Opis programu mającego na celu poszerzenie wiedzy o ryzyku wystąpienia przewlekłej
wyniszczającej choroby (CWD) jeleniowatych na lata 2018-2020
Celem realizacji programu mającego na celu poszerzenie wiedzy o ryzyku wystąpienia
przewlekłej wyniszczającej choroby (CWD) jeleniowatych na lata 2018-2020, zwanego
dalej „Programem”, jest potwierdzenie lub wykluczenie obecności przewlekłej wyniszczającej
choroby (CWD - chronic wasting disease) jeleniowatych w państwach, w których nie wykryto
do tej pory tej choroby, w tym w Rzeczypospolitej Polskiej, oraz w przypadku stwierdzenia
CWD - oszacowanie częstości występowania i zasięgu geograficznego CWD. Przewlekła
wyniszczająca choroba (CWD) jeleniowatych jest to TSE (wszelkie pasażowalne gąbczaste
encefalopatie, z wyjątkiem postaci występujących u ludzi) atakująca jeleniowate. Korzyścią
wynikającą z Programu będzie poznanie sytuacji epizootycznej tej choroby na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej.
Program jest przeprowadzany zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady
(WE) nr 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. ustanawiającym zasady dotyczące zapobiegania,
kontroli i zwalczania niektórych pasażowalnych gąbczastych encefalopatii (Dz. Urz.
WE L 147 z 31.05.2001, str. 1, z późn. zm. - Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 3, t. 32, str. 289, z późn. zm.), zwanym dalej „rozporządzeniem nr 999/2001”,
z uwzględnieniem zmian przewidzianych w rozporządzeniu Komisji (UE) 2017/1972 z dnia
30 października 2017 r. zmieniającym załączniki I i III do rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001 w odniesieniu do programu nadzoru nad przewlekłą
chorobą wyniszczającą u jeleniowatych w Estonii, Finlandii, na Litwie, Łotwie, w Polsce
i Szwecji oraz uchylającym decyzję Komisji 2007/182/WE (Dz. Urz. UE L 281 z 31.10.2017,
str. 14).
Zgodnie z ust. 1.1 część III rozdział A załącznika III do rozporządzenia nr 999/2001
zobowiązano 6 państw członkowskich Unii Europejskiej: Estonię, Finlandię, Łotwę, Litwę,
Polskę i Szwecję do przeprowadzenia trzyletniego programu nadzoru nad CWD. Program
rozpoczyna się 1 stycznia 2018 r. i trwa do 31 grudnia 2020 r. Program w tym zakresie
będzie również realizowany przez 2 inne państwa należące do Europejskiego Obszaru
Gospodarczego: Norwegię i Islandię.
Na podstawie ust. 1.2 część III rozdział A załącznika III do rozporządzenia nr 999/2001
w ramach Programu pobiera się próbki do badania w kierunku TSE od następujących gatunków
jeleniowatych:
1)
euroazjatycki renifer tundrowy (Rangifer tarandus tarandus);
2)
fiński renifer leśny (Rangifer tarandus fennicus);
4)
sarna (Capreolus capreolus);
5)
jeleń wirginijski (Odocoileus virginianus);
6)
jeleń szlachetny (Cervus elaphus).
