Załącznik
-
Tekst jednolity ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach
będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uznaje szczególne zasługi dla Polski tych wszystkich
obywateli polskich, którzy walczyli o suwerenność i niepodległość Ojczyzny, nie szczędząc
życia i zdrowia na polach walki zbrojnej - w formacjach Wojska Polskiego, armii sojuszniczych,
a także w podziemnych organizacjach niepodległościowych i w działalności cywilnej
- z narażeniem na represje.
Sejm stwierdza, że władze III Rzeszy Niemieckiej, ówczesne władze Związku Socjalistycznych
Republik Radzieckich i komunistyczny aparat represji w Polsce są winni cierpień zadanych
wielu obywatelom Państwa Polskiego ze względów narodowościowych, politycznych i religijnych.
Spowodowały one śmierć wielu milionów, a dla wielu stały się przyczyną trwałej utraty
zdrowia.
Kombatantom oraz ofiarom represji należny jest głęboki szacunek wszystkich rodaków
oraz szczególna troska i opieka ze strony instytucji państwowych, samorządów terytorialnych
i organizacji społecznych. Dając wyraz tym intencjom - uchwala się, co następuje:
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1.
1.
Kombatantami są osoby, które brały udział w wojnach, działaniach zbrojnych i powstaniach
narodowych, wchodząc w skład formacji wojskowych lub organizacji walczących o suwerenność
i niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej.
2.
Za działalność kombatancką uznaje się:
1)
pełnienie służby wojskowej w Wojsku Polskim lub w polskich formacjach wojskowych przy
armiach sojuszniczych podczas działań wojennych prowadzonych na wszystkich frontach
przez Państwo Polskie;
2)
uczestniczenie w ramach polskich formacji i organizacji wojskowych w I wojnie światowej,
w powstaniach narodowych i walkach o odzyskanie lub utrzymanie terytoriów Rzeczypospolitej
Polskiej;
3)
pełnienie służby w polskich podziemnych formacjach i organizacjach, w tym w działających
w ramach tych organizacji oddziałach partyzanckich w okresie wojny 1939-1945;
4)
pełnienie służby wojskowej w armiach sojuszniczych, a także w sojuszniczych organizacjach
ruchu oporu w okresie wojny 1939-1945, z wyjątkiem formacji Ludowego Komisariatu Spraw
Wewnętrznych Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (NKWD) oraz innych specjalnych
formacji, które prowadziły działalność przeciwko ludności polskiej;
pełnienie służby w polskich podziemnych formacjach wojskowych lub organizacjach niepodległościowych
na terytorium Państwa Polskiego w jego granicach sprzed dnia 1 września 1939 r. oraz
w granicach powojennych w okresie od wkroczenia armii Związku Socjalistycznych Republik
Radzieckich (ZSRR) do dnia 21 października 1963 r., jeżeli były to formacje lub organizacje
stawiające sobie za cel niepodległość i suwerenność Rzeczypospolitej;
6)
uczestniczenie w walkach w jednostkach Wojska Polskiego oraz zmilitaryzowanych służbach
państwowych z oddziałami Ukraińskiej Powstańczej Armii oraz grupami Wehrwolfu;
7)
uczestniczenie w tzw. Niszczycielskich Batalionach („Istriebitielnych Batalionach”)
na dawnych ziemiach polskich w województwach: lwowskim, stanisławowskim, tarnopolskim
i wołyńskim w obronie ludności polskiej przed ukraińskimi nacjonalistami, w latach
1944-1945.
Art. 2.
Za działalność równorzędną z działalnością kombatancką uznaje się:
1)
pełnienie funkcji cywilnych we władzach powstań narodowych oraz w administracji podziemnego
Państwa Polskiego w okresie wojny 1939-1945, a także w podziemnych niepodległościowych
organizacjach cywilnych w latach 1945-1956;
2)
udział w okresie do 31 grudnia 1945 r. w walkach o zachowanie suwerenności i niepodległości
Państwa Polskiego w zmilitaryzowanych służbach państwowych;
3)
prowadzenie w okresie wojny 1939-1945 zorganizowanego i profesjonalnego tajnego nauczania
dzieci i młodzieży;
3)
1) dawanie schronienia osobom narodowości żydowskiej lub innym osobom, za których ukrywanie
w latach 1939-1945, ze względu na ich narodowość lub działalność na rzecz suwerenności
i niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej - groziła kara śmierci;
4)
zaokrętowanie marynarzy polskich w charakterze członków załogi na statku bandery własnej
lub bandery koalicyjnej, przeznaczonym do działań wojennych w okresie wojny 1939-1945;
5)
uczestniczenie w latach 1914-1945 w walkach o polskość i wolność narodową Śląska,
Wielkopolski, Ziemi Lubuskiej, Gdańska, Pomorza i Ziemi Kaszubskiej oraz Warmii i
Mazur, a także innych ziem zagarniętych przez zaborców;
6)
czynny udział w zbrojnym wystąpieniu o wolność i suwerenność Polski w Poznaniu w czerwcu
1956 r., który spowodował śmierć lub uszczerbek na zdrowiu;
7)
poniesienie śmierci, uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia na czas powyżej siedmiu
dni w grudniu 1970 r. na Wybrzeżu wskutek działania wojska lub milicji podczas wystąpień
wolnościowych.
Art. 3.
Do okresów działalności kombatanckiej lub równorzędnej z działalnością kombatancką
zalicza się również czas przebywania:
1)
w niewoli lub obozach internowanych oraz w obozach podległych Głównemu Zarządowi do
Spraw Jeńców Wojennych i Internowanych (GUPWI) NKWD, a od marca 1946 r. MWD ZSRR,
i obozach podległych Wydziałowi Obozów Kontrolno-Filtracyjnych NKWD, a od marca 1946 r.
MWD ZSRR, spowodowanego działalnością kombatancką, o której mowa w art. 1 ust. 2;
2)
w hitlerowskich więzieniach, obozach koncentracyjnych i ośrodkach zagłady oraz w innych
miejscach odosobnienia, w których warunki pobytu nie różniły się od warunków w obozach
koncentracyjnych, a osoby tam osadzone pozostawały w dyspozycji hitlerowskich władz
bezpieczeństwa, a także w więzieniach i poprawczych obozach pracy oraz poprawczych
koloniach pracy podległych Głównemu Zarządowi Obozów i Kolonii Poprawczych (GUŁag)
NKWD, a od marca 1946 r. MWD ZSRR, a także w więzieniach lub innych miejscach odosobnienia
na terytorium Polski - spowodowanego działalnością, o której mowa w art. 1 ust. 2
i art. 2.
Art. 4.
1.
