Decyzja Rady Unii Europejskiej nr 2020/2053/ue, Euratomz dnia 14 grudnia 2020 r.w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej oraz uchylająca decyzję Rady Unii Europejskiej nr 2014/335/UE, Euratom, z dnia 26 maja 2014 r. w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej

System zasobów własnych Unii musi zapewniać odpowiednie zasoby na kształtowanie poszczególnych polityk Unii w sposób uporządkowany, przy uwzględnieniu potrzeby ścisłej dyscypliny budżetowej. Rozwój systemu zasobów własnych może i powinien także - w najszerszym możliwym zakresie - przyczyniać się do kształtowania polityk Unii.

Traktat lizboński wprowadził zmiany w przepisach odnoszących się do systemu zasobów własnych Unii, które umożliwiają zniesienie istniejącej kategorii zasobów własnych i tworzenie nowych kategorii.

W dniach 7 i 8 lutego 2013 r. Rada Europejska zaapelowała do Rady o kontynuowanie prac nad wnioskiem Komisji w sprawie nowego rodzaju zasobów własnych opartych na podatku od wartości dodanej (VAT), aby uczynić go jak najprostszym i jak najbardziej przejrzystym, aby wzmocnić związek z unijną polityką VAT i faktycznymi wpływami z VAT oraz aby zapewnić równe traktowanie podatników we wszystkich państwach członkowskich.

W czerwcu 2017 r. Komisja przyjęła dokument otwierający debatę na temat przyszłości finansów UE. Komisja zaproponowała w nim szereg możliwości bardziej widocznego powiązania zasobów własnych z politykami Unii, w szczególności dotyczącymi jednolitego rynku i zrównoważonego wzrostu. Zgodnie z tym dokumentem przy wprowadzaniu nowych zasobów własnych należy zwrócić uwagę na przejrzystość, prostotę i stabilność tych zasobów, ich spójność z celami unijnej polityki, ich wpływ na konkurencyjność i zrównoważony wzrost oraz ich sprawiedliwy podział między państwa członkowskie.

Obecny system określania zasobów własnych opartych na VAT był krytykowany wielokrotnie przez Trybunał Obrachunkowy, Parlament Europejski i państwa członkowskie jako zbyt skomplikowany. Rada Europejska obradująca w dniach od 17 do 21 lipca 2020 r. stwierdziła zatem, że należy uprościć obliczanie tych zasobów własnych.

Rada Europejska obradująca w dniach od 17 do 21 lipca 2020 r. stwierdziła, że w celu lepszego dostosowania unijnych instrumentów finansowania do priorytetów politycznych, lepszego odzwierciedlenia znaczenia budżetu ogólnego Unii („budżet Unii”) dla funkcjonowania jednolitego rynku, lepszego wsparcia celów polityk Unii i zmniejszenia wkładów państw członkowskich do rocznego budżetu Unii opartych na dochodzie narodowym brutto (DNB), w nadchodzących latach Unia będzie dążyć do zreformowania systemu zasobów własnych i wprowadzenia nowych zasobów własnych.

Jako pierwszy krok należy wprowadzić nową kategorię zasobów własnych opartych na krajowych wkładach obliczonych na podstawie odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych niepoddawanych recyklingowi. Zgodnie z europejską strategią w dziedzinie tworzyw sztucznych budżet Unii może przyczynić się do zmniejszenia zanieczyszczenia pochodzącego z odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych. Zasoby własne oparte na krajowych wkładach, które są proporcjonalne do ilości odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych, które nie są poddawane recyklingowi w poszczególnych państwach członkowskich, będą stanowiły zachętę do zmniejszenia zużycia jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych oraz promowania recyklingu i gospodarki o obiegu zamkniętym. Jednocześnie, zgodnie z zasadą pomocniczości, państwa członkowskie będą mogły podjąć kroki, jakie uznają za najbardziej odpowiednie do realizacji tych celów. Aby uniknąć nadmiernego regresywnego wpływu na wkłady krajowe, w odniesieniu do wkładów państw członkowskich, których DNB na mieszkańca w 2017 r. był niższy od średniej unijnej, należy zastosować roczną obniżkę ryczałtową. Obniżka ta powinna odpowiadać 3,8 kilogramom pomnożonym przez liczbę ludności danego państwa członkowskiego w 2017 r.