Nadzór nad CWD na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obejmuje jeleniowate z grup
docelowych określonych w ust. 2.4 część III rozdział A załącznika III do rozporządzenia
nr 999/2001, tj.:
1)
jeleniowate utrzymywane w warunkach fermowych i żyjące w niewoli:
a)
padłe lub poddane eliminacji jeleniowate utrzymywane w warunkach fermowych lub żyjące
w niewoli, zdefiniowane jako jeleniowate utrzymywane w warunkach fermowych lub żyjące
w niewoli znalezione martwe na zamkniętym terytorium, na którym są utrzymywane, podczas
transportu lub w rzeźni, jak również jeleniowate utrzymywane w warunkach fermowych
lub żyjące w niewoli uśmiercone z powodów zdrowotnych lub ze względu na wiek,
b)
jeleniowate utrzymywane w warunkach fermowych lub żyjące w niewoli, u których występują
objawy kliniczne lub które są chore, zdefiniowane jako jeleniowate utrzymywane w warunkach
fermowych lub żyjące w niewoli wykazujące nietypowe objawy zachowania lub zaburzenia
narządu ruchu lub będące w ogólnie złym stanie,
c)
poddane ubojowi jeleniowate utrzymywane w warunkach fermowych, które uznano za niezdatne
do spożycia przez ludzi,
d)
poddane ubojowi jeleniowate utrzymywane w warunkach fermowych uznane za zdatne do
spożycia przez ludzi, jeżeli w okresie realizacji Programu zidentyfikowano mniej niż
3000 jeleniowatych utrzymywanych w warunkach fermowych lub żyjących w niewoli należących
do grup wymienionych w lit. a-c;
2)
dzikie i częściowo oswojone jeleniowate:
a)
padłe lub poddane eliminacji dzikie lub częściowo oswojone jeleniowate, zdefiniowane
jako jeleniowate znalezione martwe w naturalnym środowisku, jak również częściowo
oswojone jeleniowate znalezione martwe lub uśmiercone z powodów zdrowotnych lub ze
względu na wiek,
b)
jeleniowate zranione lub zabite na drogach lub przez drapieżniki, zdefiniowane jako
dzikie lub częściowo oswojone jeleniowate potrącone przez pojazdy drogowe lub przez
pociągi albo zaatakowane przez drapieżniki,
c)
dzikie i częściowo oswojone jeleniowate, u których występują objawy kliniczne lub
które są chore, zdefiniowane jako dzikie i częściowo oswojone jeleniowate, u których
zaobserwowano objawy nietypowego zachowania lub zaburzeń ruchu lub będące w ogólnie
złym stanie zdrowia,
d)
upolowane dzikie jeleniowate i poddane ubojowi częściowo oswojone jeleniowate, które
uznano za niezdatne do spożycia przez ludzi,
e)
upolowane dzikie jeleniowate łowne i poddane ubojowi częściowo oswojone jeleniowate
uznane za zdatne do spożycia przez ludzi, jeżeli zidentyfikowano mniej niż 3000 dzikich
i częściowo oswojonych jeleniowatych należących do grup wymienionych w lit. a-d.
Próbki do badania w kierunku TSE będą pobierane przez lekarzy weterynarii lub osoby
przeszkolone w tym zakresie (np. myśliwych).
Zgodnie z ust. 2.3 część III rozdział A załącznika III do rozporządzenia nr 999/2001
próbki do badania w kierunku TSE pobiera się od jeleniowatych w wieku powyżej 12 miesiąca
życia, a ich wiek ocenia się na podstawie uzębienia oraz oczywistych oznak dojrzałości
lub na podstawie innych wiarygodnych informacji.
W przypadku dodatniego wyniku badania w kierunku TSE ma zastosowanie ust. 2.5 część
III rozdział A załącznika III do rozporządzenia nr 999/2001.
Próbki do badania w kierunku TSE pobiera się zgodnie z ust. 3.1 część III rozdział
A załącznika III do rozporządzenia nr 999/2001 oraz z uwzględnieniem ust. 3.2 część
III rozdział A załącznika III do rozporządzenia nr 999/2001.
Szybkie testy, które stosuje się do badań w kierunku TSE, przeprowadza się zgodnie
z ust. 3.2 lit. a część III rozdział A załącznika III do rozporządzenia nr 999/2001.
W przypadku niejednoznacznego lub dodatniego wyniku szybkiego testu próbkę do badania
w kierunku TSE poddaje się badaniom potwierdzającym zgodnie z ust. 3.2 lit. b część
III rozdział A załącznika III do rozporządzenia nr 999/2001.
W przypadku dodatniego wyniku badania w kierunku TSE przeprowadza się dodatkową charakterystykę
izolatów zgodnie z ust. 3.2 lit. c część III rozdział A załącznika III do rozporządzenia
nr 999/2001.
W przypadku uzyskania dodatniego lub ujemnego wyniku badania w kierunku TSE ma zastosowanie
ust. 3.3 część III rozdział A załącznika III do rozporządzenia nr 999/2001.
Sprawozdawczość dotycząca CWD jest prowadzona zgodnie z ust. 9 sekcja A część III
rozdział B załącznika III do rozporządzenia nr 999/2001.