Przepisy ustawy stosuje się również do osób, które podlegały represjom wojennym i
okresu powojennego. Represjami w rozumieniu ustawy są okresy przebywania:
1)
z przyczyn politycznych, narodowościowych, religijnych i rasowych:
a)
w hitlerowskich więzieniach, obozach koncentracyjnych i ośrodkach zagłady,
b)
w innych miejscach odosobnienia, w których warunki pobytu nie różniły się od warunków
w obozach koncentracyjnych, a osoby tam osadzone pozostawały w dyspozycji hitlerowskich
władz bezpieczeństwa,
c)
w innych miejscach odosobnienia, w których pobyt dzieci do lat 14 miał charakter eksterminacyjny,
a osoby tam osadzone pozostawały w dyspozycji hitlerowskich władz bezpieczeństwa;
2)
z przyczyn narodowościowych i rasowych w gettach;
3)
z przyczyn politycznych, religijnych i narodowościowych:
a)
w więzieniach oraz poprawczych obozach pracy i poprawczych koloniach pracy podległych
Głównemu Zarządowi Obozów i Kolonii Poprawczych NKWD, a od marca 1946 r. MWD ZSRR,
b)
na przymusowych zesłaniach i deportacji w ZSRR;
4)
w więzieniach lub innych miejscach odosobnienia na terytorium Polski na mocy skazania
w latach 1944-1956, na podstawie przepisów wydanych przez władze polskie, przez sądy
powszechne, wojskowe i specjalne albo w latach 1944-1956 bez wyroku - za działalność
polityczną bądź religijną, związaną z walką o suwerenność i niepodległość.
2.
Przepisy ustawy stosuje się także do osób, które jako dzieci zostały odebrane rodzicom
w celu poddania eksterminacji lub w celu przymusowego wynarodowienia.
Art. 5.
Okresy, o których mowa w art. 1 ust. 2 oraz w art. 2-4, ustala się w miesiącach. W
przypadku braku danych do ustalenia takiego okresu, przyjmuje się okres w wymiarze
1 miesiąca.
Art. 6.
Ilekroć w ustawie jest mowa o stowarzyszeniach kombatanckich, rozumie się przez to
stowarzyszenia lub związki stowarzyszeń działające na podstawie prawa o stowarzyszeniach,
zrzeszające kombatantów lub ofiary represji wojennych i okresu powojennego.
Art. 61.
Dzień 1 września ustanawia się Dniem Weterana Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej
Polskiej.
Art. 62.
1.
Tworzy się Korpus Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej.
2.
W skład Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej wchodzą kombatanci
posiadający, określone w ustawie, uprawnienia z tytułu prowadzenia działalności kombatanckiej,
o której mowa w art. 1 ust. 2, lub działalności równorzędnej z działalnością kombatancką,
o której mowa w art. 2 pkt 2 lub 4-6, zwani dalej „członkami Korpusu Weteranów Walk
o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej”.
3.
Członkostwo w Korpusie Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej potwierdza
legitymacja, wydawana na wniosek członka Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej
Polskiej przez Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
4.
Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia,
tryb wydawania i dokumenty niezbędne do wydania legitymacji członka Korpusu Weteranów
Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej oraz wzór tej legitymacji, mając na
względzie konieczność zapewnienia sprawności postępowania przy wydawaniu tej legitymacji
oraz identyfikacji członków Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej
Polskiej.
Art. 7.
1.
Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach kombatantów oraz osób,
które podlegały represjom wojennym i okresu powojennego, jest Szef Urzędu do Spraw
Kombatantów i Osób Represjonowanych, podległy ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia
społecznego.
2.
Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wykonuje swoje zadania przy
pomocy Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
3.
Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowy zakres działania, sposób wykonywania zadań i organizację Urzędu do Spraw
Kombatantów i Osób Represjonowanych, mając na względzie konieczność zapewnienia sprawnego
funkcjonowania tego Urzędu.
Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych jest powoływany i odwoływany
przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw zabezpieczenia
społecznego.
5.
Stanowisko Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych może zajmować
osoba, która:
1)
posiada tytuł zawodowy magistra lub równorzędny;
3)
korzysta z pełni praw publicznych;
4)
nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo
skarbowe.
Art. 71.
Przy Szefie Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych działa Rada do Spraw
Kombatantów i Osób Represjonowanych, zwana dalej „Radą”, jako organ opiniodawczo-doradczy
w sprawach objętych działaniem Szefa Urzędu.
Art. 72.
1.
W skład Rady wchodzi od 12 do 15 członków.
2.
Członkowie Rady są powoływani spośród kombatantów i osób represjonowanych i odwoływani
przez Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
3.
Członkowie Rady pełnią swoją funkcję społecznie.
4.
Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych określi, w drodze zarządzenia,
organizację i tryb pracy Rady.
Art. 73.
1.
Do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiaty należy:
1)
realizacja dla kombatantów i osób represjonowanych zadań w zakresie opieki zdrowotnej
i usług opiekuńczych;
2)
organizacja na terenie powiatu obchodu rocznic w celu upamiętnienia walki o niepodległość
Polski oraz uczczenia pamięci ofiar wojny i okresu powojennego;
3)
świadczenie pomocy w przygotowywaniu udokumentowanych wniosków o przyznanie w drodze
wyjątku emerytur i rent;
4)
analiza sytuacji życiowej kombatantów i osób represjonowanych oraz podejmowanie w
tym zakresie stosownych inicjatyw.
Do zadań wojewody należy wykonywanie działań zmierzających do integracji środowisk
kombatanckich i koordynacji ich działań.
Samorząd powiatowy oraz wojewoda współdziałają przy realizacji zadań, o których mowa
w ust. 1 i 2, z organizacjami społecznymi oraz stowarzyszeniami kombatantów i osób
represjonowanych.
Do realizacji zadań, o których mowa w ust. 2 i 3, wojewoda może w porozumieniu z Szefem
Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych powołać pełnomocnika.
1.
Organem opiniodawczo-doradczym wojewody w sprawach związanych z integracją środowisk
kombatanckich i koordynacją ich działań jest wojewódzka rada kombatancka.
2.
Wojewoda zapewnia obsługę techniczno-administracyjną wojewódzkiej rady kombatanckiej.
3.
Członków wojewódzkiej rady kombatanckiej, w liczbie od 5 do 9, powołuje wojewoda w
porozumieniu z Szefem Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych spośród
mających miejsce zamieszkania na terenie danego województwa osób, które uzyskały decyzję
potwierdzającą działalność wymienioną w art. 1 ust. 2 lub w art. 2 albo okoliczności,
o których mowa w art. 4.
4.
Członków wojewódzkiej rady kombatanckiej odwołuje wojewoda na wniosek Szefa Urzędu
do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
6.
Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia,
organizację i tryb pracy wojewódzkiej rady kombatanckiej, uwzględniając efektywność
działania rady.
7.
Zwrot kosztów przejazdów dla członków wojewódzkich rad kombatanckich następuje z części
budżetu państwa, której dysponentem jest Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Art. 8.
1.
Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, po zasięgnięciu opinii Prezesa
Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu,
określi, w drodze rozporządzenia:
1)
miejsca odosobnienia, w których warunki pobytu nie różniły się od warunków w obozach
koncentracyjnych i w których osadzone osoby pozostawały w dyspozycji hitlerowskich
władz bezpieczeństwa,
2)
więzienia i obozy NKWD lub więzienia i obozy będące pod nadzorem NKWD, w których były
osadzone osoby narodowości polskiej lub obywatele polscy innych narodowości,
3)
obozy, o których mowa w art. 3 pkt 2 i art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. b i c oraz pkt 3
- mając na względzie ustalenia historyczne oraz konieczność zapewnienia sprawnej i
rzetelnej identyfikacji osób, które przebywały w tych miejscach odosobnienia, więzieniach
i obozach.
2.
Na wniosek osoby zainteresowanej:
1)
prezes sądu okręgowego, z zastrzeżeniem pkt 2 lit. a, potwierdza okoliczność, o której
mowa w art. 4 ust. 1 pkt 4;
2)
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
potwierdza okoliczność, o której mowa:
a)
w art. 4 ust. 1 pkt 4, w przypadku osadzenia bez wyroku w więzieniu lub innym miejscu
odosobnienia na terytorium Polski,
Rozdział 2
Uprawnienia pracownicze
Art. 9.
1.
Okresy, o których mowa w art. 1 ust. 2, art. 2, art. 3 i art. 4 ust. 1, zalicza się
do okresów zatrudnienia, od których zależy przyznanie lub wysokość świadczeń przysługujących
pracownikom od pracodawcy, na podstawie złożonego przez pracownika ubiegającego się
o te świadczenia wniosku, do którego należy dołączyć dokument stwierdzający przyznanie
uprawnień określonych w ustawie.
3.
W przypadku gdy pracownik w okresach, o których mowa w art. 1 ust. 2, art. 2, art.
3 i art. 4 ust. 1, był jednocześnie zatrudniony, okresy te zalicza się do okresu zatrudnienia
warunkującego nabycie świadczeń pracowniczych, jeżeli przy ustalaniu prawa do tych
świadczeń do okresu tego zatrudnienia nie zostało zaliczone to zatrudnienie.
Art. 10.
Kombatantom i osobom, o których mowa w art. 2 i 4, zwanym dalej „innymi osobami uprawnionymi”,
pozostającym w zatrudnieniu, zwiększa się przysługujący im urlop wypoczynkowy o 10
dni roboczych. Zwiększenie to nie przysługuje, jeżeli osoby te korzystają z urlopu
o wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych w ciągu roku.
Art. 11.
1.
Rozwiązanie stosunku pracy z kombatantem lub inną osobą uprawnioną w okresie 2 lat
przed osiągnięciem wieku uprawniającego do wcześniejszego przejścia na emeryturę,
o którym mowa w art. 14, może nastąpić po uprzednim uzyskaniu zgody starosty.
2.
Przepis ust. 1 nie dotyczy osób zajmujących kierownicze stanowiska obsadzane w drodze
powołania oraz osób, które spełniają warunki wymagane do uzyskania emerytury, a także
rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Rozdział 3
Uprawnienia emerytalne
Art. 12.
1.
Kombatantom będącym inwalidami wojennymi lub wojskowymi przysługują świadczenia pieniężne
i inne uprawnienia przewidziane w przepisach
ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz
ich rodzin
(Dz. U. z 2017 r. poz. 2193).
1a.
Członkom rodzin pozostałym po kombatantach będących inwalidami wojennymi lub wojskowymi
przysługują świadczenia pieniężne i inne uprawnienia przewidziane w przepisach ustawy,
o której mowa w ust. 1, z wyłączeniem uprawnienia określonego w art. 23b tej ustawy.
2.
Świadczenia pieniężne i inne uprawnienia przewidziane w przepisach ustawy, o której
mowa w ust. 1, z wyłączeniem uprawnienia określonego w art. 23b tej ustawy, przysługują
na zasadach określonych w tych przepisach również:
1)
osobom, które zostały uznane za niezdolne do pracy wskutek niezdolności do pracy pozostającej
w związku z pobytem w miejscach, o których mowa w art. 3 i art. 4 ust. 1;
2)
członkom rodzin pozostałym po osobach pobierających w chwili śmierci rentę z tytułu
niezdolności do pracy, o której mowa w pkt 1.
3.
Za niezdolność do pracy pozostającą w związku z pobytem w miejscach, o których mowa
w art. 3 i art. 4 ust. 1, uważa się niezdolność do pracy będącą następstwem zranień,
kontuzji lub innych obrażeń lub chorób powstałych w związku z tym pobytem.
4.
Związek zranień, kontuzji lub innych obrażeń lub chorób z pobytem w miejscach, o których
mowa w art. 3 i art. 4 ust. 1, a także związek niezdolności do pracy z takim pobytem
ustala lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
5.
Dokumentem potwierdzającym prawo do korzystania z uprawnień, o których mowa w ust.
1, jest legitymacja osoby represjonowanej wystawiona przez organ rentowy.
6.
Legitymacja osoby represjonowanej, o której mowa w ust. 5, podlega z dniem śmierci
osoby represjonowanej anulowaniu przez organ rentowy.
7.
Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia,
tryb wydawania i anulowania legitymacji osoby represjonowanej, dokumenty wymagane
do wydania legitymacji osoby represjonowanej oraz wzór legitymacji osoby represjonowanej,
kierując się koniecznością zapewnienia sprawności postępowania przy wydawaniu legitymacji
osób represjonowanych.
Art. 13.
Okresy, o których mowa w art. 1 ust. 2 i art. 2-4, uwzględnia się w wymiarze podwójnym
przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty, na zasadach określonych w przepisach
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. z 2017 r. poz. 1383, 1386 i 2120).
Art. 14.
1.
Kombatanci i inne osoby uprawnione mogą, na swój wniosek, przejść na emeryturę po
osiągnięciu 55 lat przez kobietę i 60 lat przez mężczyznę, jeżeli mają okres zatrudnienia
wymagany do uzyskania emerytury.
2.
Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do kombatantów i innych osób uprawnionych,
nabywających prawo do emerytury z innych tytułów niż zatrudnienie.
3.
Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się do osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r.
Art. 15.
1.
Kombatantom i innym osobom uprawnionym, pobierającym emeryturę lub rentę albo uposażenie
w stanie spoczynku bądź uposażenie rodzinne, przysługuje dodatek, zwany dalej „dodatkiem
kombatanckim”, w wysokości 144,25 zł miesięcznie.
2.
Dodatek kombatancki przysługuje oprócz emerytury lub renty i nie jest uwzględniany
przy obliczaniu wysokości świadczeń określonych w przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
3.
W razie zbiegu prawa do kilku świadczeń o charakterze emerytalno-rentowym, przysługuje
tylko jeden dodatek kombatancki, o którym mowa w ust. 1.
31.
W razie zbiegu prawa do uposażenia w stanie spoczynku albo uposażenia rodzinnego z
prawem do świadczeń o charakterze emerytalnym lub rentowym, ust. 3 stosuje się odpowiednio.
4.
Osobie uprawnionej jednocześnie do dodatku kombatanckiego i dodatku z tytułu tajnego
nauczania na podstawie odrębnych przepisów przysługuje tylko jeden z tych dodatków
- wyższy lub wybrany przez zainteresowanego.