Rada Europejska obradująca w dniach od 17 do 21 lipca 2020 r. odnotowała, że jako podstawę dodatkowych zasobów własnych Komisja przedstawi w pierwszym półroczu 2021 r. wniosek w sprawie mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO₂ oraz wniosek w sprawie opłaty cyfrowej w celu ich wprowadzenia najpóźniej do dnia 1 stycznia 2023 r. Rada Europejska zwróciła się do Komisji o przedstawienie zmienionego wniosku w sprawie unijnego systemu handlu uprawnieniami, z możliwością rozszerzenia go na sektor lotniczy i morski. Stwierdziła, że w czasie trwania wieloletnich ram finansowych na okres 2021-2027 („WRF 2021-2027”) Unia będzie pracować nad wprowadzeniem innych zasobów własnych, które mogą obejmować podatek od transakcji finansowych.

Rada Europejska obradująca w dniach od 17 do 21 lipca 2020 r. stwierdziła, że ustaleniami dotyczącymi zasobów własnych powinny kierować ogólne cele prostoty, przejrzystości i sprawiedliwości, w tym sprawiedliwego podziału obciążeń. Stwierdziła też, że z korekt ryczałtowych obniżających roczny wkład oparty na DNB za okres 2021-2027 mają skorzystać Dania, Niderlandy, Austria i Szwecja, oraz w kontekście wsparcia na rzecz odbudowy i odporności, także Niemcy.

Państwa członkowskie powinny zatrzymać - na poczet kosztów poboru - 25 % pobranych przez siebie kwot z tradycyjnych zasobów własnych.

Włączeniu Europejskiego Funduszu Rozwoju do budżetu Unii powinno towarzyszyć podwyższenie pułapów zasobów własnych ustanowionych w niniejszej decyzji. Aby Unia była w stanie wypełniać w każdych okolicznościach swoje zobowiązania finansowe, nawet w okresie pogorszenia koniunktury gospodarczej, niezbędne jest zapewnienie wystarczającego marginesu między płatnościami a pułapem zasobów własnych.

Należy zachować wystarczający margines w ramach pułapów zasobów własnych, aby Unia mogła pokryć wszystkie swoje zobowiązania finansowe i warunkowe, których termin zapadalności przypada na dany rok. Łączna kwota zasobów własnych przydzielonych Unii na pokrycie rocznych środków na płatności nie powinna przekroczyć 1,40 % sumy DNB wszystkich państw członkowskich. Łączna roczna kwota wpisanych do budżetu Unii środków na zobowiązania nie powinna przekroczyć 1,46 % sumy DNB wszystkich państw członkowskich.

W celu utrzymania niezmienionej kwoty zasobów finansowych oddawanych do dyspozycji Unii, należy dostosować pułapy zasobów własnych w odniesieniu do środków na płatności i środków na zobowiązania, wyrażone jako procent DNB, w przypadku zmian do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 549/2013 ²⁾Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 549/2013 z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie europejskiego systemu rachunków narodowych i regionalnych wUnii Europejskiej (Dz. U. L 174 z 26.6.2013, s. 1)., które powodują istotne zmiany poziomu DNB.

Skutki gospodarcze kryzysu związanego z COVID-19 uwydatniły znaczenie zapewnienia, że Unia ma dostateczną zdolność finansową na wypadek wstrząsów gospodarczych. Unia musi sobie zapewnić środki umożliwiające realizację zakładanych celów. Potrzebne są zasoby finansowe na wyjątkową skalę, aby można było zaradzić skutkom kryzysu związanego z COVID-l 9 bez dodatkowego obciążania finansów państw członkowskich w sytuacji, w której ich budżety są już pod ogromną presją w związku z koniecznością sfinansowania krajowych środków gospodarczych i społecznych związanych z kryzysem. Konieczna jest zatem wyjątkowa reakcja na szczeblu Unii. W związku z tym należy na zasadzie wyjątku upoważnić Komisję do tymczasowego zaciągnięcia w imieniu Unii pożyczek na rynkach kapitałowych do wysokości 750 000 mln EUR w cenach z 2018 r. Z tej kwoty maksymalnie 360 000 mln EUR w cenach z 2018 r. pożyczonych środków finansowych byłoby przeznaczone na udzielanie pożyczek, a maksymalnie 390 000 min EUR w cenach z 2018 r. pożyczonych środków finansowych byłoby przeznaczone na wydatki, obie kwoty wyłącznie w celu zaradzenia skutkom kryzysu związanego z COVID-19.

Ta wyjątkowa reakcja powinna zaradzić skutkom kryzysu związanego z COVID-19 i zapobiec jego nawrotowi. W związku z tym wsparcie należy ograniczyć w czasie, a większość środków finansowych należy zapewnić w okresie następującym bezpośrednio po kryzysie, co oznacza, że zobowiązania prawne w ramach danego programu finansowanego z tych dodatkowych zasobów należy zaciągnąć przed dniem 31 grudnia 2023 r. Zatwierdzenie płatności na podstawie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności będzie uzależnione od zadowalającego osiągnięcia odnośnych celów pośrednich i końcowych określonych w planie odbudowy i zwiększania odporności; osiągnięcie tych celów zostanie poddane ocenie zgodnie z odpowiednią procedurą określoną w rozporządzeniu ustanawiającym Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, w myśl konkluzji Rady Europejskiej, która odbyła się w dniach od 17 do 21 lipca 2020 r.

Aby pokryć zobowiązania wynikające z planowanego zaciągania pożyczek, konieczne jest nadzwyczajne i tymczasowe zwiększenie pułapów zasobów własnych. W związku z tym, wyłącznie w celu pokrycia wszystkich zobowiązań Unii wynikających z pożyczek zaciągniętych w celu zaradzenia skutkom kryzysu związanego z COVID-19, pułap środków na płatności i pułap środków na zobowiązania powinny zostać zwiększone o 0,6 punktu procentowego każdy. Uprawnienie Komisji do zaciągania, w imieniu Unii, pożyczek na rynkach kapitałowych w wyłącznym celu sfinansowania środków mających zaradzić skutkom kryzysu związanego z COVID-19 jest ściśle związane z podwyższeniem pułapu zasobów własnych przewidzianym w niniejszej decyzji, a ostatecznie z funkcjonowaniem systemu zasobów własnych Unii. W związku z tym w niniejszej decyzji należy przewidzieć takie uprawnienie. Bezprecedensowy charakter tej operacji i wyjątkowa kwota środków finansowych, które mają być pożyczone wymagają pewności co do ogólnej wielkości zobowiązania Unii i podstawowej charakterystyki jego spłaty, a także realizacji zróżnicowanej strategii zaciągania pożyczek.

Zwiększenie pułapów zasobów własnych jest konieczne, ponieważ bez tego pułapy te nie byłyby wystarczające, aby zapewnić dostępność odpowiednich zasobów, których Unia potrzebuje do pokrycia zobowiązań wynikających z wyjątkowego i tymczasowego uprawnienia do zaciągania pożyczek. Konieczność korzystania z tego dodatkowego przydziału też będzie miała wyłącznie tymczasowy charakter, ponieważ odnośne zobowiązania finansowe i warunkowe będą się zmniejszać w miarę spłacania pożyczek i zbliżania się terminów zapadalności. W związku z tym zwiększenie powinno wygasnąć w momencie, gdy wszystkie pożyczone środki finansowe zostaną spłacone i wszystkie zobowiązania warunkowe z tytułu pożyczek udzielonych na podstawie tych środków finansowych wygasną, co powinno nastąpić najpóźniej do dnia 31 grudnia 2058 r.

