentu oraz kopii, a nadto wniosek o wydanie odpisu księgi wieczystej (opłata kancelaryjna).

Art. 4.

1.

Pismo wnoszone przez kilka osób podlega jednej opłacie. Jeżeli jednak przedmiotem sprawy są roszczenia lub zobowiązania jednego rodzaju i oparte na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej (współuczestnictwo formalne), każdy współuczestnik uiszcza opłatę oddzielnie, stosownie do swojego roszczenia lub zobowiązania.

2.

Opłatę od wniosku o dokonanie wpisu w księdze wieczystej pobiera się od osoby, która wystąpiła z takim wnioskiem, także wówczas, gdy na jego podstawie mają być ujawnione prawa osób, które nie są wnioskodawcami.

3.

Nie pobiera się opłaty od wniosku o sporządzenie uzasadnienia oraz doręczenie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem, zgłoszonego w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji.

Art. 5.

1.

Wydatki obejmują w szczególności:

1)

koszty podróży strony zwolnionej od kosztów sądowych związane z nakazanym przez sąd jej osobistym stawiennictwem;

2)

zwrot kosztów podróży i noclegu oraz utraconych zarobków lub dochodów świadków;

3)

wynagrodzenie i zwrot kosztów poniesionych przez biegłych, tłumaczy oraz kuratorów ustanowionych dla strony w danej sprawie;

3a2)Dodany przez art. 24 pkt 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów (Dz. U. poz. 1418), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.)

zryczałtowane koszty przeprowadzenia dowodu z opinii opiniodawczego zespołu sądowych specjalistów;

4)

wynagrodzenie należne innym osobom lub instytucjom oraz zwrot poniesionych przez nie kosztów;

5)

koszty przeprowadzenia innych dowodów;

6)

koszty przewozu zwierząt i rzeczy, utrzymywania ich lub przechowywania;

7)

koszty ogłoszeń;

8)

koszty osadzenia i pobytu w areszcie;

9)

ryczałty należne kuratorom sądowym za przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w sprawach: o unieważnienie małżeństwa, o rozwód oraz separację, a także za uczestniczenie przy ustalonych przez sąd kontaktach rodziców z dziećmi;

10)

koszty wystawienia zaświadczenia przez lekarza sądowego;

113)Dodany przez art. 7 pkt 1 ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów (Dz. U. poz. 1595), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.)

koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd.

2.

Wydatki związane z doręczaniem pism sądowych nie obciążają stron.

3.

Wydatki związane ze zwrotem opłat nie obciążają stron.

Art. 6.

(uchylony)4)Przez art. 7 pkt 2 ustawy, o której mowa w odnośniku 3.

Art. 7.

1.

Stroną w rozumieniu ustawy jest każdy uczestnik postępowania sądowego, w tym także świadek, biegły i tłumacz, a kosztami procesu są również koszty innych rodzajów postępowania.

2.

Przez pismo wnoszone do sądu rozumie się również składany ustnie do protokołu pozew, wniosek wszczynający innego rodzaju postępowanie lub inny wniosek, jeżeli podlega opłacie.

Art. 8.

1.

W postępowaniu dotyczącym kosztów sądowych stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, chyba że ustawa stanowi inaczej.

2.

Postanowienie sądu lub referendarza sądowego w przedmiocie kosztów sądowych może być wydane na posiedzeniu niejawnym.

Art. 9.

Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia:

1)

sposób uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych, w tym wnoszonych na rachunek bankowy sądu lub w formie znaków opłaty sądowej według ustalonego wzoru, mając na względzie łatwość uiszczenia opłat przez strony oraz skutek w postaci zwrotu lub odrzucenia pisma, od którego przy jego wniesieniu nie została uiszczona należna opłata;

2)

wzór oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania, o którym mowa w art. 102 ust. 2, a także sposób udostępniania osobom fizycznym wzoru druków tych oświadczeń w siedzibach sądów, mając na względzie komunikatywność niezbędnych pouczeń dla stron co do sposobu wypełnienia, skutków niezłożenia lub złożenia nieprawdziwego oświadczenia;

3)

wysokość wynagrodzenia i zwrot wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w danej sprawie, mając na względzie rodzaj sprawy, stopień jej zawiłości i nakład pracy kuratorów;

45)Dodany przez art. 24 pkt 2 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.)

wysokość zryczałtowanych kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii opiniodawczego zespołu sądowych specjalistów, mając na względzie zakres przeprowadzanych przez zespół badań, wymagania dotyczące kwalifikacji specjalistów zespołu oraz nakład pracy niezbędny do wydania opinii.

   Tytuł II   

Opłaty

   Dział 1   

Przepisy ogólne

Art. 10.

Opłatę należy uiścić przy wniesieniu do sądu pisma podlegającego opłacie.

Art. 11.

Opłata jest stała, stosunkowa albo podstawowa.

Art. 12.

Opłatę stałą pobiera się w sprawach o prawa niemajątkowe oraz we wskazanych w ustawie niektórych sprawach o prawa majątkowe, w wysokości jednakowej, niezależnie od wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia. Opłata stała nie może być niższa niż 30 złotych i wyższa niż 5000 złotych.

Art. 13.

1.

Opłatę stosunkową pobiera się w sprawach o prawa majątkowe; wynosi ona 5% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 100 000 złotych.

1a6)Dodany przez art. 7 ustawy z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1854), która weszła w życie z dniem 27 listopada 2015 r.; w brzmieniu ustalonym przez art. 1 ustawy z dnia 18 marca 2016 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. poz. 421), która weszła w życie z dniem 15 kwietnia 2016 r..

Opłata stosunkowa w sprawach o roszczenia wynikające z czynności bankowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe   (Dz. U. z 2015 r. poz. 128, z późn. zm.7)Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2015 r. poz. 559, 978, 1166, 1223, 1260, 1311, 1348, 1357, 1513, 1634, 1830, 1844, 1854, 1864 i 2281.), pobierana od konsumenta albo osoby fizycznej prowadzącej gospodarstwo rodzinne wynosi 5% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 1000 złotych.

2.

Opłata stosunkowa w sprawach o prawa majątkowe dochodzone w postępowaniu grupowym wynosi 2% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 100 000 złotych.

Art. 14.

1.

Opłatę podstawową pobiera się w sprawach, w których przepisy nie przewidują opłaty stałej, stosunkowej lub tymczasowej.

2.

(uchylony)

3.

Opłata podstawowa wynosi 30 złotych i stanowi minimalną opłatę, którą strona jest obowiązana uiścić od pisma podlegającego opłacie, chyba że ustawa stanowi inaczej.

4.

Pobranie od pisma opłaty podstawowej wyłącza pobranie innej opłaty.

5.

Przepisów o opłacie podstawowej nie stosuje się w postępowaniu wieczystoksięgowym oraz w postępowaniu rejestrowym.

Art. 15.

1.

Od pisma wniesionego w sprawie o prawa majątkowe, w której wartości przedmiotu sprawy nie da się ustalić w chwili jej wszczęcia, przewodniczący określa opłatę tymczasową.

2.

Opłatę tymczasową określa się w granicach od 30 złotych do 1000 złotych, a w sprawach dochodzonych w postępowaniu grupowym od 100 złotych do 10 000 złotych.

3.

W orzeczeniu kończącym postępowanie w pierwszej instancji sąd określa wysokość opłaty ostatecznej, która jest bądź opłatą stosunkową, obliczoną od wartości przedmiotu sporu ustalonej w toku postępowania, bądź opłatą określoną przez sąd, jeżeli wartości tej nie udało się ustalić. W tym wypadku opłatę ostateczną sąd określa w kwocie nie wyższej niż 5000 złotych, mając na względzie społeczną doniosłość rozstrzygnięcia i stopień zawiłości sprawy.

Art. 16.

1.

Jeżeli opłata ostateczna jest wyższa od opłaty tymczasowej, sąd orzeka o obowiązku uiszczenia różnicy, stosując odpowiednio zasady obowiązujące przy zwrocie kosztów procesu.

2.

(uchylony)

Art. 17.

W wypadku wstąpienia do sprawy osoby, na której rzecz prokurator wytoczył powództwo lub zgłosił wniosek o wszczęcie postępowania, pobiera się od tej osoby opłatę należną od takiego pozwu lub wniosku.

Art. 18.

1.

Całą opłatę pobiera się od pozwu i pozwu wzajemnego oraz wniosku o wszczęcie postępowania nieprocesowego lub samodzielnej jego części, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

28)Utracił moc z dniem 24 grudnia 2008 r. w zakresie, w jakim stanowi, że w postępowaniu uproszczonym pobiera się od apelacji opłatę stałą, liczoną jak od pozwu od wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu umowy, niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w apelacji, na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 grudnia 2008 r. sygn. akt P 17/07 (Dz. U. poz. 1524)..

Przepisy ustawy przewidujące pobranie opłaty od pozwu lub wniosku wszczynającego postępowanie w sprawie stosuje się również do opłaty od apelacji, skargi kasacyjnej, skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, interwencji głównej, skargi o wznowienie postępowania, skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Art. 19.

1.

Połowę opłaty pobiera się od sprzeciwu od wyroku zaocznego i od wniosku o uchylenie europejskiego nakazu zapłaty.

2.

Czwartą część opłaty pobiera się od:

1)

pozwu w postępowaniu nakazowym;

2)

pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

3.

Piątą część opłaty pobiera się od:

1)

interwencji ubocznej;

2)

zażalenia, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

4.

Trzy czwarte części opłaty pobiera się od pozwanego w razie wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym.

Art. 20.

1.

Opłata, o której mowa w art. 19, nie może wynosić mniej niż 30 złotych.

2.

Jeżeli opłata ta ma być pobrana przed ustaleniem opłaty ostatecznej, pobiera się odpowiednią część opłaty tymczasowej, nie mniej jednak niż 30 złotych.

Art. 21.

Końcówkę opłaty zaokrągla się w górę do pełnego złotego.

   Dział 2   

Wysokość opłat we wszystkich rodzajach spraw

Art. 22.

Opłatę stałą w kwocie 40 złotych pobiera się od zażalenia na postanowienie w przedmiocie:

1)

oddalenia wniosku o wyłączenie sędziego lub ławnika;

2)

skazania na grzywnę strony, świadka, biegłego, tłumacza lub innej osoby oraz odmowy zwolnienia od grzywny;

3)

przymusowego sprowadzenia lub aresztowania świadka oraz odmowy zwolnienia od przymusowego sprowadzenia;

4)

wynagrodzenia i zwrotu kosztów poniesionych przez biegłego, tłumacza i kuratora;

5)

należności świadka.