5.
Kwota dodatku kombatanckiego, o której mowa w ust. 1, ulega podwyższeniu przy zastosowaniu
wskaźnika waloryzacji emerytur i rent - od miesiąca, w którym jest przeprowadzona
waloryzacja.
6.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” co najmniej na 7 dni roboczych przed najbliższym
terminem waloryzacji należną od tego terminu kwotę dodatku kombatanckiego.
Art. 16.
1.
Kombatantom i innym osobom uprawnionym, które nie mają prawa do emerytury lub renty
na podstawie przepisów o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin
lub na podstawie innych przepisów, jeżeli nie mają niezbędnych środków utrzymania,
może być przyznana w drodze wyjątku:
1)
emerytura, jeżeli osiągnęli wiek: 55 lat kobieta i 60 lat mężczyzna;
2)
renta z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli zostali uznani za niezdolnych do pracy.
2.
Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do członków rodzin pozostałych po kombatantach
i innych osobach uprawnionych, jeżeli spełniają warunki wymagane do uzyskania renty
rodzinnej.
3.
Emerytury i renty, o których mowa w ust. 1 i 2, przyznaje się odpowiednio w wysokości
najniższej emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej, określonych
w przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
4.
Do emerytur i rent, o których mowa w ust. 1 i 2, przysługują dodatki: pielęgnacyjny
oraz do rent rodzinnych - dodatek dla sierot zupełnych, na zasadach i w wysokości
określonych w przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a także dodatek kombatancki.
5.
W razie śmierci osoby, o której mowa w ust. 1 i 2, przysługuje zasiłek pogrzebowy.
6.
Świadczenia, o których mowa w ust. 1 i 2, przyznaje Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Art. 17.
1.
Do ustalania wysokości świadczeń, o których mowa w art. 15 i art. 16, oraz w innych
sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
2.
Emeryturę i rentę przyznawaną w drodze wyjątku, wraz z dodatkiem kombatanckim, wypłaca
się począwszy od dnia powstania prawa do tych świadczeń, jednak za okres nie dłuższy
niż 3 miesiące kalendarzowe poprzedzające miesiąc złożenia wniosku.
3.
Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, po zasięgnięciu opinii Szefa
Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, określi, w drodze rozporządzenia,
tryb przyznawania dodatku kombatanckiego oraz emerytury i renty przyznawanych w drodze
wyjątku, mając na względzie konieczność zapewnienia sprawności postępowania przy przyznawaniu
tych świadczeń.
Rozdział 4
Ochrona zdrowia, pomoc socjalna i inne uprawnienia
Art. 18.
Kombatanci i inne osoby uprawnione korzystają z pierwszeństwa do środowiskowej opieki
socjalnej w miejscu zamieszkania, w uzyskaniu miejsc w domach pomocy społecznej, w
szczególności w domach przeznaczonych dla kombatantów.
Art. 19.
1.
Kombatantom i innym osobom uprawnionym, znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej
oraz w związku z zaistnieniem zdarzeń losowych, może być przyznana pomoc pieniężna.
2.
Pomoc pieniężna może być również przyznana na częściowe pokrycie kosztów zakupu wózka
inwalidzkiego, sprzętu rehabilitacyjnego, przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych,
dostosowanie pomieszczeń mieszkalnych do rodzaju inwalidztwa oraz opłacanie pomocy
pielęgnacyjnej.
3.
Pomoc pieniężną w pierwszej kolejności przyznaje się osobom wymagającym takiej pomocy,
które ukończyły 85 lat.
4.
Pomoc pieniężna przysługuje również pozostałym po kombatantach oraz innych osobach
uprawnionych wdowom lub wdowcom - emerytom, rencistom, inwalidom, osobom pobierającym
uposażenie w stanie spoczynku lub uposażenie rodzinne.
Art. 19a.
1.
Pomoc pieniężna może być przyznana, jeżeli:
1)
dochód osoby samotnie gospodarującej nie przekracza 220% kwoty, o której mowa w art. 85 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych, zwanej dalej „najniższą emeryturą”;
2)
dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty odpowiadającej 150% najniższej emerytury;
3)
dochód osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza
kwoty odpowiadającej 300% najniższej emerytury - w przypadku gdy wnioskodawca pobiera
rentę inwalidy wojennego lub wojskowego.
2.
Pomoc pieniężna może być przyznana na zakup sprzętu rehabilitacyjnego ułatwiającego
życie osobie całkowicie niezdolnej do pracy i do samodzielnej egzystencji - w przypadku
gdy dochód osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza
kwoty odpowiadającej 300% najniższej emerytury.
3.
Pomoc pieniężna jest przyznawana w formie:
1)
pomocy doraźnej - jednorazowej:
a)
w przypadku trudnej sytuacji materialnej, także w razie zaistnienia zdarzeń losowych
- do wysokości 150% najniższej emerytury,
b)
na częściowe pokrycie kosztów:
-
-
zakupu wózka inwalidzkiego, sprzętu rehabilitacyjnego, przedmiotów ortopedycznych
i środków pomocniczych ułatwiających pracę i życie,
-
-
dostosowania pomieszczeń mieszkalnych do rodzaju inwalidztwa
-
-
do wysokości 300% najniższej emerytury;
2)
pomocy okresowej - do wysokości 100% najniższej emerytury miesięcznie, w szczególności
na:
zaspokojenie potrzeb bytowych i ochronę zdrowia w przypadku długotrwałej choroby powodującej
wzrost kosztów utrzymania, zakupu leków, środków opatrunkowych oraz dojazdów do zakładów
leczniczych na zabiegi medyczne i rehabilitacyjne,
b)
usługi pielęgnacyjne niezbędne ze względu na wiek i stan zdrowia,
c)
opłacenie lektora dla ociemniałych kombatantów będących inwalidami wojennymi.
4.
Pomoc pieniężną w formie okresowej wypłaca się do czasu ustania przyczyn, które stanowiły
podstawę jej przyznania, jednak nie dłużej niż do końca terminu określonego w decyzji
przyznającej tę pomoc.
Art. 19b.
1.
Ustalanie prawa i wypłata pomocy pieniężnej należy do zadań zleconych z zakresu administracji
rządowej realizowanych przez gminę.
2.
W przypadku osób pobierających renty z tytułu inwalidztwa wojennego ustalenie prawa
do pomocy pieniężnej i jej wypłata należy do zadań Związku Inwalidów Wojennych RP.
3.
Podziału środków finansowych na pomoc pieniężną dokonuje Szef Urzędu do Spraw Kombatantów
i Osób Represjonowanych.
Art. 19c.
1.
Pomoc pieniężna może być przyznana na wniosek osób, o których mowa w art. 19 ust.
1 i 4.
2.