Działania Unii w celu zaradzenia skutkom kryzysu związanego z COVID-19 muszą mieć istotną skalę i nastąpić w stosunkowo krótkim czasie. Działalność w zakresie zaciągania pożyczek musi przebiegać według harmonogramu zgodnego z tymi założeniami. A zatem nowa działalność w zakresie zaciągania pożyczek netto powinna się zakończyć najpóźniej z końcem 2026 r. Po 2026 r. operacje zaciągania pożyczek należy ściśle ograniczyć do operacji refinansujących, tak by zapewnić skuteczne zarządzanie długiem. Wdrażając operacje w ramach zróżnicowanej strategii finansowania, Komisja powinna jak najlepiej wykorzystać zdolności rynków do absorpcji tak znacznej kwoty środków finansowych w postaci pożyczek o różnych terminach zapadalności, w tym finansowania krótkoterminowego do celów zarządzania płynnością, oraz zapewnić jak najkorzystniejsze warunki spłaty. Dodatkowo Komisja powinna regularnie przedstawiać Parlamentowi Europejskiemu i Radzie wyczerpujące informacje na temat wszystkich aspektów swoich działań w zakresie zarządzania długiem. W momencie gdy harmonogramy płatności dotyczących polityk, które mają być finansowane z pożyczonych środków, będą znane, Komisja przekaże Parlamentowi Europejskiemu i Radzie harmonogram emisji zawierający przewidywane daty i przewidywane wielkości emisji na kolejny rok, a także plan określający przewidywane płatności z tytułu kwoty głównej i odsetek. Komisja powinna regularnie aktualizować ten harmonogram.

Spłata środków finansowych pożyczonych w celu udzielenia bezzwrotnego wsparcia, wsparcia zwrotnego za pośrednictwem instrumentów finansowych lub rezerw na gwarancje budżetowe, jak również spłata należnych odsetek powinna być finansowana z budżetu Unii. Pożyczone środki finansowe, które są wykorzystywane celem udzielenia pożyczek państwom członkowskim, powinny zostać spłacone z kwot otrzymanych od państw członkowskich będących beneficjentami. Należy przydzielić i udostępnić Unii niezbędne zasoby, aby mogła pokrywać wszystkie swoje zobowiązania finansowe i warunkowe wynikające z wyjątkowego i tymczasowego uprawnienia do zaciągania pożyczek w dowolnym roku oraz w dowolnych okolicznościach zgodnie z art. 310 ust. 4 i art. 323 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).

Kwoty niewykorzystane do przewidywanych płatności z tytułu odsetek zostaną użyte do celów przedterminowych spłat przed końcem WRF 2021-2027, w kwocie minimalnej, i mogą być zwiększane powyżej tego poziomu pod warunkiem, że po 2021 r. zostaną wprowadzone nowe zasoby własne zgodnie z procedurą określoną w art. 311 akapit trzeci TFUE. Wszystkie zobowiązania zaciągnięte w wyniku tego wyjątkowego i tymczasowego uprawnienia do zaciągania pożyczek powinny zostać w pełni spłacone do dnia 31 grudnia 2058 r. W celu zapewnienia skutecznego zarządzania budżetowego środkami potrzebnymi na pokrycie spłat pożyczonych środków należy przewidzieć możliwość rozłożenia odnośnych zobowiązań budżetowych na roczne raty.

Harmonogram spłat powinien być zgodny z zasadą należytego zarządzania finansami i obejmować łączną wielkość pożyczonych środków finansowych na podstawie uprawnienia przyznanego Komisji w celu zapewnienia stałej i przewidywalnej redukcji zobowiązań w całym okresie. Z tego względu kwoty należne w danym roku od Unii z tytułu spłaty kwoty głównej nie powinny przekraczać 7,5 % kwoty maksymalnej wynoszącej 390 000 min EUR na wydatki.

Mając na uwadze wyjątkowy, tymczasowy i ograniczony charakter uprawnienia Komisji do zaciągania pożyczek na potrzeby zaradzenia skutkom kryzysu związanego z COVID-19, należy doprecyzować, że co do zasady Unia nie powinna wykorzystywać środków finansowych pożyczonych na rynkach kapitałowych do finansowania wydatków operacyjnych.