Art. 23.

Opłatę stałą w kwocie 40 złotych pobiera się od:

1)

wniosku o wszczęcie postępowania nieprocesowego lub samodzielnej jego części, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej;

2)

apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej, skargi o wznowienie postępowania i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w sprawie, w której postępowanie nieprocesowe zostało wszczęte z urzędu;

39)W brzmieniu ustalonym przez art. 7 pkt 3 ustawy, o której mowa w odnośniku 3.)

wniosku o przeprowadzenie postępowania pojednawczego w sprawach o prawa majątkowe, gdy wartość przedmiotu sporu nie przekracza 10 000 złotych;

4)

wniosku o zabezpieczenie dowodu.

Art. 24.

1.

Opłatę stałą w kwocie 300 zł pobiera się od wniosku o:

1)

ustalenie, że orzeczenie sądu państwa obcego lub rozstrzygnięcie innego organu państwa obcego podlega albo nie podlega uznaniu;

2)

stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu państwa obcego lub rozstrzygnięcia innego organu państwa obcego albo ugody zawartej przed tym sądem lub organem lub zatwierdzonej przez ten sąd lub organ;

2a10)Dodany przez art. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 2), która weszła w życie z dniem 10 stycznia 2015 r.)

odmowę wykonania, o którym mowa w przepisach rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (wersja przekształcona) (Dz. Urz. UE L 351 z 20.12.2012, str. 1, z późn. zm.), rozporządzenia (WE) nr 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych   (Dz. Urz. UE L 143 z 30.04.2004, str. 15, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 19, t. 7, str. 38), rozporządzenia (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty   (Dz. Urz. UE L 399 z 30.12.2006, str. 1, z późn. zm.), rozporządzenia (WE) nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. ustanawiającego europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń   (Dz. Urz. UE L 199 z 31.07.2007, str. 1, z późn. zm.), rozporządzenia Rady (WE) nr 4/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych   (Dz. Urz. UE L 7 z 10.01.2009, str. 1, z późn. zm.) lub rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 606/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie wzajemnego uznawania środków ochrony w sprawach cywilnych   (Dz. Urz. UE L 181 z 29.06.2013, str. 4);

2b10)Dodany przez art. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 2), która weszła w życie z dniem 10 stycznia 2015 r.)

odmowę uznania albo stwierdzenie braku podstaw do odmowy uznania, o których mowa w przepisach rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (wersja przekształcona);

2c10)Dodany przez art. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 2), która weszła w życie z dniem 10 stycznia 2015 r.)

odmowę uznania, o którym mowa w przepisach rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 606/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie wzajemnego uznawania środków ochrony w sprawach cywilnych;

3)

uznanie lub stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu polubownego lub ugody zawartej przed tym sądem;

411)Dodany przez art. 7 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy - Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1137), która weszła w życie z dniem 17 sierpnia 2015 r.)

wydanie europejskiego poświadczenia spadkowego;

512)Dodany przez art. 7 pkt 4 ustawy, o której mowa w odnośniku 3.)

przeprowadzenie postępowania pojednawczego w sprawach o prawa niemajątkowe lub prawa majątkowe, gdy wartość przedmiotu sporu przekracza 10 000 złotych.

2.

Opłatę stałą w kwocie 200 zł pobiera się od wniosku o dokonanie przez sąd czynności w trakcie postępowania przed sądem polubownym niewymienionych w ust. 1.

Art. 25.

1.

Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od:

1)

skargi na czynności komornika;

2)

zażalenia na odmowę dokonania czynności notarialnej.

2.

Opłatę od skargi na orzeczenie referendarza pobiera się w wysokości opłaty od wniosku o wydanie tego orzeczenia, nie więcej jednak niż 100 złotych.

   Dział 3   

Wysokość opłat w procesie

   Rozdział 1   

Sprawy z zakresu prawa cywilnego i rodzinnego

Art. 26.

1.

Opłatę stałą w kwocie 600 złotych pobiera się od pozwu o:

1)

rozwód;

2)

separację;

3)

ochronę dóbr osobistych;

4)

ochronę niemajątkowych praw autorskich;

5)

ochronę niemajątkowych praw wynikających z uzyskania patentu na wynalazek, prawa ochronnego na wzór użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego lub zdobniczego, prawa ochronnego na znak towarowy, prawa z rejestracji na oznaczenie geograficzne, prawa z rejestracji topografii układów scalonych, prawa z rejestracji wzoru zdobniczego;

6)

ochronę innych praw niemajątkowych, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej;

7)

ochronę niemajątkowych praw dochodzonych w postępowaniu grupowym.

2.

W sprawach o rozwód, o separację lub o unieważnienie małżeństwa, w razie zasądzenia alimentów na rzecz małżonka w orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji, pobiera się od małżonka zobowiązanego opłatę stosunkową od zasądzonego roszczenia, a w razie nakazania eksmisji jednego z małżonków albo podziału wspólnego majątku pobiera się także opłatę w wysokości przewidzianej od pozwu lub wniosku w takiej sprawie.

Art. 27.

Opłatę stałą w kwocie 200 złotych pobiera się od pozwu w sprawie o:

1)

ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa;

2)

unieważnienie małżeństwa;

3)

rozwiązanie przysposobienia;

4)

zaprzeczenie ojcostwa lub macierzyństwa;

5)

unieważnienie uznania dziecka;

6)

ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej;

7)

naruszenie posiadania;

8)

uchylenie uchwały organu spółdzielni;

8a)

stwierdzenie nieważności uchwały organu spółdzielni;

8b)

ustalenie istnienia lub nieistnienia uchwały organu spółdzielni;

9)

uchylenie uchwały wspólnoty mieszkaniowej;

10)

przyjęcie w poczet członków spółdzielni mieszkaniowej;

11)

opróżnienie lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu;

12)

ustalenie wstąpienia w stosunek najmu.

Art. 27a.

Opłatę stałą w kwocie 500 zł pobiera się od pozwu w sprawie wydania orzeczenia zastępującego uchwałę walnego zgromadzenia spółdzielni o podziale.

Art. 27b.

Opłatę stałą w kwocie 100 zł pobiera się od pozwu w sprawie rozpoznawanej w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń.

Art. 28.

W sprawie podlegającej rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym pobiera się opłatę stałą od pozwu, przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu umowy, a od apelacji, przy wartości przedmiotu zaskarżenia:

1)

do 2000 złotych - 30 złotych;

2)

ponad 2000 złotych do 5000 złotych - 100 złotych;

3)

ponad 5000 złotych do 7500 złotych - 250 złotych;

4)

ponad 7500 złotych - 300 złotych.

   Rozdział 2   

Sprawy gospodarcze

Art. 29.

Opłatę stałą w kwocie 2000 złotych pobiera się od pozwu w sprawie o:

1)

rozwiązanie spółki;

2)

wyłączenie wspólnika ze spółki;

3)

uchylenie uchwały wspólników lub uchwały walnego zgromadzenia spółki;

4)

stwierdzenie nieważności uchwały wspólników lub uchwały walnego zgromadzenia spółki;

5)

ustalenie istnienia lub nieistnienia uchwały organu spółki;

613)Dodany przez art. 107 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach (Dz. U. poz. 238), która weszła w życie z dniem 1 lipca 2015 r.)

uchylenie uchwały zgromadzenia obligatariuszy;

713)Dodany przez art. 107 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach (Dz. U. poz. 238), która weszła w życie z dniem 1 lipca 2015 r.)

stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia obligatariuszy.

Art. 30.

Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od pozwu w sprawie z zakresu ochrony środowiska.

Art. 31.

Opłatę stałą w kwocie 1500 złotych pobiera się od pozwu:

1)

w sprawie z umowy o przekazanie mienia w ramach prywatyzacji;

2)

w sprawie o unieważnienie przetargu.

Art. 32.

1.

Opłatę stałą w kwocie 1000 złotych pobiera się od odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a także od apelacji, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w takiej sprawie.

2.

Opłatę stałą w kwocie 500 złotych pobiera się od zażalenia na postanowienie Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

3.

Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty 1)Obecnie Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, na podstawie art. 2-4 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji (Dz. U. poz. 2258 oraz z 2006 r. poz. 377 i 1600), która weszła w życie z dniem 14 stycznia 2006 r., Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego, a także od apelacji, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w takiej sprawie.

4.

Opłatę stałą w kwocie 50 złotych pobiera się od zażalenia na postanowienie Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty 1)Obecnie Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, na podstawie art. 2-4 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji (Dz. U. poz. 2258 oraz z 2006 r. poz. 377 i 1600), która weszła w życie z dniem 14 stycznia 2006 r. oraz Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego.

Art. 33.

Opłatę stałą w kwocie 3000 złotych pobiera się od odwołania od decyzji Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, a także od apelacji, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w takiej sprawie.

Art. 34.

1.

Od skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych pobiera się opłatę stałą w wysokości pięciokrotności wpisu wniesionego od odwołania w sprawie, której dotyczy skarga, z zastrzeżeniem ust. 2.

2.

(utracił moc)14)Z dniem 28 kwietnia 2014 r. na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 kwietnia 2014 r. sygn. akt SK 12/13 (Dz. U. poz. 545).

   Rozdział 3   

Sprawy z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych

Art. 35.

1.

W sprawach z zakresu prawa pracy pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30 złotych wyłącznie od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Jednakże w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa kwotę 50 000 złotych, pobiera się od wszystkich podlegających opłacie pism procesowych opłatę stosunkową.

2.

Pracownik i pracodawca uiszczają opłatę podstawową od pism podlegających opłacie wymienionych w ust. 1, także w sprawie o ustalenie istnienia stosunku pracy wytoczonej z powództwa inspektora pracy.

Art. 36.

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i w sprawach odwołań rozpoznawanych przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30 złotych wyłącznie od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

   Dział 4   

Wysokość opłat w postępowaniu nieprocesowym

   Rozdział 1   

Sprawy z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego

Art. 37.

Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od wniosku o:

1)

zezwolenie na zawarcie związku małżeńskiego;

2)

zmianę wyroku orzekającego rozwód lub separację w części dotyczącej władzy rodzicielskiej;

3)

separację na zgodne żądanie małżonków;

4)

zniesienie separacji;

5)

zezwolenie na udzielenie pełnomocnictwa do oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński;

6)

zwolnienie od obowiązku złożenia lub przedstawienia kierownikowi urzędu stanu cywilnego dokumentu potrzebnego do zawarcia związku małżeńskiego.

Art. 38.

1.

Opłatę stałą w kwocie 1000 złotych pobiera się od wniosku o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej.

2.

Jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt podziału tego majątku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych.

   Rozdział 2   

Sprawy z zakresu prawa rzeczowego

Art. 39.

1.

Opłatę stałą w kwocie 200 złotych pobiera się od wniosku o:

1)

ustanowienie drogi koniecznej;

2)

rozgraniczenie nieruchomości;

3)

stwierdzenie nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie.

2.

Opłatę w kwocie 100 złotych pobiera się od wniosku o:

1)

ustalenie sposobu korzystania z rzeczy wspólnej;

2)

ustanowienie zarządcy rzeczy wspólnej lub przedmiotu użytkowania;

3)

rozstrzygnięcie co do dokonania czynności dotyczącej rzeczy wspólnej.

Art. 40.

Opłatę stałą w kwocie 2000 złotych pobiera się od wniosku o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie.

Art. 41.

1.

Opłatę stałą w kwocie 1000 złotych pobiera się od wniosku o zniesienie współwłasności.

2.

Jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt zniesienia współwłasności, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych.

   Rozdział 3   

Sprawy z zakresu prawa o księgach wieczystych

Art. 42.

1.

Opłatę stałą w kwocie 200 złotych pobiera się od wniosku o wpis w księdze wieczystej własności, użytkowania wieczystego lub ograniczonego prawa rzeczowego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

2.

Jeżeli wniosek dotyczy wpisu udziału w prawie, pobiera się część opłaty stałej proporcjonalną do wysokości udziału, nie mniej jednak niż 100 złotych.

3.

Od wniosku o wpis w księdze wieczystej własności, użytkowania wieczystego lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu na podstawie dziedziczenia, zapisu lub działu spadku albo zniesienia współwłasności pobiera się jedną opłatę stałą w wysokości 150 złotych niezależnie od liczby udziałów w tych prawach.

Art. 43.

Opłatę stałą w kwocie 150 złotych pobiera się od wniosku o wpis:

1)

własności, użytkowania wieczystego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nabytego w wyniku podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami;

2)

własności nieruchomości rolnej o powierzchni do 5 ha;

3)

praw osobistych i roszczeń;

4)

zmiany treści ograniczonych praw rzeczowych.

Art. 44.

1.

Opłatę stałą w kwocie 60 złotych pobiera się od wniosku o:

1)

założenie księgi wieczystej;

2)

połączenie nieruchomości w jednej księdze wieczystej, która jest już prowadzona, niezależnie od liczby łączonych nieruchomości;

3)

odłączenie nieruchomości lub jej części;

4)

sprostowanie działu I-O;

5)

wpis ostrzeżenia o niezgodności stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym;

6)

dokonanie innych wpisów, poza określonymi w art. 42 i 43.

2.

Jeżeli założenie księgi wieczystej następuje w związku z odłączeniem nieruchomości lub jej części z istniejącej księgi wieczystej, pobiera się tylko jedną opłatę stałą określoną w ust. 1.

Art. 45.

1.

Opłatę stałą określoną w art. 44 ust. 1 pkt 1-3 pobiera się niezależnie od opłaty za dokonanie wpisu własności, użytkowania wieczystego lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu.

2.

Opłatę stałą określoną w art. 42 i 43 pobiera się odrębnie od wniosku o wpis każdego prawa, choćby wpis dwu lub więcej praw miał być dokonany na tej samej podstawie prawnej.

3.

Od wniosku o wpis hipoteki łącznej lub służebności pobiera się jedną opłatę stałą, choćby wniosek ten obejmował więcej niż jedną księgę wieczystą.

Art. 46.

Od wniosku o wykreślenie wpisu pobiera się połowę opłaty należnej od wniosku o wpis.

Art. 47.

Wydatki związane z drukiem księgi wieczystej i teczki akt tej księgi nie obciążają stron.

Art. 48.

Od wniosku o złożenie do zbioru dokumentów pobiera się opłatę stałą, przewidzianą dla wniosku o wpis do księgi wieczystej.

   Rozdział 4   

Sprawy z zakresu prawa spadkowego

Art. 49.

1.

Opłatę stałą w kwocie 50 złotych pobiera się od wniosku o:

1)

stwierdzenie nabycia spadku;

2)

zabezpieczenie spadku;

3)

sporządzenie spisu inwentarza;

4)

odebranie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.

2.

Jeżeli wnioski, o których mowa w ust. 1, są umieszczone w jednym piśmie lub we wniosku o dział spadku, opłatę pobiera się od każdego z nich odrębnie.

Art. 50.

Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od:

1)

apelacji, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku;

2)

wniosku o zabezpieczenie spadku po cudzoziemcu;

3)

wniosku o wydanie właściwemu konsulowi spadku po cudzoziemcu.

Art. 51.

1.

Opłatę stałą w kwocie 500 złotych pobiera się od wniosku o dział spadku, a jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych.

2.

Opłatę stałą w kwocie 1000 złotych pobiera się od wniosku o dział spadku połączony ze zniesieniem współwłasności, a jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności, pobiera się opłatę stałą w kwocie 600 złotych.

   Rozdział 5   

Sprawy z zakresu działania Krajowego Rejestru Sądowego

Art. 52.

115)Oznaczenie ust. 1 nadane przez art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 4), która weszła w życie z dniem 15 stycznia 2015 r..

Opłatę stałą w kwocie 500 złotych pobiera się od wniosku o zarejestrowanie podmiotu w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

216)Dodany przez art. 6 pkt 1 ustawy, o której mowa w odnośniku 15..

Opłatę stałą w kwocie 250 złotych pobiera się od wniosku o zarejestrowanie w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym spółki jawnej, spółki komandytowej oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, których umowy zostały zawarte przy wykorzystaniu wzorców umowy udostępnionych w systemie teleinformatycznym.

Art. 53.

1.

Opłatę stałą w kwocie 250 złotych pobiera się od wniosku o zarejestrowanie w Krajowym Rejestrze Sądowym w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej.

2.

Opłatę stałą w kwocie 500 złotych pobiera się od wniosku, o którym mowa w ust. 1, jeżeli dotyczy on jednocześnie wpisu do rejestru przedsiębiorców.

Art. 54.

Opłatę stałą w kwocie 300 złotych pobiera się od wniosku o:

1)

wpisanie dłużnika do rejestru dłużników niewypłacalnych w Krajowym Rejestrze Sądowym;

2)

wykreślenie podmiotu z rejestru przedsiębiorców lub z rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej połączone z wykreśleniem z Krajowego Rejestru Sądowego.

Art. 55.

117)Oznaczenie ust. 1 nadane przez art. 6 pkt 2 ustawy, o której mowa w odnośniku 15; wszedł w życie z dniem 1 kwietnia 2016 r..

Opłatę stałą w kwocie 250 złotych pobiera się od wniosku o dokonanie zmiany wpisu dotyczącego podmiotu wpisanego do rejestru przedsiębiorców.

218)Dodany przez art. 6 pkt 2 ustawy, o której mowa w odnośniku 15; wszedł w życie z dniem 1 kwietnia 2016 r..

Opłatę stałą w kwocie 200 złotych pobiera się od wniosku o zarejestrowanie w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym zmiany dotyczącej spółki jawnej, spółki komandytowej oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością dokonanej przy wykorzystaniu wzorca uchwały udostępnionego w systemie teleinformatycznym.

Art. 56.

Opłatę stałą w kwocie 150 złotych pobiera się od wniosku o:

1)

dokonanie zmiany wpisu dotyczącego podmiotu wpisanego tylko w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej, niewpisanego do rejestru przedsiębiorców;

2)

wykreślenie z rejestru przedsiębiorców - bez wykreślenia z Krajowego Rejestru Sądowego;

3)

wykreślenie z rejestru dłużników niewypłacalnych.

Art. 57.

W wypadku jednoczesnego wniesienia przez tego samego wnioskodawcę, na kilku formularzach, kilku wniosków o wpis lub o dokonanie zmian w Krajowym Rejestrze Sądowym - pobiera się tylko jedną opłatę, z tym że jeżeli przepis przewiduje dla danego rodzaju spraw opłaty w różnych wysokościach - pobiera się opłatę wyższą.

Art. 58.

Jedną opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od skargi na orzeczenie referendarza sądowego, chociażby dotyczyło kilku wpisów w rejestrze przedsiębiorców lub rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej.

Art. 59.

Opłatę stałą w kwocie 300 złotych pobiera się od innych wniosków niż wymienione w art. 52-58, jeżeli należą do właściwości sądu dokonującego wpisów w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Art. 60.

Opłatę stałą w kwocie 200 złotych pobiera się od wniosku o wpis zastawu rejestrowego do rejestru zastawów.

Art. 61.

Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od wniosku o zmianę wpisu w rejestrze zastawów.

Art. 62.

Opłatę stałą w kwocie 50 złotych pobiera się od wniosku o wykreślenie zastawu rejestrowego z rejestru zastawów.

Art. 63.

Opłatę stałą w kwocie 40 złotych pobiera się od wniosku o przyjęcie dokumentów, o których sąd czyni wzmiankę w rejestrze, oraz dokumentów zawierających dane niepodlegające według przepisów ustawy wpisowi do określonego działu Krajowego Rejestru Sądowego.

Art. 64.

Opłatę stałą w kwocie 40 złotych pobiera się od wniosku o uwierzytelnienie odpisu statutu w postępowaniu rejestrowym.

   Rozdział 6   

Inne sprawy rozpoznawane w postępowaniu nieprocesowym

Art. 65.

Opłatę stałą w kwocie 300 złotych pobiera się od wniosku w sprawie między organami przedsiębiorstwa państwowego i między przedsiębiorstwem państwowym lub jego organami a jego organem założycielskim albo organem sprawującym nadzór.

Art. 66.

Opłatę stałą w kwocie 200 złotych pobiera się od wniosku o umorzenie utraconego dokumentu.

Art. 67.

Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od wniosku o:

1)

złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego;

2)

wydanie z depozytu przedmiotu świadczenia.

Art. 67a.

1.

Opłatę stałą w kwocie 1000 zł pobiera się od wniosku o zatwierdzenie tabeli wynagrodzeń za korzystanie z utworów i przedmiotów praw pokrewnych.

2.

Opłatę stałą w kwocie 100 zł pobiera się od odwołania od orzeczenia zespołu orzekającego Komisji Prawa Autorskiego w sprawie o wskazanie organizacji właściwej w rozumieniu art. 107 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. poz. 631, z późn. zm.19)Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. poz. 658 i 843, z 2007 r. poz. 662 i 1293, z 2009 r. poz. 1241, z 2010 r. poz. 1016 oraz z 2015 r. poz. 932, 994, 1639 i 1923.).

   Dział 5   

Wysokość opłat w postępowaniu zabezpieczającym

Art. 68.

Opłatę stałą w kwocie 40 złotych pobiera się od wniosku o:

1)

udzielenie zabezpieczenia roszczenia niemajątkowego, chyba że wniosek został zgłoszony w piśmie rozpoczynającym postępowanie;

2)

zmianę lub uchylenie postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia roszczenia niemajątkowego.

Art. 69.

Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera sąd od wniosku o:

1)

udzielenie zabezpieczenia roszczenia majątkowego, chyba że wniosek został zgłoszony w piśmie rozpoczynającym postępowanie;

2)

zmianę lub uchylenie postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia roszczenia majątkowego.

   Dział 6   

Wysokość opłat w postępowaniu egzekucyjnym

Art. 70.

Opłatę stałą w kwocie 40 złotych pobiera sąd od wniosku o:

1)

wezwanie dłużnika do wykonania egzekwowanej czynności w wyznaczonym terminie oraz umocowanie wierzyciela do wykonania tej czynności na koszt dłużnika, w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu;

2)

ukaranie grzywną dłużnika niewykonującego obowiązku zaniechania czynności lub nieprzeszkadzania czynnościom wierzyciela;

3)

przeprowadzenie przez sąd egzekucji czynności o charakterze niemajątkowym, której inna osoba nie może za dłużnika wykonać;

4)

ponowne wydanie tytułu wykonawczego w zamian utraconego;

5)

nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku.

Art. 71.

Opłatę stałą w kwocie 50 złotych pobiera sąd od wniosku o:

1)

nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, innemu niż orzeczenie sądu, ugoda sądowa, nakaz zapłaty albo ugoda zawarta przed mediatorem w wyniku prowadzenia mediacji na podstawie postanowienia sądu kierującego strony do mediacji;

2)

nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika;

3)

nadanie klauzuli wykonalności przeciwko lub na rzecz osoby innej niż wskazana w tytule egzekucyjnym, na którą przeszły uprawnienie lub obowiązek po powstaniu tytułu lub w toku sprawy przed wydaniem tytułu;

4)

nadanie klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność bez ograniczenia całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki;

5)

ustanowienie zarządcy nieruchomości lub innej rzeczy albo prawa, z których prowadzi się egzekucję według przepisów o egzekucji z nieruchomości;

6)

umorzenie książeczki oszczędnościowej w związku z zajęciem wkładu, na który ją wystawiono;

7)

(uchylony)20)Przez art. 7 pkt 5 ustawy, o której mowa w odnośniku 3.

8)

wydanie zaświadczenia europejskiego tytułu egzekucyjnego;

9)

uchylenie zaświadczenia europejskiego tytułu egzekucyjnego;

10)

wydanie zaświadczenia o utracie lub ograniczeniu wykonalności tytułu egzekucyjnego opatrzonego zaświadczeniem europejskiego tytułu egzekucyjnego.

Art. 72.

Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od:

1)

zarzutów na opis i oszacowanie nieruchomości;

2)

zarzutów przeciwko planowi podziału sumy uzyskanej z egzekucji oraz zażalenia na postanowienie wydane w wyniku rozpoznania zarzutów;

3)

wniosku o podział złożonej od depozytu sądowego sumy odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość i wypłatę odszkodowania;

4)

wniosku o udzielenie przybicia nieruchomości lub innej rzeczy albo prawa, z których egzekucję prowadzi się według przepisów o egzekucji z nieruchomości; opłatę tę uiszcza się przed przysądzeniem własności;

5)

wniosku o przeprowadzenie przez sąd egzekucji czynności o charakterze majątkowym, której inna osoba nie może wykonać za dłużnika;

6)

zatwierdzenia planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji, a także wprowadzenia do planu zmian lub uzupełnień.

Art. 73.

Opłatę stałą w kwocie 1000 złotych pobiera się od wniosku o:

1)

wszczęcie egzekucji przez zarząd przymusowy przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego;

2)

wszczęcie egzekucji przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego.

   Dział 7   

Wysokość opłat w postępowaniach upadłościowym i restrukturyzacyjnym

21)Tytuł działu w brzmieniu ustalonym przez art. 435 pkt 1 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. poz. 978), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.

Art. 74.

Opłatę stałą w kwocie 1000 złotych pobiera się od:

1)

wniosku o ogłoszenie upadłości;

2)

wniosku zarządcy zagranicznego w przedmiocie uznania zagranicznego postępowania upadłościowego;

322)Dodany przez art. 435 pkt 2 ustawy, o której mowa w odnośniku 21.)

wniosku o zatwierdzenie układu po samodzielnym zbieraniu głosów albo otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego.

Art. 75.

Opłatę stałą w kwocie 200 złotych pobiera się od:

1)

(uchylony)23)Przez art. 435 pkt 3 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 21.

2)

wniosku o wszczęcie wtórnego postępowania upadłościowego;

324)W brzmieniu ustalonym przez art. 435 pkt 3 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 21.)

zażalenia na postanowienia wydane w postępowaniach upadłościowym i restrukturyzacyjnym;

4)

(uchylony)25)Przez art. 435 pkt 3 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 21.

5)

(uchylony)26)Przez art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. poz. 1306), która weszła w życie z dniem 31 grudnia 2014 r.

627)Dodany przez art. 435 pkt 3 lit. d ustawy, o której mowa w odnośniku 21.)

uproszczonego wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego;

727)Dodany przez art. 435 pkt 3 lit. d ustawy, o której mowa w odnośniku 21.)

uproszczonego wniosku o ogłoszenie upadłości.

Art. 76.

Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od:

128)W brzmieniu ustalonym przez art. 435 pkt 4 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 21.)

zarzutów przeciwko planowi podziału;

2)

wniosku o uchylenie lub zmianę układu;

3)

wniosku o uchylenie lub zmianę orzeczenia o uznaniu zagranicznego postępowania upadłościowego;

4)

wniosku w sprawie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej;

529)Dodany przez art. 435 pkt 4 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 21.)

wniosku upadłego przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną o ustalenie planu spłaty i umorzenie pozostałej części zobowiązań, które nie zostały zaspokojone w postępowaniu upadłościowym.

Art. 76a30)Dodany przez art. 3 pkt 2 ustawy, o której mowa w odnośniku 26..

Od wniosku o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej pobiera się opłatę podstawową.

Art. 76b31)Dodany przez art. 435 pkt 5 ustawy, o której mowa w odnośniku 21..

Piątą część opłaty stosunkowej pobiera się od sprzeciwu oraz od zażalenia na postanowienie sędziego-komisarza wydane w wyniku rozpoznania sprzeciwu.

   Dział 8   

Opłaty kancelaryjne

Art. 77.

1.

Opłatę od wniosku o wydanie na podstawie akt:

1)

poświadczonego odpisu, wypisu lub wyciągu,

2)

odpisu orzeczenia ze stwierdzeniem prawomocności,

3)

odpisu orzeczenia ze stwierdzeniem wykonalności,

4)

zaświadczenia
- pobiera się w kwocie 6 złotych za każdą rozpoczętą stronicę wydanego dokumentu.

1a32)Dodany przez art. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. poz. 1296), która weszła w życie z dniem 27 października 2014 r..

Opłatę od wniosku o wydanie na podstawie akt zapisu dźwięku albo obrazu i dźwięku z przebiegu posiedzenia pobiera się w wysokości 15 złotych za zapis.

2.

Jeżeli dokument, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, jest sporządzony w języku obcym albo zawiera tabele, pobiera się opłatę w podwójnej wysokości.

3.

Opłatę, o której mowa w ust. 1, pobiera się od wniosku o odpis księgi wieczystej, o ile przepis szczególny nie stanowi inaczej.

Art. 78.

Opłatę od wniosku o wydanie kopii dokumentu, znajdującego się w aktach sprawy, pobiera się w kwocie 1 złotego za każdą rozpoczętą stronicę wydanego dokumentu.

   Dział 9   

Zwrot opłaty

Art. 79.

1.

Sąd z urzędu zwraca stronie:

1)

całą uiszczoną opłatę od:

a)

pisma zwróconego wskutek braków formalnych,

b)

pisma odrzuconego lub cofniętego, jeżeli odrzucenie lub cofnięcie nastąpiło przed wysłaniem odpisu pisma innym stronom, a w braku takich stron - przed wysłaniem zawiadomienia o terminie posiedzenia,

c)

zażalenia na postanowienie w przedmiocie ukarania grzywną albo aresztem, zamiany grzywny na areszt albo w przedmiocie przymusowego sprowadzenia, jeżeli zażalenie zostało uwzględnione w całości,

d)

zażalenia na postanowienie o przyznaniu wynagrodzenia biegłemu lub tłumaczowi, jeżeli zażalenie zostało uwzględnione w całości,

e)

apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej w razie uwzględnienia środka zaskarżenia z powodu oczywistego naruszenia prawa i stwierdzenia tego naruszenia przez sąd odwoławczy lub Sąd Najwyższy,

f)

skargi na orzeczenie referendarza sądowego, jeżeli została uwzględniona w sprawie, w której postępowanie wszczęto z urzędu, a w pozostałych sprawach tylko w razie uwzględnienia skargi z powodu oczywistego naruszenia prawa i stwierdzenia tego naruszenia przez sąd,

g)

skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w razie jej uwzględnienia,

h33)Dodana przez art. 7 pkt 6 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 3.)

pisma wszczynającego postępowanie w pierwszej instancji oraz zarzutów od nakazu zapłaty, jeżeli postępowanie zakończyło się zawarciem ugody przed rozpoczęciem rozprawy przed sądem pierwszej instancji;

2)

trzy czwarte uiszczonej opłaty od:

a34)W brzmieniu ustalonym przez art. 7 pkt 6 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 3.)

pisma wszczynającego postępowanie w pierwszej instancji oraz zarzutów od nakazu zapłaty, jeżeli w toku postępowania sądowego zawarto ugodę przed mediatorem po rozpoczęciu rozprawy,

b)

skargi kasacyjnej lub skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nieprzyjętej do rozpoznania przez Sąd Najwyższy,

c)

pozwu w postępowaniu upominawczym, jeżeli uprawomocnił się nakaz zapłaty,

d)

pozwu w europejskim postępowaniu nakazowym, jeżeli uprawomocnił się europejski nakaz zapłaty;

3)

połowę uiszczonej opłaty od:

a)

pisma cofniętego przed rozpoczęciem posiedzenia, na które sprawa została skierowana,

b)

pozwu o rozwód lub separację w razie orzeczenia rozwodu lub separacji na zgodny wniosek stron bez orzekania o winie - po uprawomocnieniu się wyroku, z zastrzeżeniem art. 26 ust. 2,

c35)W brzmieniu ustalonym przez art. 7 pkt 6 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 3.)

pisma wszczynającego postępowanie w pierwszej instancji oraz zarzutów od nakazu zapłaty, jeżeli postępowanie w pierwszej instancji zakończyło się zawarciem ugody sądowej po rozpoczęciu rozprawy,

d36)Dodana przez art. 1 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. poz. 957), która weszła w życie z dniem 23 lipca 2015 r.; w brzmieniu ustalonym przez art. 7 pkt 6 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 3.)

pisma wszczynającego postępowanie w drugiej instancji, w której sprawa zakończyła się zawarciem ugody sądowej.

2.

Poza wypadkami przewidzianymi w ust. 1 sąd z urzędu zwraca stronie całą uiszczoną opłatę od pozwu o rozwód lub separację albo wniosku o separację w razie cofnięcia pozwu lub wniosku na skutek pojednania się stron w pierwszej instancji. W razie pojednania się stron przed zakończeniem postępowania apelacyjnego, zwraca się połowę uiszczonej opłaty od apelacji.

Art. 80.

1.

Sąd z urzędu zwraca stronie różnicę między opłatą pobraną od strony a opłatą należną.

2.

Opłatę zwraca sąd, który ją pobrał, a w przypadku gdy opłatę pobierał notariusz - sąd, który rozpoznawał wniosek.

Art. 81.

Roszczenie strony o zwrot opłaty sądowej przedawnia się z upływem trzech lat, licząc od dnia powstania tego roszczenia.

Art. 82.

Zwrot opłat, o którym mowa w niniejszym rozdziale, może również zarządzić przewodniczący lub referendarz sądowy.

   Tytuł III   

Wydatki

   Dział 1   

Przepisy ogólne

Art. 83.

1.

Jeżeli przepisy ustawy przewidują obowiązek działania i dokonywania czynności połączonej z wydatkami z urzędu, sąd zarządzi wykonanie tej czynności, a kwotę potrzebną na ich pokrycie wykłada tymczasowo Skarb Państwa. Dotyczy to także dopuszczenia i przeprowadzenia przez sąd z urzędu dowodu niewskazanego przez stronę.

2.

W orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie sąd orzeka o poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatkach, stosując odpowiednio przepisy art. 113.

Art. 84.

1.

Sąd z urzędu zwraca stronie wszelkie należności z tytułu wydatków, stanowiące różnicę między kosztami pobranymi od strony a kosztami należnymi.

2.

Przepisy art. 80-82 stosuje się odpowiednio do zwrotu zaliczki.

3.

Przepis art. 5 ust. 3 stosuje się odpowiednio.

   Dział 2   

Należności świadków, biegłych, tłumaczy i stron w postępowaniu cywilnym

Art. 85.

1.

Świadkowi przysługuje zwrot kosztów podróży - z miejsca jego zamieszkania do miejsca wykonywania czynności sądowej na wezwanie sądu - w wysokości rzeczywiście poniesionych, racjonalnych i celowych kosztów przejazdu własnym samochodem lub innym odpowiednim środkiem transportu.

2.

Górną granicę należności, o których mowa w ust. 1, stanowi wysokość kosztów przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju.

3.

Według tych samych zasad świadkowi przysługuje zwrot kosztów noclegu oraz utrzymania w miejscu wykonywania czynności sądowej.

4.

Wysokość kosztów, o których mowa w ust. 1 i 3, świadek powinien należycie wykazać.

Art. 86.

1.

Świadkowi przysługuje zwrot zarobku lub dochodu utraconego z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu.

2.

Wynagrodzenie za utracony zarobek lub dochód za każdy dzień udziału w czynnościach sądowych przyznaje się świadkowi w wysokości jego przeciętnego dziennego zarobku lub dochodu. W przypadku świadka pozostającego w stosunku pracy przeciętny dzienny utracony zarobek oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu należnego pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za urlop.

3.

Górną granicę należności, o których mowa w ust. 2, stanowi równowartość 4,6% kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, której wysokość, ustaloną według odrębnych zasad, określa ustawa budżetowa. W przypadku gdy ogłoszenie ustawy budżetowej nastąpi po dniu 1 stycznia roku, którego dotyczy ustawa budżetowa, podstawę obliczenia należności za okres od 1 stycznia do dnia ogłoszenia ustawy budżetowej stanowi kwota bazowa w wysokości obowiązującej w grudniu roku poprzedniego.

4.

Utratę zarobku lub dochodu, o których mowa w ust. 1, oraz ich wysokość świadek powinien należycie wykazać.

Art. 87.

1.

Prawo do żądania należności przewidzianych w art. 85 i 86 służy osobie wezwanej w charakterze świadka, jeżeli się stawiła, choćby nie została przesłuchana.

2.

W wypadku gdy osoba uprawniona do otrzymania należności przewidzianych w art. 85 i 86 zostanie wezwana w charakterze świadka w kilku sprawach na ten sam dzień, przyznaje się jej te należności tylko raz.

3.

Świadkowi, który zgłosił się bez wezwania sądu, należności przewidziane w art. 85 i 86 mogą być przyznane tylko w wypadku, jeżeli został przesłuchany przez sąd.

Art. 88.

Przepisy art. 85-87 stosuje się odpowiednio do osoby towarzyszącej świadkowi, jeżeli świadek nie mógł stawić się na wezwanie sądu bez opieki tej osoby.

Art. 88a.

Przepisów art. 85-87 nie stosuje się do świadka zatrudnionego w organie władzy publicznej, jeżeli powołany został do zeznawania w związku z tym zatrudnieniem. W tym przypadku świadkowi służy prawo do należności na zasadach określonych w przepisach regulujących wysokość i warunki ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju.

Art. 89.

1.

Biegłemu powołanemu przez sąd przysługuje wynagrodzenie za wykonaną pracę oraz zwrot poniesionych przez niego wydatków niezbędnych dla wydania opinii.

2.

Wysokość wynagrodzenia biegłego za wykonaną pracę ustala się, uwzględniając wymagane kwalifikacje, potrzebny do wydania opinii czas i nakład pracy, a wysokość wydatków, o których mowa w ust. 1 - na podstawie złożonego rachunku.

3.

Wynagrodzenie biegłych oblicza się według stawki wynagrodzenia za godzinę pracy albo według taryfy zryczałtowanej określonej dla poszczególnych kategorii biegłych ze względu na dziedzinę, w której są oni specjalistami. Podstawę obliczenia stawki wynagrodzenia za godzinę pracy i taryfy zryczałtowanej stanowi ułamek kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, której wysokość określa ustawa budżetowa.

4.

Wynagrodzenie biegłego będącego podatnikiem obowiązanym do rozliczenia podatku od towarów i usług podwyższa się o kwotę podatku od towarów i usług, określoną zgodnie ze stawką tego podatku obowiązującą w dniu orzekania o tym wynagrodzeniu.

4a37)Dodany przez art. 15 ustawy z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 437), która weszła w życie z dniem 15 kwietnia 2016 r..

Jeżeli opinia jest fałszywa, wynagrodzenie oraz zwrot jakichkolwiek kosztów poniesionych przez biegłego związanych z jej sporządzeniem lub złożeniem nie przysługują.

4b37)Dodany przez art. 15 ustawy z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 437), która weszła w życie z dniem 15 kwietnia 2016 r..

Jeżeli opinia jest nierzetelna lub została sporządzona lub złożona ze znacznym nieusprawiedliwionym opóźnieniem, wynagrodzenie ulega odpowiedniemu obniżeniu; można również odstąpić od przyznania wynagrodzenia lub zwrotu jakichkolwiek kosztów poniesionych przez biegłego związanych z jej sporządzeniem lub złożeniem.

5.

Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, stawki wynagrodzenia biegłych za wykonaną pracę oraz taryfy zryczałtowane, o których mowa w ust. 3, mając na uwadze nakład pracy i kwalifikacje biegłego oraz poziom wynagrodzeń uzyskiwanych przez pracowników wykonujących podobne zawody, stopień złożoności problemu będącego przedmiotem opinii oraz warunki, w jakich opracowano opinię, a także sposób dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii.

Art. 90.

Do biegłego i tłumacza powołanych przez sąd stosuje się odpowiednio art. 85. Dotyczy to również sytuacji, gdy sąd nie skorzystał z usług takiego biegłego lub tłumacza.

Art. 90a.

1.

Biegłemu lub tłumaczowi wezwanemu przez sąd, w razie nieskorzystania z jego usług, przysługuje zwrot utraconego zarobku lub dochodu.

2.

Wynagrodzenie za utracony zarobek lub dochód przyznaje się biegłemu lub tłumaczowi, uwzględniając ich kwalifikacje i czas zużyty w związku z wezwaniem. Przepisy art. 86 ust. 3 i 4 stosuje się odpowiednio.

Art. 90b.

W razie wezwania biegłego lub tłumacza do sądu w kilku sprawach na ten sam dzień, zwrot kosztów podróży, noclegu, utrzymania w miejscu wykonywania czynności sądowej, utraconego zarobku lub dochodu z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu, przysługuje im tylko raz.

Art. 91.

W wypadku gdy obowiązujące przepisy przewidują przyznanie stronie należności w związku z jej udziałem w postępowaniu sądowym, należności te przyznaje się stronie w wysokości przewidzianej dla świadków.

Art. 92.

1.

Zwrot wydatków, utraconego zarobku lub dochodu, wynagrodzenia i kosztów podróży przyznaje się na wniosek świadka, biegłego lub tłumacza złożony na piśmie lub ustnie do protokołu rozprawy.

2.

Wniosek o przyznanie należności, o których mowa w ust. 1, składa się ustnie do protokołu lub na piśmie, w terminie 3 dni od dnia zakończenia czynności z udziałem osoby uprawnionej do tych należności, a w przypadku osoby, o której mowa w art. 88 - z udziałem świadka, któremu ona towarzyszyła.

3.

Roszczenie o zwrot należności, o których mowa w ust. 1, przedawnia się z upływem lat trzech, licząc od dnia powstania tego roszczenia.

4.

Świadek, biegły lub tłumacz powinni być pouczeni o prawie i sposobie zgłoszenia wniosku o zwrot należności oraz o skutkach niezachowania terminu wskazanego w ust. 2.

Art. 9338)W brzmieniu ustalonym przez art. 7 pkt 7 ustawy, o której mowa w odnośniku 3..

1.

Należności świadków, biegłych, tłumaczy, stron oraz mediatorów za prowadzenie mediacji na skutek skierowania przez sąd, przyznaje i ustala sąd lub referendarz sądowy.

2.

Przyznaną należność należy wypłacić niezwłocznie. W przypadku niemożności niezwłocznej wypłaty należność przekazuje się przekazem pocztowym lub przelewem bankowym bez obciążania świadka, biegłego, mediatora lub tłumacza opłatą pocztową lub kosztami przelewu.

   Tytuł IV   

Zwolnienie od kosztów sądowych

Art. 94.

Skarb Państwa nie ma obowiązku uiszczania opłat.

Art. 95.

1.

Nie pobiera się opłat od wniosku:

1)

o udzielenie zabezpieczenia, zgłoszonego w piśmie rozpoczynającym postępowanie;

2)

o przyjęcie oświadczenia o uznaniu dziecka, o nadanie dziecku nazwiska, o przysposobienie dziecka, o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką oraz o umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka;

3)

o przesłuchanie świadka testamentu ustnego, o otwarcie i ogłoszenie testamentu oraz o zwolnienie z obowiązków wykonawcy testamentu;

4)

będącego podstawą wszczęcia przez sąd postępowania z urzędu, a także od pism składanych sądowi opiekuńczemu w wykonaniu obowiązku wynikającego z ustawy albo nałożonego przez ten sąd;

5)

o odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt;

6)

o wpis w księdze wieczystej prawa własności uzyskanego na podstawie przekształcenia, o którym mowa w art. 1 ust. 1a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości   (Dz. U. z 2012 r. poz. 83 oraz z 2015 r. poz. 373 i 524);

7)

o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego organizacji społecznych oraz kościołów i związków wyznaniowych ubiegających się o status organizacji pożytku publicznego;

839)Dodany przez art. 30 ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1045), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.)

wynikającego ze zmian w podziale terytorialnym państwa, o wpis w księdze wieczystej prawa własności i prawa użytkowania wieczystego na rzecz jednostek samorządu terytorialnego;

940)Dodany przez art. 7 pkt 8 ustawy, o której mowa w odnośniku 3.)

o zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem w wyniku prowadzenia mediacji na podstawie umowy o mediację.

1a.

Nie pobiera się opłat od pozwu o odszkodowanie, o którym mowa w art. 6 ustawy z dnia 22 listopada 2002 r. o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela (Dz. U. poz. 1955).

2.

Nie pobiera się opłat od:

1)

zażalenia na postanowienie sądu, którego przedmiotem jest odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołanie;

2)

zażalenia na postanowienie sądu dotyczące wysokości opłaty albo wysokości wydatków;

3)

skargi na orzeczenie referendarza sądowego w przedmiocie zwolnienia od kosztów sądowych;

4)

skargi na orzeczenie referendarza sądowego w przedmiocie odmowy ustanowienia adwokata lub radcy prawnego.

3.

Nie pobiera się opłat od wniosku, zażalenia i apelacji nieletniego w postępowaniu w sprawach nieletnich.

4.

Nie pobiera się opłat od skargi na orzeczenie referendarza sądowego i zażalenia w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

Art. 96.

1.

Nie mają obowiązku uiszczenia kosztów sądowych:

1)

strona dochodząca ustalenia ojcostwa lub macierzyństwa oraz roszczeń z tym związanych;

2)

strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych oraz strona pozwana w sprawie o obniżenie alimentów;

3)

strona wnosząca o uznanie postanowień umownych za niedozwolone;

4)

pracownik wnoszący powództwo lub strona wnosząca odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem art. 35 i 36;

5)

kurator wyznaczony przez sąd orzekający lub sąd opiekuńczy dla danej sprawy;

641)W brzmieniu ustalonym przez art. 50 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym (Dz. U. poz. 1348), która weszła w życie z dniem 11 października 2015 r.)

prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka, Rzecznik Praw Pacjenta i Rzecznik Finansowy;

7)

powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów w sprawach dotyczących praktyk ograniczających konkurencję oraz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów;

8)

inspektor pracy oraz związki zawodowe w sprawach z zakresu prawa pracy;

9)

strona w sprawach związanych z ochroną zdrowia psychicznego;

9a)

osoba ubezwłasnowolniona w sprawach o uchylenie lub zmianę ubezwłasnowolnienia;

10)

strona, która została zwolniona od kosztów sądowych przez sąd - w zakresie przyznanego jej zwolnienia;

11)

powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów w sprawach dotyczących ochrony indywidualnych interesów konsumenta;

12)

strona dochodząca naprawienia szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego, o których mowa w dziale VIII ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze   (Dz. U. z 2015 r. poz. 196, 1272 i 1505 oraz z 2016 r. poz. 266);

1342)Dodany przez art. 3 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. poz. 1587), która weszła w życie z dniem 13 stycznia 2016 r.)

osoba ubiegająca się o uzyskanie kompensaty na podstawie ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych czynów zabronionych   (Dz. U. z 2016 r. poz. 325).

2.

Za kuratora wydatki ponosi tymczasowo strona, dla której kurator został ustanowiony, a gdyby to nie było możliwe - strona, która swym wnioskiem lub swą czynnością spowodowała ustanowienie kuratora, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

3.

W pozostałych wypadkach, o których mowa w ust. 1, za stronę zwolnioną od kosztów sądowych wydatki ponosi tymczasowo Skarb Państwa.

4.

W wypadku gdy powództwo o ustalenie ojcostwa okaże się oczywiście bezzasadne, sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie może obciążyć powoda nieuiszczonymi kosztami sądowymi, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy.

Art. 97.

W toku postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy o roszczenia pracownika wydatki obciążające pracownika ponosi tymczasowo Skarb Państwa. Sąd pracy w orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji rozstrzyga o tych wydatkach, stosując odpowiednio przepisy art. 113, z tym że obciążenie pracownika tymi wydatkami może nastąpić w wypadkach szczególnie uzasadnionych.

Art. 98.

W toku postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wydatki ponosi Skarb Państwa.

Art. 98a.

W postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób   (Dz. U. z 2014 r. poz. 24 oraz z 2015 r. poz. 396) nie pobiera się opłat, a wydatki ponosi Skarb Państwa.

Art. 99.

Nie pobiera się opłaty sądowej, a uiszczoną opłatę zwraca się, jeżeli zażalenie, wniesione na zarządzenie przewodniczącego o zwrocie pisma albo na postanowienie sądu o odrzuceniu środka zaskarżenia, sąd uzna za oczywiście uzasadnione.

Art. 100.

1.

Strona w całości zwolniona od kosztów sądowych z mocy ustawy nie uiszcza opłat sądowych i nie ponosi wydatków, które obciążają tymczasowo Skarb Państwa.

2.

Sąd może zwolnić stronę od kosztów sądowych w całości. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio.

Art. 101.

1.

Sąd może zwolnić stronę od kosztów sądowych w części, jeżeli strona jest w stanie ponieść tylko część tych kosztów.

2.

Częściowe zwolnienie od tych kosztów może polegać na zwolnieniu od poniesienia albo ułamkowej lub procentowej ich części, albo określonej ich kwoty, albo niektórych opłat lub wydatków. Może też polegać na przyznaniu zwolnienia co do pewnej części roszczenia lub co do niektórych roszczeń dochodzonych łącznie; roszczenia te lub ich części sąd oznacza w postanowieniu o przyznaniu częściowego zwolnienia od kosztów sądowych.

3.

Strona częściowo zwolniona od kosztów sądowych obowiązana jest uiścić opłaty oraz ponieść wydatki w takiej wysokości, jaka nie jest objęta zwolnieniem przyznanym przez sąd. Przepis art. 100 ust. 1 stosuje się odpowiednio.

Art. 102.

1.

Zwolnienia od kosztów sądowych może się domagać osoba fizyczna, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

2.

Do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych powinno być dołączone oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów. Oświadczenie sporządza się według ustalonego wzoru. Jeżeli oświadczenie nie zostało złożone albo nie zawiera wszystkich wymaganych danych, stosuje się art. 130 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego   (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, z późn. zm.43)Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2014 r. poz. 293, 379, 435, 567, 616, 945, 1091, 1161, 1296, 1585, 1626, 1741 i 1924, z 2015 r. poz. 2, 4, 218, 539, 978, 1062, 1137, 1199, 1311, 1418, 1419, 1505, 1527, 1567, 1587, 1595, 1634, 1635, 1830 i 1854 oraz z 2016 r. poz. 195 i 437.).

3.

Sąd może odebrać od osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych przyrzeczenie o treści: „Świadomy znaczenia mych słów i odpowiedzialności przed prawem zapewniam, że złożone przeze mnie oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania jest prawdziwe i rzetelne”. Przed odebraniem przyrzeczenia należy pouczyć osobę ubiegającą się o zwolnienie od kosztów sądowych o treści art. 111.

4.

Wniosek o zwolnienie od kosztów strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego złożony bez dołączenia oświadczenia, o którym mowa w ust. 2, przewodniczący zwraca bez wzywania o uzupełnienie braków formalnych wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych.

Art. 103.

Sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie.

Art. 104.

1.

Nie mają obowiązku uiszczania opłat organizacje pożytku publicznego działające na podstawie przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z wyjątkiem spraw dotyczących prowadzonej przez te organizacje działalności gospodarczej, stowarzyszenia ogrodowe w rozumieniu ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych   (Dz. U. z 2014 r. poz. 40 oraz z 2015 r. poz. 528), a także organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie   (Dz. U. z 2016 r. poz. 239 i 395) w sprawach dotyczących realizacji zleconego zadania publicznego na podstawie przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

2.

Innym organizacjom społecznym, których zadanie nie polega na prowadzeniu działalności gospodarczej, sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych w ich własnych sprawach prowadzonych w związku z działalnością społeczną, naukową, oświatową, kulturalną, sportową, dobroczynną, samopomocową, w zakresie ochrony konsumenta, ochrony środowiska i opieki społecznej. Przyznając zwolnienie od kosztów sądowych, sąd uwzględnia przede wszystkim statutowe cele działalności danej organizacji i możliwości oraz potrzeby realizacji tych celów na drodze postępowania cywilnego.

Art. 104a44)W brzmieniu ustalonym przez art. 6 pkt 3 ustawy, o której mowa w odnośniku 15..

W elektronicznym postępowaniu upominawczym oraz do złożenia wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym, przepisów art. 96 ust. 1 pkt 10, art. 100-103, art. 104 ust. 2 i art. 105 nie stosuje się.

Art. 105.

1.

Wniosek o przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych należy zgłosić na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy. W razie złożenia wniosku ustnie do protokołu, oświadczenie, o którym mowa w art. 102 ust. 2, może być złożone także do protokołu.

2.

Osoba fizyczna, która nie ma miejsca zamieszkania w siedzibie tego sądu, może złożyć wniosek o przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce swego zamieszkania. Sąd przesyła niezwłocznie ten wniosek właściwemu sądowi.

Art. 106.

1.

Zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu wieczystoksięgowym może nastąpić wyłącznie przed złożeniem wniosku o wpis do księgi wieczystej.

2.

Jeżeli wniosek o dokonanie wpisu do księgi wieczystej ma być zamieszczony w akcie notarialnym, zwolnienie od kosztów sądowych może nastąpić wyłącznie przed zawarciem tego aktu notarialnego.

3.

Wniosek o dokonanie wpisu do księgi wieczystej powinien być złożony w terminie 3 miesięcy od doręczenia postanowienia o zwolnieniu od kosztów sądowych, pod rygorem upadku zwolnienia.

4.

Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się, jeżeli obowiązek poniesienia kosztów sądowych powstał po wydaniu orzeczenia, w postępowaniu wieczystoksięgowym.

Art. 107.

1.

W razie oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych strona nie może ponownie domagać się zwolnienia powołując się na te same okoliczności, które stanowiły uzasadnienie oddalonego wniosku.

2.

Ponowny wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, oparty na tych samych okolicznościach, podlega odrzuceniu. Na odrzucenie wniosku nie przysługuje zażalenie.

Art. 108.

Zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi.

Art. 109.

1.

Sąd może zarządzić stosowne dochodzenie, jeżeli na podstawie okoliczności sprawy lub oświadczeń strony przeciwnej powziął wątpliwości co do rzeczywistego stanu majątkowego strony domagającej się zwolnienia od kosztów sądowych lub z niego korzystającej.

2.

Sąd odmawia zwolnienia od kosztów sądowych stronie w razie oczywistej bezzasadności dochodzonego roszczenia lub obrony praw.

Art. 110.

Sąd cofa zwolnienie od kosztów sądowych, jeżeli okazało się, że okoliczności, na podstawie których je przyznano, nie istniały lub przestały istnieć. W obu wypadkach strona obowiązana jest uiścić wszystkie przepisane opłaty oraz zwrócić wydatki, jednakże w drugim wypadku sąd może obciążyć stronę tym obowiązkiem także częściowo, stosownie do zmiany, jaka nastąpiła w jej stosunkach. W takim wypadku stosuje się przepis art. 111.

Art. 111.

1.

Stronę, która uzyskała zwolnienie od kosztów sądowych na podstawie świadomego podania nieprawdziwych okoliczności, sąd, cofając zwolnienie, skazuje na grzywnę w wysokości do 1000 złotych. Niezależnie od obowiązku uiszczenia grzywny strona powinna uiścić wszystkie przepisane opłaty i pokryć obciążające ją wydatki.

2.

Osobę, która ponownie zgłosiła wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, świadomie podając nieprawdziwe okoliczności o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania, sąd, odrzucając wniosek, skazuje na grzywnę w wysokości do 2000 złotych.

Art. 111a.

Postanowienie o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych lub o cofnięciu takiego zwolnienia doręcza się tylko stronie, która złożyła wniosek o zwolnienie od kosztów.

Art. 112.

1.

Zgłoszenie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych oraz wniesienie środka odwoławczego od postanowienia o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych nie wstrzymuje biegu toczącego się postępowania, chyba że chodzi o zwolnienie powoda od kosztów sądowych na skutek wniosku zgłoszonego w pozwie lub przed wytoczeniem powództwa.

2.

Jeżeli wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych zgłoszony przed upływem terminu do opłacenia pisma został prawomocnie oddalony, przewodniczący wzywa stronę do opłacenia złożonego pisma, na podstawie art. 130 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego.

3.

Przepisu ust. 2 nie stosuje się, jeżeli pismo podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia, zostało wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego. W takim przypadku, jeżeli wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych złożony przed upływem terminu do opłacenia pisma został oddalony, tygodniowy termin do opłacenia pisma biegnie od dnia doręczenia stronie postanowienia, a gdy postanowienie zostało wydane na posiedzeniu jawnym - od dnia jego ogłoszenia. Jeżeli jednak o zwolnieniu od kosztów sądowych orzekał sąd pierwszej instancji, a strona wniosła zażalenie w przepisanym terminie, termin do opłacenia pisma biegnie od dnia doręczenia stronie postanowienia oddalającego zażalenie, a jeżeli postanowienie sądu drugiej instancji zostało wydane na posiedzeniu jawnym - od dnia jego ogłoszenia.

4.

Ponowny wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, oparty na tych samych okolicznościach, nie ma wpływu na bieg terminu do opłacenia pisma.

Art. 113.

1.

Kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.

2.

Koszty nieobciążające przeciwnika sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji nakazuje ściągnąć z roszczenia zasądzonego na rzecz:

1)

strony, której czynność spowodowała ich powstanie;

2)

strony zastąpionej przez kuratora lub

3)

osoby, na której rzecz prokurator wytoczył powództwo lub zgłosił wniosek o wszczęcie postępowania.

3.

Koszty sądowe, których nie miał obowiązku uiścić kurator, sąd może nakazać ściągnąć z innego majątku strony zastąpionej przez kuratora.

3a45)Dodany przez art. 5 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 539), która weszła w życie z dniem 18 października 2015 r..

Koszty sądowe, których nie miał obowiązku uiścić wnioskodawca lub uczestnik w sprawie o zabezpieczenie spadku lub sporządzenie spisu inwentarza, sąd może nakazać ściągnąć także ze spadku.

446)W brzmieniu ustalonym przez art. 5 pkt 1 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 45..

W przypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może odstąpić od przewidzianego w ust. 2-3a obciążenia kosztami.

5.

Przepisu ust. 2 nie stosuje się do opłat, których nie miał obowiązku uiścić Skarb Państwa.

Art. 114.

W wypadkach uregulowanych w art. 113 ust. 2 i 3 Skarbowi Państwa przysługuje na zasądzonym roszczeniu ustawowe prawo zastawu.

Art. 115.

Należność Skarbu Państwa z tytułu kosztów sądowych obciążających przeciwnika strony podlega zaspokojeniu w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym w tej samej kolejności i w tych samych granicach, co należność tej strony z tytułu zasądzonego na jej rzecz zwrotu kosztów procesu.

Art. 115a47)Dodany przez art. 5 pkt 2 ustawy, o której mowa w odnośniku 45..

W celu zaspokojenia należności z tytułu kosztów sądowych, o których mowa w art. 113 ust. 3a, sąd może pobrać odpowiednią sumę z pieniędzy wchodzących w skład spadku złożonych do depozytu sądowego lub znajdujących się na rachunku bankowym lub rachunku prowadzonym przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową. Sąd może również zarządzić sprzedaż przez komornika odpowiedniego przedmiotu należącego do spadku, oznaczając przy tym sposób sprzedaży.

Art. 116.

Roszczenie Skarbu Państwa o uiszczenie kosztów sądowych przedawnia się z upływem trzech lat, licząc od dnia, w którym nastąpiło prawomocne zakończenie sprawy.

Art. 117.

Strony mogą w ugodzie sądowej ustalić, którą z nich i w jakiej części mają obciążać nieuiszczone koszty sądowe. Jeżeli ugoda nie stanowi inaczej, w sprawie zakończonej ugodą koszty, o których mowa w art. 113 ust. 1, ponoszą obie strony w równych częściach. Przepisy art. 113 ust. 2-5 stosuje się odpowiednio.

Art. 118.

Czynności w zakresie zwalniania od kosztów sądowych, przewidziane w ustawie, może wykonywać referendarz sądowy.

   Tytuł V   

Wykonanie orzeczeń w zakresie należności sądowych

Art. 119.

Zapłata należności Skarbu Państwa z tytułu nieuiszczonych kosztów sądowych oraz grzywien orzeczonych w postępowaniu cywilnym, zwanych dalej „należnościami sądowymi”, może być rozłożona na raty albo umorzona, jeżeli natychmiastowe ich ściągnięcie byłoby połączone z niewspółmiernymi trudnościami lub groziłoby dłużnikowi zbyt ciężkimi skutkami.

Art. 120.

1.

Zapłata należności sądowych może być na wniosek dłużnika rozłożona na raty lub odroczona na okres do dwóch lat, a w wyjątkowych wypadkach na okres do trzech lat. Niezapłacenie którejkolwiek raty w terminie powoduje natychmiastową wymagalność pozostałej części należności.

2.

Rozłożenie na raty lub odroczenie terminu zapłaty może być cofnięte w razie stwierdzenia, że nie istnieją już okoliczności, które je uzasadniały.

3.

Zapłata sumy niższej niż trzykrotna wysokość opłaty podstawowej nie może być rozłożona na raty.

Art. 121.

Należności sądowe mogą być umorzone na wniosek dłużnika w całości albo w części, jeżeli wykazał on, że ze względu na swoją sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów nie jest w stanie ich uiścić, a ściągnięcie należności pociągnęłoby wyjątkowo ciężkie skutki dla niego lub jego rodziny. Do wniosku dłużnik powinien dołączyć oświadczenie, o którym mowa w art. 102 ust. 2.

Art. 121a48)Dodany przez art. 5 pkt 3 ustawy, o której mowa w odnośniku 45..

Należności sądowe podlegają umorzeniu na wniosek dłużnika w razie stwierdzenia przez Europejski Trybunał Praw Człowieka, że w postępowaniu, w którym je zasądzono, naruszono wobec dłużnika Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzoną w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r.   (Dz. U. z 1993 r. poz. 284 i 285, z późn. zm.49)Zmiany wymienionej Konwencji zostały ogłoszone w Dz. U. z 1995 r. poz. 175, 176 i 177, z 1998 r. poz. 962, z 2001 r. poz. 266, z 2003 r. poz. 364 oraz z 2010 r. poz. 587.) lub Protokoły dodatkowe do tej Konwencji.

Art. 122.

Należności sądowe mogą być umorzone w całości albo w części z urzędu, jeżeli ich egzekucja okazała się bezskuteczna, a ponowne jej wszczęcie w późniejszym czasie byłoby bezcelowe.

Art. 123.

O rozłożeniu na raty lub umorzeniu należności sądowych orzeczonych w postępowaniu przed sądami powszechnymi oraz przed Sądem Najwyższym rozstrzyga ostatecznie prezes sądu właściwego do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji. Uprawnienia te przysługują również kierownikowi ośrodka zamiejscowego sądu lub przewodniczącemu wydziału zamiejscowego sądu.

Art. 124.

1.

Wnioski o rozłożenie na raty lub umorzenie należności sądowych wnosi się do prezesa sądu właściwego do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji.

2.

Po rozpoznaniu wniosku o rozłożenie na raty lub umorzenie należności sądowych, albo w razie wystąpienia okoliczności dających podstawę do wszczęcia postępowania o umorzenie należności sądowych z urzędu, prezes sądu wydaje stosowne zarządzenie.

Art. 125.

Czynności w sprawach odroczenia lub rozłożenia na raty należności sądowych może - na zarządzenie prezesa sądu rejonowego lub okręgowego - wykonywać referendarz sądowy. Na zarządzenie referendarza przysługuje skarga do sądu.

   Tytuł VI   

Zmiany w przepisach obowiązujących

Art. 126-147.

(pominięte)

   Tytuł VII   

Przepisy przejściowe i końcowe

Art. 148.

1.

Jeżeli obowiązujące przepisy powołują się na przepisy ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych albo odsyłają ogólnie do tych przepisów, stosuje się odpowiednie przepisy niniejszej ustawy.

2.

Do czasu wydania przepisów wykonawczych na podstawie ustawy zachowują moc przepisy wydane przed wejściem w życie ustawy.

Art. 149.

1.

W sprawach wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się, do czasu zakończenia postępowania w danej instancji, dotychczasowe przepisy o kosztach sądowych.

2.

W sprawach egzekucyjnych wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy dotychczasowe przepisy o kosztach sądowych stosuje się aż do zakończenia postępowania.

Art. 150.

Traci moc ustawa z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2002 r. poz. 88, z późn. zm.50)Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. poz. 1955, z 2003 r. poz. 391, 874 i 1323, z 2004 r. poz. 2135 oraz z 2005 r. poz. 609.).

Art. 151.

Ustawa wchodzi w życie po upływie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia51)Ustawa została ogłoszona w dniu 1 września 2005 r..
1)
Obecnie Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, na podstawie art. 2-4 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji (Dz. U. poz. 2258 oraz z 2006 r. poz. 377 i 1600), która weszła w życie z dniem 14 stycznia 2006 r.
2)
Dodany przez art. 24 pkt 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów (Dz. U. poz. 1418), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.
3)
Dodany przez art. 7 pkt 1 ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów (Dz. U. poz. 1595), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.
4)
Przez art. 7 pkt 2 ustawy, o której mowa w odnośniku 3.
5)
Dodany przez art. 24 pkt 2 ustawy, o której mowa w odnośniku 2.
6)
Dodany przez art. 7 ustawy z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1854), która weszła w życie z dniem 27 listopada 2015 r.; w brzmieniu ustalonym przez art. 1 ustawy z dnia 18 marca 2016 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. poz. 421), która weszła w życie z dniem 15 kwietnia 2016 r.
7)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2015 r. poz. 559, 978, 1166, 1223, 1260, 1311, 1348, 1357, 1513, 1634, 1830, 1844, 1854, 1864 i 2281.
8)
Utracił moc z dniem 24 grudnia 2008 r. w zakresie, w jakim stanowi, że w postępowaniu uproszczonym pobiera się od apelacji opłatę stałą, liczoną jak od pozwu od wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu umowy, niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w apelacji, na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 grudnia 2008 r. sygn. akt P 17/07 (Dz. U. poz. 1524).
9)
W brzmieniu ustalonym przez art. 7 pkt 3 ustawy, o której mowa w odnośniku 3.
10)
Dodany przez art. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 2), która weszła w życie z dniem 10 stycznia 2015 r.
11)
Dodany przez art. 7 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy - Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1137), która weszła w życie z dniem 17 sierpnia 2015 r.
12)
Dodany przez art. 7 pkt 4 ustawy, o której mowa w odnośniku 3.
13)
Dodany przez art. 107 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach (Dz. U. poz. 238), która weszła w życie z dniem 1 lipca 2015 r.
14)
Z dniem 28 kwietnia 2014 r. na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 kwietnia 2014 r. sygn. akt SK 12/13 (Dz. U. poz. 545).
15)
Oznaczenie ust. 1 nadane przez art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 4), która weszła w życie z dniem 15 stycznia 2015 r.
16)
Dodany przez art. 6 pkt 1 ustawy, o której mowa w odnośniku 15.
17)
Oznaczenie ust. 1 nadane przez art. 6 pkt 2 ustawy, o której mowa w odnośniku 15; wszedł w życie z dniem 1 kwietnia 2016 r.
18)
Dodany przez art. 6 pkt 2 ustawy, o której mowa w odnośniku 15; wszedł w życie z dniem 1 kwietnia 2016 r.
19)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. poz. 658 i 843, z 2007 r. poz. 662 i 1293, z 2009 r. poz. 1241, z 2010 r. poz. 1016 oraz z 2015 r. poz. 932, 994, 1639 i 1923.
20)
Przez art. 7 pkt 5 ustawy, o której mowa w odnośniku 3.
21)
Tytuł działu w brzmieniu ustalonym przez art. 435 pkt 1 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. poz. 978), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.
22)
Dodany przez art. 435 pkt 2 ustawy, o której mowa w odnośniku 21.
23)
Przez art. 435 pkt 3 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 21.
24)
W brzmieniu ustalonym przez art. 435 pkt 3 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 21.
25)
Przez art. 435 pkt 3 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 21.
26)
Przez art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. poz. 1306), która weszła w życie z dniem 31 grudnia 2014 r.
27)
Dodany przez art. 435 pkt 3 lit. d ustawy, o której mowa w odnośniku 21.
28)
W brzmieniu ustalonym przez art. 435 pkt 4 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 21.
29)
Dodany przez art. 435 pkt 4 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 21.
30)
Dodany przez art. 3 pkt 2 ustawy, o której mowa w odnośniku 26.
31)
Dodany przez art. 435 pkt 5 ustawy, o której mowa w odnośniku 21.
32)
Dodany przez art. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. poz. 1296), która weszła w życie z dniem 27 października 2014 r.
33)
Dodana przez art. 7 pkt 6 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku 3.
34)
W brzmieniu ustalonym przez art. 7 pkt 6 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 3.
35)
W brzmieniu ustalonym przez art. 7 pkt 6 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 3.
36)
Dodana przez art. 1 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. poz. 957), która weszła w życie z dniem 23 lipca 2015 r.; w brzmieniu ustalonym przez art. 7 pkt 6 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 3.
37)
Dodany przez art. 15 ustawy z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 437), która weszła w życie z dniem 15 kwietnia 2016 r.
38)
W brzmieniu ustalonym przez art. 7 pkt 7 ustawy, o której mowa w odnośniku 3.
39)
Dodany przez art. 30 ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1045), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.
40)
Dodany przez art. 7 pkt 8 ustawy, o której mowa w odnośniku 3.
41)
W brzmieniu ustalonym przez art. 50 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym (Dz. U. poz. 1348), która weszła w życie z dniem 11 października 2015 r.
42)
Dodany przez art. 3 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. poz. 1587), która weszła w życie z dniem 13 stycznia 2016 r.
43)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2014 r. poz. 293, 379, 435, 567, 616, 945, 1091, 1161, 1296, 1585, 1626, 1741 i 1924, z 2015 r. poz. 2, 4, 218, 539, 978, 1062, 1137, 1199, 1311, 1418, 1419, 1505, 1527, 1567, 1587, 1595, 1634, 1635, 1830 i 1854 oraz z 2016 r. poz. 195 i 437.
44)
W brzmieniu ustalonym przez art. 6 pkt 3 ustawy, o której mowa w odnośniku 15.
45)
Dodany przez art. 5 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 539), która weszła w życie z dniem 18 października 2015 r.
46)
W brzmieniu ustalonym przez art. 5 pkt 1 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 45.
47)
Dodany przez art. 5 pkt 2 ustawy, o której mowa w odnośniku 45.
48)
Dodany przez art. 5 pkt 3 ustawy, o której mowa w odnośniku 45.
49)
Zmiany wymienionej Konwencji zostały ogłoszone w Dz. U. z 1995 r. poz. 175, 176 i 177, z 1998 r. poz. 962, z 2001 r. poz. 266, z 2003 r. poz. 364 oraz z 2010 r. poz. 587.
50)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. poz. 1955, z 2003 r. poz. 391, 874 i 1323, z 2004 r. poz. 2135 oraz z 2005 r. poz. 609.
51)
Ustawa została ogłoszona w dniu 1 września 2005 r.