Wniosek o przyznanie pomocy pieniężnej składa się w ośrodku pomocy społecznej właściwym
ze względu na miejsce zamieszkania osób, o których mowa w art. 19 ust. 1 i 4. W przypadkach
osób pobierających rentę inwalidy wojennego wniosek składa się w Związku Inwalidów
Wojennych RP.
Art. 19d.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach kombatantom i innym osobom uprawnionym, a
także pozostałym po nich wdowom lub wdowcom - emerytom, rencistom, inwalidom, osobom
pobierającym uposażenie w stanie spoczynku lub uposażenie rodzinne, na ich wniosek,
Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych może przyznać pomoc pieniężną
na innych warunkach, niż określone w art. 19a ust. 1-3.
Art. 19e.
1.
Do spraw związanych z przyznawaniem pomocy pieniężnej przez gminę stosuje się odpowiednio
przepisy
art. 6 pkt 3, 10, 14 i 16, art. 8 ust. 3-6 i ust. 9-13, art. 11 ust. 1, art. 12 i
art. 13, art. 100, art. 101 ust. 2, 3, 6 i 7, art. 104 i art. 105, art. 106 ust. 1
i 3-6, art. 106a, art. 107, art. 109 i art. 110 ust. 7 i 8 ustawy z dnia 12 marca
2004 r. o pomocy społecznej
(Dz. U. z 2017 r. poz. 1769 i 1985).
2.
Do postępowania w sprawie przyznania pomocy pieniężnej przez Związek Inwalidów Wojennych
RP lub Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, stosuje się przepisy
ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego
(Dz. U. z 2017 r. poz. 1257).
Art. 19f.
Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia,
dokumenty, które należy dołączyć do wniosku o przyznanie pomocy pieniężnej, mając
na względzie konieczność zapewnienia sprawności postępowania przy jej przyznawaniu.
Art. 20.
1.
Kombatantom i innym osobom uprawnionym przysługuje ulga taryfowa w wysokości 50% przy
przejazdach środkami komunikacji miejskiej.
2.
Kombatantom i innym osobom uprawnionym - emerytom, rencistom i inwalidom oraz osobom
pobierającym uposażenie w stanie spoczynku lub uposażenie rodzinne, poza uprawnieniami
określonymi w ust. 1, przysługuje:
1)
ulga w wysokości 51% na przejazdy w komunikacji krajowej środkami publicznego transportu
zbiorowego:
a)
kolejowego w 1 i 2 klasie pociągów osobowych i pospiesznych oraz autobusowego w komunikacji
zwykłej i przyspieszonej - na podstawie biletów jednorazowych,
b)
kolejowego w 2 klasie pociągów innych niż osobowe i pospieszne - na podstawie biletów
jednorazowych;
2)
dodatek kompensacyjny w wysokości 15% dodatku kombatanckiego, o którym mowa w art.
15;
3)
ryczałt energetyczny w wysokości 165,71 zł miesięcznie;
4)
w 2002 r. ryczałt energetyczny za korzystanie z energii elektrycznej, gazowej i cieplnej
na cele domowe w wysokości 88,23 zł.
2a.
Osoba uprawniona do ulgowego przejazdu, o której mowa w ust. 2 pkt 1 lit. b, korzystająca
z przejazdu w klasie 1, zobowiązana jest do uiszczenia dopłaty w wysokości stanowiącej
różnicę między należnością za pełnopłatny przejazd w klasie 1 a należnością za pełnopłatny
przejazd w klasie 2.
3.
Uprawnienia, o których mowa w ust. 2, przysługują również wdowom lub wdowcom - emerytom
i rencistom oraz osobom pobierającym uposażenie w stanie spoczynku lub uposażenie
rodzinne pozostałym po kombatantach i innych osobach uprawnionych.
3a.
W przypadku zbiegu prawa do więcej niż jednego świadczenia emerytalnego lub rentowego
przysługuje jeden dodatek kompensacyjny, o którym mowa w ust. 2 pkt 2.
3b.
W przypadku zbiegu prawa do więcej niż jednego świadczenia emerytalnego lub rentowego
przysługuje jeden ryczałt energetyczny, o którym mowa w ust. 2 pkt 3.
3c.
Ryczałt energetyczny, o którym mowa w ust. 2 pkt 3, podlega corocznie waloryzacji
od dnia waloryzacji emerytur i rent.
3d.
Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych ogłasza, w formie komunikatu,
w dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w terminie do 7.
dnia roboczego lutego każdego roku, należną od terminu waloryzacji kwotę ryczałtu
energetycznego.
3e.
Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty ryczałtu energetycznego w wysokości przysługującej
w dniu poprzedzającym termin waloryzacji przez wskaźnik, o którym mowa w ust. 3g.
3f.
W wyniku waloryzacji wysokość ryczałtu energetycznego nie może ulec zmniejszeniu.
3g.
Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza, w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w terminie do dnia 31 stycznia każdego
roku, średnioroczny wskaźnik cen konsumpcyjnych nośników energii w poprzednim roku
kalendarzowym.
5a.
Minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje dokumentów
poświadczających uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów, o których mowa
w ust. 2 pkt 1 i ust. 3, mając na względzie konieczność zapewnienia identyfikacji
osób uprawnionych do ulgowych przejazdów.
6.
Właściwe organy administracji rządowej oraz organy jednostek samorządu terytorialnego
i ich związków określają szczegółowe zasady stosowania ulg i uprawnień, o których
mowa w ust. 1-3.
Art. 201.
1.
Kombatantom i innym osobom uprawnionym, które łącznie spełniają następujące warunki:
1)
nie posiadają prawa do żadnych świadczeń rentowych lub emerytalnych ani prawa do uposażenia
w stanie spoczynku albo uposażenia rodzinnego,
2)
nie osiągają dochodów z tytułu pracy, pozarolniczej działalności gospodarczej podlegającej
ubezpieczeniu społecznemu lub z tytułu rolniczej działalności gospodarczej podlegającej
obowiązkowemu ubezpieczeniu rolników,
3)
osiągnęły wiek 55 lat kobiety i 60 lat mężczyźni,
przysługuje świadczenie w wysokości dodatku kombatanckiego, o którym mowa w art. 15
ust. 1.
2.
Osobom, o których mowa w ust. 1, przysługują także uprawnienia określone w art. 20
ust. 2.
2a.
Świadczenie w wysokości dodatku kombatanckiego, dodatek kompensacyjny oraz ryczałt
energetyczny są wypłacane osobom, o których mowa w ust. 1, kwartalnie w trzecim miesiącu
kwartału.
3.
Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia,
tryb przyznawania osobom, o których mowa w ust. 1, świadczenia w wysokości dodatku
kombatanckiego, dodatku kompensacyjnego oraz ryczałtu energetycznego, mając na względzie
konieczność zapewnienia sprawności postępowania przy ich przyznawaniu i wypłacaniu.
Art. 202.
1.
Uznaje się zasługi osób, które z narażeniem życia, zdrowia lub wolności ukrywały i
ratowały osoby ścigane przez okupacyjne władze niemieckie lub sowieckie, a także przez
polskie władze okresu powojennego do 1956 r. z powodu ich działalności na rzecz suwerenności
i niepodległości Polski oraz z przyczyn narodowościowych, religijnych i rasowych.
W dowód uznania tych zasług Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych
występuje, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, z wnioskiem do Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej o nadanie odznaczeń przewidzianych w
ustawie z dnia 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach
(Dz. U. z 2015 r. poz. 475 i 1266, z 2016 r. poz. 1948 oraz z 2017 r. poz. 2303).
2.
Za osoby spełniające warunki, o których mowa w ust. 1, uznaje się zwłaszcza obywateli
polskich odznaczonych medalem „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata” przez Instytut Yad
Vashem w Jerozolimie.
3.
Do osób, o których mowa w ust. 1 i 2, nie stosuje się przepisów o świadczeniach przewidzianych
w rozdziałach 2, 3 i 4.
1.
Członek Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej ma prawo
do jednorazowego, bezpłatnego otrzymania ubioru mundurowego na własność oraz do jego
noszenia wraz z oznakami stopni wojskowych.
2.
Członek Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej składa wniosek
o wydanie ubioru mundurowego do wojskowego komendanta uzupełnień właściwego ze względu
na jego miejsce zamieszkania.
3.
Wniosek, o którym mowa w ust. 2, zawiera:
2)
datę i miejsce urodzenia;
3)
numer PESEL, a w przypadku nieposiadania numeru PESEL - serię i numer dowodu osobistego
albo innego dokumentu potwierdzającego tożsamość;
4)
adres zamieszkania lub adres do korespondencji;
5)
informację o posiadanym stopniu wojskowym.
4.
Do wniosku, o którym mowa w ust. 2, dołącza się kopię:
1)
legitymacji potwierdzającej członkostwo w Korpusie Weteranów Walk o Niepodległość
Rzeczypospolitej Polskiej;
2)
dokumentu potwierdzającego posiadany stopień wojskowy.
5.
Ubiór mundurowy wydaje dowódca jednostki budżetowej właściwy w sprawach zaopatrywania
w dziale mundurowym, do którego wojskowy komendant uzupełnień przesyła wniosek, o
którym mowa w ust. 2.
6.
Dowódca jednostki budżetowej właściwy w sprawach zaopatrywania w dziale mundurowym
zawiadamia niezwłocznie członka Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej
Polskiej, który złożył wniosek, o którym mowa w ust. 2, o miejscu i terminie wydania
ubioru mundurowego.
7.
Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, elementy ubioru mundurowego
członka Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej, okoliczności
i sposób noszenia ubioru mundurowego wraz z oznakami stopni wojskowych oraz jego wzór.
8.
Wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 7, bierze się pod uwagę:
1)
płeć członka Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej;
2)
aby ubiór mundurowy był praktyczny i estetyczny;
3)
konieczność odróżnienia ubioru mundurowego od umundurowania używanego w Siłach Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej.
Rozdział 5
Zasady orzekania o uprawnieniach
Art. 21.
1.
Uprawnienia określone w ustawie przysługują osobie, która uzyska decyzję potwierdzającą
działalność wymienioną w art. 1 ust. 2 i w art. 2 albo fakty, o których mowa w art.
4, posiada obywatelstwo polskie lub posiadała je w okresie działalności kombatanckiej
bądź w okresie podlegania represjom, z zastrzeżeniem ust. 2.
2.
Uprawnienia, o których mowa w ust. 1, nie przysługują osobie, która:
1)
w okresie wojny 1939-1945 kolaborowała z hitlerowskim okupantem;
2)
przymusowo pełniła służbę w armii niemieckiej lub dobrowolnie zadeklarowała odstępstwo
od narodowości polskiej, jeżeli potem do końca wojny nie brała udziału w walce o niepodległość
Polski;
21)
kolaborowała z radzieckimi władzami okupacyjnymi w latach 1939-1941;
3)
w okresie od września 1939 r. do końca 1956 r. służyła w NKWD albo w innych organach
represji ZSRR działających przeciwko Narodowi i Państwu Polskiemu;
4)
w latach 1944-1956:
a)
pełniła służbę lub funkcję i była zatrudniona w strukturach Urzędów Bezpieczeństwa,
Służby Bezpieczeństwa i Informacji Wojskowej, a także nadzorujących je komórkach jednostek
zwierzchnich związanych ze stosowaniem represji wobec osób działających na rzecz suwerenności
i niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej,
b)
była zatrudniona, pełniła służbę lub funkcję w jednostkach organizacyjnych lub na
stanowiskach związanych ze stosowaniem represji wobec osób podejrzanych lub skazanych
za działalność podjętą na rzecz suwerenności i niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej:
-
-
w organach prokuratury i prokuraturze wojskowej,
-
-
w sądownictwie powszechnym lub wojskowym,
-
-
c)
była zatrudniona, pełniła służbę lub funkcję w aparacie bezpieczeństwa publicznego
poza strukturami Urzędów Bezpieczeństwa, Służby Bezpieczeństwa lub Informacji Wojskowej,
jeżeli podczas i w związku z tą działalnością wykonywała zadania śledcze i operacyjne
związane bezpośrednio ze zwalczaniem organizacji oraz osób działających na rzecz suwerenności
i niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej,
d)
była funkcjonariuszem organów bądź jednostek organizacyjnych Polskiej Partii Robotniczej
lub Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, do których właściwości rzeczowej - terenowej
i centralnej - należał nadzór nad instytucjami, o których mowa w lit. a i b, bądź
nad zadaniami, o których mowa w lit. c;
5)
uchybiła godności obywatela polskiego, wykorzystując władzę otrzymaną od instytucji
stosujących represje do ciemiężenia współwięźniów;
6)
uchybiła godności obywatela polskiego, donosząc władzom komunistycznym o żołnierzach
podziemia, legionistach, organizacjach podziemnych, partyzanckich i tych wszystkich,
których obejmują art. 2 i 4;
7)
dopuściła się zabójstwa lub innej zbrodni wobec osób cywilnych w okresie do 31 grudnia
1956 r. w związku z działalnością uznaną za działalność kombatancką lub równorzędną
w rozumieniu ustawy, za co została skazana prawomocnym wyrokiem sądu.
3.
Nie stosuje się przepisu ust. 2 pkt 4 lit. a i b wobec osób:
1)
które przedłożą dowody, że do wymienionych służb i organów zostały skierowane przez
organizacje niepodległościowe lub przez te organizacje były zwerbowane w celu udzielenia
im pomocy.
Art. 22.
1.
O spełnieniu warunków, o których mowa w art. 21, orzeka, w drodze decyzji administracyjnej,
Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych lub osoby przez niego upoważnione,
na podstawie udokumentowanego wniosku zainteresowanej osoby oraz rekomendacji stowarzyszenia
właściwego dla określonego rodzaju działalności kombatanckiej lub represji. Rekomendacji
udziela się bez względu na to, czy osoba ubiegająca się o uprawnienia zgłosi zamiar
wstąpienia do stowarzyszenia. Na podstawie decyzji o przyznaniu uprawnień określonych
w ustawie Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wydaje odpowiednie
zaświadczenie.
2.
W trybie, o którym mowa w ust. 1, wydawane są zaświadczenia potwierdzające uprawnienia
osób, o których mowa w art. 20 ust. 3, z tym że w przypadku gdy zmarły małżonek (małżonka)
posiadał potwierdzone uprawnienia, rekomendacja nie jest wymagana.
Rozdział 6
Źródła i sposób finansowania oraz sposób wypłacania niektórych świadczeń
Art. 23a.
1.
Wydatki na:
1)
pomoc pieniężną, o której mowa w art. 19, wraz z kosztami jej obsługi, które mogą
wynosić do 5% wartości tej pomocy,
2)
upamiętnianie i popularyzowanie historii walk o Odrodzenie Polski i represji wojennych
oraz okresu powojennego, w tym na działalność dokumentacyjną i wydawniczą,
3)
pokrycie kosztów zadań administracyjnych i opiekuńczych, wykonywanych na rzecz środowiska
kombatanckiego, zlecanych organizacjom pozarządowym przez Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów
i Osób Represjonowanych
- są realizowane ze środków budżetu państwa.
Wydatki na pokrycie kosztów związanych z wydaniem ubioru mundurowego, o którym mowa
w art. 203 ust. 1, są realizowane ze środków budżetu państwa, z części, której dysponentem jest
Minister Obrony Narodowej.
2.
Środki przeznaczone na pomoc realizowaną przez kierownika ośrodka pomocy społecznej,
Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych przekazuje na rachunki budżetów
gmin. Pierwsza rata jest przekazywana do dnia 15 lutego każdego roku.
3.
Środki na upamiętnianie i popularyzowanie historii walk o Odrodzenie Polski i represji
wojennych oraz okresu powojennego, przez działalność dokumentacyjną i wydawniczą,
mogą otrzymywać także, na podstawie umów zawartych z dysponentem części budżetowej
- Szefem Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych - podmioty inne niż określone
w
art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego
i o wolontariacie
(Dz. U. z 2016 r. poz. 1817 i 1948 oraz z 2017 r. poz. 60, 573 i 1909).
4.
Do wyłaniania podmiotów, o których mowa w ust. 3, stosuje się odpowiednio przepisy
działu II rozdziału 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego
i o wolontariacie.
Art. 24.
1.
Świadczenia pieniężne przewidziane dla kombatantów, innych osób uprawnionych i pozostałych
po nich członków rodzin, dodatek kompensacyjny określony w art. 20 ust. 2 pkt 2 i
ust. 3, ryczałt energetyczny określony w art. 20 ust. 2 pkt 3 i ust. 3 oraz odsetki
za opóźnienie w ustaleniu prawa do nich lub ich wypłaty są wypłacane przez właściwe
organy emerytalne lub rentowe i finansowane wraz z kosztami ich obsługi z budżetu
państwa.
2.
Świadczenia, dodatek kompensacyjny oraz ryczałt energetyczny, o których mowa w ust.
1, przysługujące osobom otrzymującym uposażenie w stanie spoczynku albo uposażenie
rodzinne wypłacają ze środków budżetu państwa jednostki wypłacające te uposażenia.
Jeżeli jednak osoby te są uprawnione także do pobierania świadczenia o charakterze
rentowym, świadczenia, o których mowa w ust. 1, wypłaca właściwy organ rentowy.
Art. 24a.
1.
Na wniosek kombatanta lub innej osoby uprawnionej, zamieszkałych za granicą w państwie
członkowskim Unii Europejskiej, państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o
Wolnym Handlu (EFTA) lub w państwie, z którym Rzeczpospolitą Polską łączy umowa międzynarodowa
w dziedzinie ubezpieczeń społecznych przewidująca transfer emerytur lub rent, świadczenia
pieniężne, dodatek kompensacyjny oraz ryczałt energetyczny, wypłaca się wraz z emeryturą,
rentą, uposażeniem w stanie spoczynku lub innymi świadczeniami, w państwie zamieszkania,
na rachunek bankowy tej osoby za granicą lub w innej formie wskazanej przez organ
emerytalny lub rentowy, w terminach i trybie ustalonym przez ten organ. Wypłata dokonywana
jest w walucie wymienialnej.
2.
Przepis ust. 1 stosuje się do kombatantów i innych osób uprawnionych, którzy są uprawnieni
do świadczenia w wysokości dodatku kombatanckiego, o którym mowa w art. 201oraz do dodatku kompensacyjnego i ryczałtu energetycznego, mimo braku prawa do emerytury
lub renty, uposażenia w stanie spoczynku albo uposażenia rodzinnego.
3.
Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się również do kombatantów i innych osób uprawnionych
zamieszkałych za granicą w państwie, z którym Rzeczpospolitej Polskiej nie łączy umowa
międzynarodowa w dziedzinie ubezpieczeń społecznych przewidująca transfer emerytur
lub rent.
Rozdział 6a
Baza danych osób uprawnionych
Art. 24b.
1.
W celu zapewnienia możliwości weryfikacji udzielania świadczeń opieki zdrowotnej Szef
Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych prowadzi, w formie elektronicznej,
bazę danych osób mających uprawnienia z tytułów określonych w art. 1-4, zwaną dalej
„bazą danych osób uprawnionych”, zawierającą informacje posiadane przez Szefa Urzędu,
w tym informacje udostępniane przez podmioty określone w ust. 3.
2.
W bazie danych osób uprawnionych są przetwarzane następujące informacje dotyczące
tych osób:
1)
imię lub imiona oraz nazwisko;
2)
adres miejsca zamieszkania;
4)
numer PESEL, a w przypadku osób, którym nie nadano numeru PESEL - numer dokumentu
potwierdzającego tożsamość;
5)
informacja o rodzaju przyznanego świadczenia: rencie, rencie inwalidy wojennego, rencie
osoby represjonowanej, dodatku kombatanckim, świadczeniu w wysokości dodatku kombatanckiego.
3.
Do nieodpłatnego przekazywania informacji do bazy danych osób uprawnionych w zakresie
określonym w ust. 2 są obowiązane następujące podmioty: Zakład Ubezpieczeń Społecznych,
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Zakład Emerytalno-Rentowy Ministerstwa
Spraw Wewnętrznych, wojskowe biura emerytalne, Biuro Emerytalne Służby Więziennej,
Minister Sprawiedliwości w zakresie spraw dotyczących sędziów w stanie spoczynku oraz
Prokurator Generalny w zakresie spraw dotyczących prokuratorów w stanie spoczynku.
4.
Podmioty określone w ust. 3 przekazują Szefowi Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób
Represjonowanych informacje do bazy danych osób uprawnionych do 15. dnia miesiąca
następującego po zakończeniu każdego kwartału w roku kalendarzowym.
Art. 24c.
1.
Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych aktualizuje bazę danych osób
uprawnionych i przekazuje nieodpłatnie informacje zawarte w tej bazie Narodowemu Funduszowi
Zdrowia w terminie 14 dni od dnia przekazania informacji do bazy danych osób uprawnionych
przez podmioty określone w art. 24b ust. 3.
2.
Podczas aktualizowania bazy danych osób uprawnionych Szef Urzędu do Spraw Kombatantów
i Osób Represjonowanych usuwa z bazy danych informacje o danej osobie uprawnionej
w razie zgonu tej osoby lub wydania decyzji o pozbawieniu jej uprawnień określonych
w ustawie.
3.
W celu uzyskania informacji o zgonach Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych
korzysta z rejestru PESEL na zasadach określonych w przepisach
ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności
(Dz. U. z 2017 r. poz. 657 i 2286).
Rozdział 7
Przepisy przejściowe i końcowe
Art. 25.
1.
Osoby, które uzyskały uprawnienia kombatanckie na podstawie dotychczasowych przepisów,
zachowują te uprawnienia, z zastrzeżeniem ust. 2.
2.
Pozbawia się uprawnień kombatanckich osoby:
1)
wymienione w art. 21 w ust. 2:
a)
w pkt 1, 3 i 4, z zastrzeżeniem art. 21 ust. 3,
b)
w pkt 2, 21, 5 i 6, jeżeli w wyniku postępowania weryfikacyjnego wykazano im czyny, o których
mowa w tych przepisach;
2)
które na mocy dotychczasowych przepisów uzyskały uprawnienia kombatanckie wyłącznie
z tytułu działalności w latach 1944-1956 w charakterze „uczestników walk o ustanowienie
i utrwalenie władzy ludowej” lub innych tytułów niż wymienione w art. 1 ust. 2, w
art. 2 oraz w art. 4. Uprawnienia te zachowują jednak osoby, które uczestniczyły w
Wojnie Domowej w Hiszpanii w latach 1936-1939 lub które uprawnienia te uzyskały z
tytułów określonych w ustawie, oraz żołnierze z poboru, którzy pełnili służbę wojskową
w Wojsku Polskim w okresie od 10 maja 1945 r. do 30 czerwca 1947 r.
3.
Uprawnienia uzyskane od Związku Bojowników o Wolność i Demokrację i Związku Kombatantów
Rzeczypospolitej Polskiej po 31 grudnia 1988 r. podlegają weryfikacji.
4.
Decyzje administracyjne w sprawie pozbawienia uprawnień kombatanckich podejmuje Szef
Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
5.
Decyzje, o których mowa w ust. 4, są wydawane, w tym w wyniku weryfikacji, z urzędu
lub na wniosek stowarzyszeń kombatanckich, Ministra Sprawiedliwości, Ministra Obrony
Narodowej albo ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych zawiadamia niezwłocznie właściwy
organ emerytalny lub rentowy albo właściwą jednostkę wypłacającą uposażenie w stanie
spoczynku lub uposażenie rodzinne oraz dowódcę jednostki budżetowej właściwego do
wydania ubioru mundurowego o pozbawieniu danej osoby uprawnień kombatanckich.
Art. 26.
Osoby, o których mowa w art. 25, pozbawione prawomocną decyzją uprawnień kombatanckich
tracą uprawnienia wynikające z ustawy, z wyjątkiem uprawnień, o których mowa w art.
12, z tym że osobom, które w dniu wejścia w życie ustawy pobierały emerytury,
renty inwalidzkie 15)Obecnie renty z tytułu niezdolności do pracy na podstawie art. 10 pkt 3 ustawy z dnia
11 października 2002 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych
oraz ich rodzin, ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji
wojennych i okresu powojennego, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz
ustawy o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych (Dz. U. poz. 1515),
która weszła w życie z dniem 15 listopada 2002 r. lub renty rodzinne, zamiast tych świadczeń przyznaje się:
Art. 27.
Zaświadczenia i legitymacje o uprawnieniach kombatanckich, wystawione na podstawie
dotychczasowych przepisów, do czasu wydania nowych zaświadczeń zachowują moc, chyba
że została wydana decyzja o pozbawieniu uprawnień.
Art. 30.
1.
Wnioski o nadanie odznaczeń upamiętniających udział w walkach o niepodległość i suwerenność
Rzeczypospolitej Polskiej przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, z własnej
inicjatywy lub na wniosek stowarzyszeń kombatanckich:
1)
Minister Obrony Narodowej - w stosunku do osób, o których mowa w art. 1,
2)
Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych - w stosunku do osób, o których
mowa w art. 2 i 4
- na zasadach określonych w obowiązujących przepisach.
2.
Przepis ust. 1 nie narusza uprawnień ministra właściwego do spraw zagranicznych do
przedstawiania wniosków o nadanie tych odznaczeń.
3.
Przepisy dotyczące postępowania w sprawach nadawania odznaczeń, niepozostające w sprzeczności
z ust. 1 i 2, stosuje się odpowiednio.
Art. 34.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1991 r.
1)
Ze zmianą wprowadzoną przez art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o zmianie
ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów
politycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1386), która weszła w życie
z dniem 31 sierpnia 2017 r.
2)
W brzmieniu ustalonym przez art. 2 pkt 2 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku
1.
3)
Przez art. 2 pkt 2 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku 1.
4)
Przez art. 2 pkt 2 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku 1.
5)
W brzmieniu ustalonym przez art. 2 pkt 3 lit. a ustawy, o której mowa w odnośniku
1.
6)
Ze zmianą wprowadzoną przez art. 2 pkt 3 lit. b ustawy, o której mowa w odnośniku
1.
7)
Ze zmianą wprowadzoną przez art. 2 pkt 3 lit. c ustawy, o której mowa w odnośniku
1.
8)
Dodany przez art. 2 pkt 4 ustawy, o której mowa w odnośniku 1.
9)
Z dniem 22 marca 2004 r. na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 marca
2004 r. sygn. akt K 12/02 (Dz. U. poz. 444).
10)
Ze zmianą wprowadzoną przez art. 2 pkt 5 ustawy, o której mowa w odnośniku 1.
11)
Dodany przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 stycznia 2017 r. o zmianie ustawy o kombatantach
oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego
(Dz. U. poz. 456), która weszła w życie z dniem 17 marca 2017 r.
12)
Z dniem 29 kwietnia 2003 r. na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15
kwietnia 2003 r. sygn. akt SK 4/02 (Dz. U. poz. 658).
13)
Dodany przez art. 1 pkt 2 ustawy, o której mowa w odnośniku 11.
14)
W brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 3 ustawy, o której mowa w odnośniku 11.
15)
Obecnie renty z tytułu niezdolności do pracy na podstawie art. 10 pkt 3 ustawy z dnia
11 października 2002 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych
oraz ich rodzin, ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji
wojennych i okresu powojennego, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz
ustawy o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych (Dz. U. poz. 1515),
która weszła w życie z dniem 15 listopada 2002 r.
16)
Obecnie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art.
192 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383, 1386 i 2120), która weszła w życie z dniem
1 stycznia 1999 r.