Aby zapewnić, by Unia była zawsze w stanie terminowo wywiązywać się ze swoich zobowiązań prawnych wobec stron trzecich, niniejsza decyzja powinna przewidywać szczegółowe przepisy upoważniające Komisję - w okresie tymczasowego zwiększenia pułapów zasobów własnych - do wzywania państw członkowskich do tymczasowego udostępnienia odpowiednich zasobów pieniężnych, w przypadku gdy zatwierdzone środki zapisane w budżecie Unii okażą się niewystarczające, by pokryć zobowiązania wynikające z zaciągniętych pożyczek w związku z tymczasowym zwiększeniem pułapów. Komisja powinna - jako rozwiązanie stosowane w ostateczności - mieć możliwość wezwania do udostępnienia zasobów pieniężnych jedynie wtedy, gdyby nie była w stanie zapewnić koniecznej płynności poprzez uruchomienie innych środków aktywnego zarządzania płynnością, w tym w razie potrzeby poprzez wykorzystanie finansowania krótkoterminowego na rynkach kapitałowych, by zapewnić terminowe wywiązanie się z zobowiązań Unii wobec pożyczkodawców. Należy przewidzieć, by Komisja ogłaszała takie wezwania skierowane do państw członkowskich z należytym wyprzedzeniem i by były one ściśle proporcjonalne do szacowanych dochodów budżetu poszczególnych państw członkowskich i, w każdym przypadku, ograniczone do ich udziału w ramach tymczasowo zwiększonego pułapu zasobów własnych, tj. 0,6 % DNB państw członkowskich, jeżeli jednak państwo członkowskie w określonym terminie nie zastosuje się do wezwania, w całości lub w części, lub poinformuje Komisję, że nie będzie w stanie się do niego zastosować, Komisja i tak powinna być upoważniona, na zasadzie tymczasowej, do wystąpienia z dodatkowymi wezwaniami do innych państw członkowskich, z zachowaniem proporcjonalności. Należy przewidzieć maksymalna kwotę roczną, jaka może być przedmiotem wezwania Komisji skierowanego do poszczególnych państw członkowskich. Oczekuje się, że Komisja przedłoży niezbędne wnioski na potrzeby zapisywania wydatków pokrywanych z kwot zasobów pieniężnych tymczasowo udostępnionych przez państwa członkowskie w budżecie Unii, aby zapewnić, by zasoby te zostały uwzględnione na jak najwcześniejszym etapie do celów wpłacenia zasobów własnych na rachunek przez państwa członkowskie, tzn. zgodnie z mającymi zastosowanie ramami prawnymi, a zatem według odnośnych kluczy DNB i bez uszczerbku dla innych zasobów własnych i innych dochodów.

Na podstawie art. 311 akapit czwarty TFUE przyjęte zostanie rozporządzenie Rady ustanawiające środki wykonawcze w odniesieniu do systemu zasobów własnych Unii. Środki takie powinny obejmować przepisy o charakterze ogólnym i technicznym, które mają zastosowanie do wszystkich kategorii zasobów własnych. Środki te powinny obejmować szczegółowe zasady obliczania salda i jego zapisywania w budżecie, a także przepisy i ustalenia niezbędne do kontrolowania i nadzorowania poboru zasobów własnych.

Niniejsza decyzja powinna wejść w życie dopiero po jej zatwierdzeniu przez wszystkie państwa członkowskie, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi, a tym samym w pełnym poszanowaniu suwerenności państw. Rada Europejska obradująca w dniach od 17 do 21 lipca 2020 r. zauważyła, że państwa członkowskie zamierzają jak najszybciej przystąpić do zatwierdzenia niniejszej decyzji.

Dla zachowania spójności, ciągłości i pewności prawa należy ustanowić przepisy zapewniające płynne przejście z systemu wprowadzonego decyzją Rady 2014/335/UE, Euratom ³⁾Decyzja Rady 2014/335/UE, Euratom z dnia 26 maja 2014 r. w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej (Dz. U. L 168 z 7.6.2014, s. 105). na system przewidziany niniejszą decyzją.

Należy uchylić decyzję 2014/335/UE, Euratom.

Do celów niniejszej decyzji wszystkie kwoty pieniężne należy wyrazić w euro.

Ze względu na konieczność pilnego umożliwienia zaciągania pożyczek w celu sfinansowania działań mających na celu zaradzenie skutkom kryzysu COVID-19 niniejsza decyzja powinna wejść w życie pierwszego dnia pierwszego miesiąca od otrzymania ostatniego z powiadomień o zakończeniu procedur przyjęcia niniejszej decyzji.

Aby zapewnić przejście na zmieniony system zasobów własnych i zbieżności niniejszej decyzji w czasie z rokiem budżetowym, niniejsza decyzja powinna mieć zastosowanie od dnia 1 stycznia 2021 r.,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ: