Rozporządzenie Rady Ministrówz dnia 26 września 2023 r.w sprawie oczyszczania terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych

Zgłoszenie o znalezieniu materiałów wybuchowych i niebezpiecznych, zwanych dalej „materiałami”, niezwłocznie przekazuje się podmiotom, o których mowa w art. 130 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2019 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, ustnie lub pisemnie, w tym z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej lub za pośrednictwem numerów telefonicznych obsługiwanych w ramach systemu powiadamiania ratunkowego.

Podmioty, o których mowa w art. 130 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2019 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, przyjmują zgłoszenie, które obejmuje w szczególności:

Podmioty przyjmujące zgłoszenie niezwłocznie informują o nim właściwe miejscowo ze względu na miejsce znalezienia materiałów wojewódzkie centrum zarządzania kryzysowego oraz jednostkę organizacyjną Policji, a także:

Jednostka organizacyjna Policji przekazuje informację o zgłoszeniu właściwej jednostce wojskowej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w przypadku, gdy z opisu zgłoszenia wynika, że budowa znalezionych materiałów może wskazywać, że są pochodzenia wojskowego.

W przypadku gdy z opisu zgłoszenia wynika, że znalezione materiały mogą mieć inny niż wymieniony w ust. 3 pkt 1 lub 2 charakter, w szczególności zawierać substancje biologiczne lub toksynowe szkodliwe dla życia lub zdrowia ludzkiego, mienia oraz środowiska naturalnego, wojewódzkie centrum zarządzania kryzysowego przekazuje informację o zgłoszeniu innym niż wymienione w ust. 3 i 4 służbom, strażom i inspekcjom na obszarze województwa właściwym w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom o tym charakterze.

Otrzymanie przez odpowiedni podmiot zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, lub informacji, o których mowa w ust. 3-5, uznaje się za przyjęcie zgłoszenia.

Kierownik jednostki organizacyjnej Policji, Straży Granicznej albo Państwowej Straży Pożarnej, która przyjęła zgłoszenie, niezwłocznie zawiadamia o przyjęciu zgłoszenia właściwego komendanta wojewódzkiego Policji albo Komendanta Stołecznego Policji.

Niezwłocznie po otrzymaniu zgłoszenia o znalezieniu materiałów właściwa rzeczowo i terytorialnie jednostka organizacyjna Straży Granicznej lub Państwowej Straży Pożarnej, która przyjęła zgłoszenie, zabezpiecza, przy współudziale Policji, znalezione materiały, a w szczególności:

Jednostka organizacyjna, o której mowa w ust. 1, podczas zabezpieczania materiałów może, w razie potrzeby:

Niezwłocznie po otrzymaniu zgłoszenia o znalezieniu materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego, znajdujących się w miejscach publicznych i stanowiących bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, mienia oraz środowiska naturalnego, właściwa rzeczowo i terytorialnie jednostka organizacyjna Policji zabezpiecza je do czasu:

Dopuszcza się zabezpieczenie miejsca znalezienia materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego, o którym mowa w ust. 3, przez straż gminną (miejską), Straż Leśną lub ochotniczą straż pożarną, jeżeli pozwala na to przeprowadzona ocena rodzaju i stopnia zagrożenia bezpośredniego dla otoczenia miejsca, w którym je znaleziono.

Przedsiębiorcy wykonują prace polegające na oczyszczaniu terenów z materiałów na podstawie umowy zawartej z podmiotem posiadającym tytuł prawny do władania terenem, podmiotem dysponującym tym terenem w związku z prowadzoną działalnością lub podmiotem właściwym dla miejsca zlokalizowania lub charakterystyki materiałów, o którym mowa w § 2 ust. 3.

Przed przystąpieniem do prac, o których mowa w ust. 1, przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą w zakresie oczyszczania terenów z materiałów, zwany dalej „przedsiębiorcą”:

Prowadząc prace, o których mowa w ust. 1, przedsiębiorca sprawdza teren do głębokości co najmniej 2 metrów w głąb ziemi. Dopuszcza się możliwość sprawdzenia terenu na mniejszej głębokości, jednakże nie mniejszej niż 30 cm w głąb ziemi, o ile uzasadnia to rodzaj terenu, jego specyficzne cechy, walory przyrodnicze, a także znajdujące się na tym terenie obiekty i instalacje.

Prace, o których mowa w ust. 1, wykonuje się siłami adekwatnymi do powierzchni oczyszczanego terenu, jego ukształtowania oraz cech specyficznych, a także stopnia jego potencjalnego zanieczyszczenia materiałami.

Przedsiębiorcy zabezpieczają znalezione materiały, wykonując czynności wskazane w § 3 ust. 1, a w razie potrzeby - wskazane w § 3 ust. 2 pkt 3 i 5.

Przedsiębiorca dokonuje zniszczenia metodą wybuchową lub unieszkodliwienia w inny sposób znalezionych materiałów, zgodnie z warunkami określonymi w § 9 i § 11.

Jeżeli nie ma możliwości zniszczenia materiałów zgodnie z ust. 6, przedsiębiorca zawiera umowę z innym przedsiębiorcą, który posiada takie możliwości, lub podpisuje umowę na realizację specjalistycznych usług wojskowych w rozumieniu art. 46 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny   (Dz. U. poz. 2305 oraz z 2023 r. poz. 347, 641, 1615, 1834 i 1872) przed rozpoczęciem realizacji kontraktu na nadzór saperski lub oczyszczanie terenu z materiałów.

Nadzór saperski jest prowadzony w czasie rzeczywistym, umożliwiającym natychmiastowe reagowanie na możliwe zagrożenia w obrębie pracy jednego urządzenia oraz jednej grupy roboczej wykonującej te prace.

Przedsiębiorca odpowiada za bezpieczeństwo w związku z prowadzonymi pracami, o których mowa w ust. 1.

Jeśli materiały znalezione w wyniku prac, o których mowa w ust. 1, nie znajdują się w miejscu, gdzie stwarzają szczególne zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, mienia oraz środowiska naturalnego, przedsiębiorca dokonuje zgłoszenia, o którym mowa w § 2 ust. 1, niezwłocznie po zakończeniu etapu lub całości prac, o których mowa w ust. 1, o ile nie sprzeciwiają się temu względy bezpieczeństwa.

Zadania, o których mowa w ust. 1, wykonują osoby spełniające warunki określone w art. 19 ustawy z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego   (Dz. U. z 2022 r. poz. 2378).

Podczas oczyszczania terenów z materiałów używa się urządzeń posiadających odpowiednie certyfikaty i parametry techniczne umożliwiające wykrywanie tych materiałów do wymaganej głębokości oczyszczania.

Przedsiębiorca prowadzi dokumentację techniczno-organizacyjną, o której mowa w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie sposobu prowadzenia prac z użyciem materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego oraz podczas oczyszczania terenów   (Dz. U. poz. 216), w której przypisuje się każdą oczyszczoną powierzchnię do nazwiska osoby, która wykonała oczyszczenie, oraz osoby sprawującej nadzór saperski. Dokumentacja dodatkowo zawiera mapy (szkice) z naniesionymi rejonami terenu podlegającego oczyszczeniu oraz zaznaczonymi miejscami znalezienia oraz dokumentację fotograficzną materiałów.

Właściwe jednostki specjalistyczne Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej mogą wykonywać oczyszczanie terenu ze znalezionych materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego na podstawie informacji, o której mowa w § 2 ust. 4. Jednostki te wykonują takie oczyszczanie w sytuacjach, gdy jest to niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego oraz gdy nie ma możliwości zniszczenia tych materiałów przez przedsiębiorców, o których mowa w § 6 ust. 1.

Jednostki wojskowe Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej wykonują oczyszczanie terenu niezwłocznie po otrzymaniu informacji o zgłoszeniu, nie później jednak niż w terminie 24 godzin - gdy znaleziony materiał wybuchowy i niebezpieczny pochodzenia wojskowego znajduje się w miejscu, gdzie stwarza szczególne zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, mienia oraz środowiska naturalnego, oraz nie później niż w terminie 72 godzin - gdy znaleziony materiał wybuchowy i niebezpieczny pochodzenia wojskowego nie znajduje się w miejscu publicznym lub nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego, mienia oraz środowiska naturalnego.

Oczyszczanie terenu ze znalezionych materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego przez jednostki wojskowe Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej organizuje Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych.

Rejony odpowiedzialności specjalistycznych jednostek wojskowych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej wyznacza Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych.

Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych niezwłocznie informuje w formie pisemnej podmioty, o których mowa w § 2 ust. 3, o przeznaczeniu, rejonach odpowiedzialności i danych teleadresowych jednostek wojskowych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej wyznaczonych do oczyszczania terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego.

Podczas oczyszczania terenu z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego przez jednostki wojskowe Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej dowódca z jednostki wojskowej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej wykonujący zadanie oczyszczania jest odpowiedzialny za rozpoznanie, określenie strefy niebezpiecznej, podjęcie, transport i zniszczenie tych materiałów.

Nie przekazuje się znalezionych materiałów między jednostkami wojskowymi Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej a jednostkami organizacyjnymi Policji, Straży Granicznej lub Państwowej Straży Pożarnej.

Jednostki organizacyjne Policji, Straży Granicznej lub Państwowej Straży Pożarnej mogą przekazać specjalistycznym jednostkom organizacyjnym Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej znalezione materiały wybuchowe i niebezpieczne pochodzenia wojskowego.

Nie przekazuje się znalezionych materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego w celu ich przechowywania lub zniszczenia między przedsiębiorcami a jednostkami wojskowymi Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej - z zastrzeżeniem przekazania w celu świadczenia specjalistycznych usług wojskowych w rozumieniu art. 46 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny.

Materiały są niszczone w miejscach, o których mowa w art. 131 ustawy z dnia 13 czerwca 2019 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym.

Dopuszcza się niszczenie materiałów w miejscu ich znalezienia, jeżeli zastosowane środki techniczne zapewniają ochronę życia lub zdrowia ludzkiego, mienia oraz środowiska naturalnego.

Dopuszcza się niszczenie materiałów w miejscach doraźnie wyznaczonych przez właściwego miejscowo wojewodę, na wniosek podmiotu dokonującego niszczenia, po uzyskaniu opinii właściwych: komendanta wojewódzkiego Policji, Komendanta Stołecznego Policji albo komendanta oddziału Straży Granicznej, albo komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej, albo Szefa Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, albo dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych, albo dyrektora urzędu morskiego.

Opinia, o której mowa w ust. 3, dotyczy materiałów zgodnie z właściwością określoną w § 2 ust. 3 i 4.

Przepisów ust. 1 nie stosuje się do niszczenia materiałów przez Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej na terenach będących we władaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Przepisów ust. 1-4 nie stosuje się do substancji promieniotwórczych. W celu ich unieszkodliwienia przekazuje się je do Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych.

Przepisów ust. 1-4 nie stosuje się do niszczenia lub unieszkodliwiania znalezionej starej i porzuconej broni chemicznej, którą przechowuje się i niszczy zgodnie z przepisami ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu Konwencji o zakazie prowadzenia badań, produkcji, składowania i użycia broni chemicznej oraz o zniszczeniu jej zapasów   (Dz. U. z 2018 r. poz. 359).

Zamiar przeprowadzania niszczenia materiałów w miejscach, o których mowa w § 9 ust. 1-3, zgłasza się właściwemu miejscowo wojewodzie z wyjątkiem niszczenia materiałów przez Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej na terenach będących we władaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Miejsce niszczenia materiałów zabezpieczają właściwy rzeczowo i terytorialnie podmiot określony w § 4, a także przedsiębiorcy, o których mowa w § 6 ust. 1, mając na względzie ochronę życia lub zdrowia ludzkiego, mienia oraz środowiska naturalnego.

W ramach zabezpieczenia miejsca niszczenia materiałów w szczególności:

Po zakończeniu niszczenia materiałów podmiot dokonujący niszczenia doprowadza miejsce niszczenia do stanu pierwotnego, w szczególności przez zasypanie wykopów i lejów powybuchowych oraz zebranie i usunięcie przedmiotów rozrzuconych w wyniku eksplozji.

Teren oczyszczony z materiałów podmiot wykonujący oczyszczanie udostępnia podmiotom, o których mowa w § 6 ust. 1, na podstawie protokołu.

Wykonane prace oczyszczenia podlegają odbiorowi po ich zakończeniu. Sprawdzeniem kontrolnym obejmuje się minimum 10% oczyszczonego terenu. Sprawdzenie kontrolne wykonują osoby spełniające warunki określone w art. 19 ustawy z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego.