Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiskaz dnia 11 grudnia 2020 r.w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu ¹⁾Minister Klimatu i Środowiska kieruje działem administracji rządowej - klimat, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 6 października 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Klimatu i Środowiska (Dz. U. poz. 1720 i 2004).

Oceny poziomów substancji w powietrzu, o której mowa w art. 89 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, zwanej dalej „ustawą”, dokonuje się w strefach, o których mowa w art. 87 ust. 2 ustawy, zwanych dalej „strefami”, w odniesieniu do:

Oceny poziomów substancji w powietrzu dokonuje się ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ochronę roślin.

Oceny poziomów substancji w powietrzu ze względu na ochronę zdrowia ludzi dokonuje się w zakresie dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla, pyłu zawieszonego PM2,5, pyłu zawieszonego PM10, benzenu i ozonu w powietrzu oraz ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10, w strefach na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem:

Oceny poziomów substancji w powietrzu ze względu na ochronę roślin dokonuje się w zakresie dwutlenku siarki, tlenków azotu i ozonu w strefach na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem miejsc, o których mowa w ust. 3, oraz miast o liczbie mieszkańców większej niż 100 tysięcy i aglomeracji o liczbie mieszkańców większej niż 250 tysięcy, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 87 ust. 3 ustawy.

Metodami dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu są pomiary ciągłe, pomiary wskaźnikowe oraz metody szacowania, w tym modelowanie matematyczne transportu i przemian substancji w powietrzu.

Dla strefy, w której ocena jakości powietrza, zgodnie z art. 89 ustawy, była wykonana metodami innymi niż pomiary, gromadzi się:

W celu zagwarantowania dokładności pomiarów i zgodności z wymaganiami dotyczącymi jakości pomiarów, o których mowa w załączniku nr 1 do rozporządzenia, należy spełnić następujące warunki:

Dopuszcza się stosowanie metodyk innych niż referencyjne pod warunkiem wykazania, że metodyka taka daje równoważne wyniki w porównaniu z metodykami referencyjnymi.

W przypadku pyłu zawieszonego PM10 i pyłu zawieszonego PM2,5, w celu wykazania odpowiedniego poziomu porównywalności danych metodyki równoważnej do metodyki referencyjnej, należy stosować normę PN-EN 16450:2017-05 „Powietrze atmosferyczne - Automatyczne systemy pomiarowe do pomiarów stężenia pyłu zawieszonego (PM10; PM2,5)”. Wyniki uzyskane za pomocą metodyki równoważnej do metodyki referencyjnej należy skorygować (wsteczna korekta), aby uzyskane wyniki były równoważne z tymi, które otrzymano za pomocą metodyki referencyjnej.

Górne i dolne progi oszacowania dla benzenu, dwutlenku azotu, tlenków azotu, dwutlenku siarki, ozonu, tlenku węgla, pyłu zawieszonego PM2,5, pyłu zawieszonego PM10 oraz ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 oraz dopuszczalne częstości ich przekraczania na potrzeby ustalania metody oceny poziomów substancji w powietrzu określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

Dolny lub górny próg oszacowania uznaje się za przekroczony w przypadku:

W przypadku braku danych pomiarowych z okresu poprzednich pięciu lat do określenia, czy progi, o których mowa w ust. 2, zostały przekroczone, wykorzystuje się dane z krótszego okresu pomiarowego, jeżeli pomiary były prowadzone w czasie i w miejscach o najwyższych poziomach substancji w powietrzu, w połączeniu z wynikami inwentaryzacji emisji i modelowania matematycznego transportu i przemian substancji w powietrzu.

Dla strefy, której klasyfikacji, zgodnie z art. 88 ust. 2 ustawy, dokonuje się metodami innymi niż pomiary, gromadzi się:

Kryteria lokalizacji punktów pomiarowych określa załącznik nr 3 do rozporządzenia.

Przy ocenie poziomów substancji w powietrzu ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ze względu na ochronę roślin wykorzystuje się wyniki pomiarów z punktów pomiarowych substancji spełniających kryteria lokalizacji punktów pomiarowych.

Jakość powietrza atmosferycznego jest oceniana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyjątkiem miejsc wymienionych w § 2 ust. 3, według kryteriów określonych w ust. 1 i 2 załącznika nr 3 do rozporządzenia. Przepisy ust. 1 i 2 załącznika nr 3 do rozporządzenia mają również zastosowanie w stopniu, w jakim jest możliwa identyfikacja poszczególnych miejsc, w których zostały określone stężenia danych zanieczyszczeń, w przypadku gdy jakość powietrza atmosferycznego jest oceniana za pomocą pomiarów wskaźnikowych lub modelowania matematycznego transportu i przemian substancji w powietrzu.

Minimalną liczbę stałych stanowisk pomiarowych:

- określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.

W przypadku pomiarów poziomów benzenu, dwutlenku azotu, tlenków azotu, dwutlenku siarki, pyłu zawieszonego PM2,5, pyłu zawieszonego PM10 i tlenku węgla w powietrzu oraz ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 minimalna liczba stałych stanowisk pomiarowych w strefach, w których są wymagane pomiary poziomów substancji w powietrzu, może być zmniejszona do 50% w stosunku do minimalnej liczby stanowisk pomiarowych w strefach określonej w załączniku nr 4 do rozporządzenia, jeżeli wyniki pomiarów są uzupełniane danymi uzyskanymi z innych metod, takich jak modelowanie matematyczne transportu i przemian substancji w powietrzu, inwentaryzacje emisji lub pomiary wskaźnikowe, pod warunkiem że dane te umożliwią dokonanie rzetelnej oceny poziomów substancji w powietrzu i zapewnią właściwą informację dla społeczeństwa.

Oceny jakości powietrza w strefach, w których poziom substancji przekracza górny próg oszacowania, dokonuje się na podstawie pomiarów ciągłych rozumianych jako pomiary automatyczne lub jako pomiary manualne prowadzone w sposób systematyczny, w stałych punktach pomiarowych, w których występowały wcześniej najwyższe stężenia substancji.

Przy dokonywaniu ocen, o których mowa w ust. 1, można dodatkowo wykorzystać metody modelowania matematycznego transportu i przemian substancji w powietrzu, którego wyniki powinny być poddane sprawdzeniu poprawności (walidacji) w oparciu o wyniki pomiarów ciągłych substancji w powietrzu.

Oceny jakości powietrza w strefach, w których poziom substancji nie przekracza górnego progu oszacowania, a przekracza dolny próg oszacowania, dokonuje się na podstawie pomiarów w stałych punktach pomiarowych w połączeniu z metodami szacowania, w tym metodą modelowania matematycznego transportu i przemian substancji w powietrzu, której wyniki powinny być poddane walidacji w oparciu o wyniki pomiarów ciągłych substancji w powietrzu.

Oceny jakości powietrza w strefach, w których poziom substancji nie przekracza dolnego progu oszacowania, można dokonać na podstawie modelowania matematycznego transportu i przemian substancji w powietrzu, innych metod szacowania lub pomiarów wskaźnikowych.

Pomiarów, o których mowa w ust. 1, 3 i 4, dokonuje się zgodnie z metodykami referencyjnymi, o których mowa w § 13.

Pomiary poziomów substancji, które przyczyniają się do tworzenia ozonu przyziemnego w powietrzu, obejmujące co najmniej tlenki azotu, tlenek węgla i lotne związki organiczne, prowadzi się w co najmniej jednym punkcie pomiarowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Głównym celem pomiarów, o których mowa w ust. 1, jest analiza zmian stężeń prekursorów ozonu w czasie, sprawdzenie skuteczności strategii redukcji emisji, kontrola spójności inwentaryzacji emisji oraz pomoc w identyfikacji źródeł emisji do zaobserwowanych stężeń zanieczyszczeń. Celem dodatkowym jest lepsze zrozumienie procesów powstawania ozonu i rozprzestrzeniania się jego prekursorów, jak również zastosowanie modeli matematycznych transportu i przemian substancji w powietrzu, w tym modeli fotochemicznych.

Wykaz substancji, które przyczyniają się do tworzenia ozonu przyziemnego w powietrzu, określa załącznik nr 5 do rozporządzenia.

Pomiary:

- wspomagające ocenę jakości powietrza, prowadzi się na obszarze tła regionalnego w co najmniej trzech punktach pomiarowych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w oddaleniu od istotnych źródeł zanieczyszczeń.

Pomiary, o których mowa w ust. 1, mogą być w uzasadnionych przypadkach skoordynowane ze strategią monitorowania oraz programem pomiarów w ramach wspólnego programu monitoringu i oceny przenoszenia zanieczyszczeń powietrza na dalekie odległości w Europie (EMEP)³⁾Oświadczenie rządowe z dnia 18 listopada 1988 r. w sprawie przystąpienia przez Polską Rzeczpospolitą Ludową do Protokołu do Konwencji z 1979 r. w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości, dotyczącego długofalowego finansowania wspólnego programu monitoringu i oceny przenoszenia zanieczyszczeń powietrza na dalekie odległości w Europie (EMEP), sporządzonego w Genewie dnia 28 września 1984 r. (Dz. U. poz. 314)..

Pomiary, o których mowa w ust. 1, mogą być w uzasadnionych przypadkach prowadzone wspólnie z sąsiadującymi z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej państwami członkowskimi Unii Europejskiej, pod warunkiem że jeden punkt pomiarowy przypada na obszar 100 tysięcy km².

Zakres pomiarów, o których mowa w ust. 1, określa załącznik nr 6 do rozporządzenia.

Przeglądu lokalizacji punktów pomiarowych pod kątem ich zgodności z kryteriami i warunkami określonymi w załącznikach nr 3 i 4 do rozporządzenia dokonuje się co najmniej raz na 2 lata.

Dokumentację dotyczącą uzasadnienia lokalizacji punktów pomiarowych, w tym jej zakres, określa załącznik nr 8 do rozporządzenia.