Preambuła
Państwa członkowskie Rady Europy, sygnatariusze niniejszej Konwencji,
Biorąc pod uwagę, że jednym z celów Rady Europy jest osiągnięcie większej jedności
między jej członkami w celu ochrony i wspierania ideałów i zasad, opartych na poszanowaniu
praw człowieka, demokracji oraz praworządności, które to stanowią ich wspólne dziedzictwo;
Uznając potrzebę umiejscowienia człowieka i wartości społecznych w centrum pogłębionej
i interdyscyplinarnej koncepcji dziedzictwa kulturowego;
Podkreślając wartość i potencjał dziedzictwa kulturowego dobrze wykorzystywanego jako
czynnika zrównoważonego rozwoju, podnoszącego jakość życia w stale ewoluującym społeczeństwie;
Uznając, że każdy człowiek ma prawo do angażowania się w wybranym przez siebie obszarze
dziedzictwa kulturowego, przy poszanowaniu praw i wolności innych ludzi, jako przejaw
prawa do swobodnego uczestniczenia w życiu kulturalnym, przewidzianego w Powszechnej
Deklaracji Praw Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych (1948) i zagwarantowanego
w Międzynarodowym Pakcie Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (1966);
Przekonane o potrzebie angażowania wszystkich członków społeczeństwa w ciągły proces
definiowania dziedzictwa kulturowego i zarządzania nim,
Przekonane o słuszności polityk dotyczących dziedzictwa kulturowego i inicjatyw edukacyjnych,
które traktują wszystkie dziedzictwa kulturowe w sposób sprawiedliwy i w ten sposób
promują dialog między kulturami i religiami;
Odnosząc się do różnych instrumentów Rady Europy, a w szczególności do Europejskiej
konwencji kulturalnej (1954), Konwencji o ochronie dziedzictwa architektonicznego
Europy (1985), Europejskiej konwencji o ochronie dziedzictwa archeologicznego (poprawionej,
1992) oraz Europejskiej Konwencji Krajobrazowej (2000); oraz
Przekonane o znaczeniu utworzenia ogólnoeuropejskich ram dla współpracy sprzyjających
dynamicznemu wprowadzaniu rzeczonych zasad w życie,
Uzgodniły, co następuje:
Część I
Cele, definicje i zasady
Artykuł 1
Cele Konwencji
Strony niniejszej Konwencji postanawiają:
a)
uznać, że prawa odnoszące się do dziedzictwa kulturowego są nieodłączną częścią prawa
do uczestniczenia w życiu kulturalnym, określonego w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka;
b)
uznać indywidualną i zbiorową odpowiedzialność za dziedzictwo kulturowe;
c)
podkreślić, iż celem zachowania dziedzictwa kulturowego i zrównoważonego korzystania
z tego dziedzictwa, jest rozwój człowieka oraz podniesienie jakości życia;
d)
przedsięwziąć konieczne działania mające na celu zastosowanie postanowień niniejszej
Konwencji odnoszących się do:
roli dziedzictwa kulturowego w budowaniu pokojowego i demokratycznego społeczeństwa
oraz w procesach zrównoważonego rozwoju i promowania różnorodności kulturowej;
większej synergii w obszarze kompetencji wszystkich zaangażowanych podmiotów publicznych,
instytucjonalnych i prywatnych.
Artykuł 2
Definicje
Dla celów niniejszej Konwencji,
a)
dziedzictwo kulturowe to zbiór zasobów odziedziczonych po przeszłych pokoleniach,
które ludzie identyfikują, niezależnie od praw własności, jako odzwierciedlenie i
wyraz swoich stale ewoluujących wartości, wierzeń, wiedzy i tradycji. Obejmuje ono
także wszystkie aspekty środowiskowe wynikające z interakcji pomiędzy ludźmi i miejscem
w czasie;
b)
wspólnota dziedzictwa kulturowego to społeczność, która składa się z ludzi przypisujących
wartość określonym aspektom dziedzictwa kulturowego, i pragnących, w ramach działań
publicznych, zachować i przekazać je przyszłym pokoleniom.
Artykuł 3
Wspólne dziedzictwo Europy
Strony zgadzają się promować rozumienie wspólnego dziedzictwa Europy, które obejmuje:
a)
wszelkie formy dziedzictwa kulturowego w Europie, które razem stanowią wspólne źródło
pamięci, zrozumienia, tożsamości, spójności i kreatywności, oraz
b)
ideały, zasady i wartości wywodzące się z doświadczenia zdobytego wraz z postępem
oraz z lekcji płynących z przeszłych konfliktów, które wspierają rozwój pokojowego
i stabilnego społeczeństwa, oparte na poszanowaniu praw człowieka, demokracji oraz
praworządności.
Artykuł 4
Prawa i odpowiedzialności dotyczące dziedzictwa kulturowego
Strony uznają, że:
a)
każdy człowiek, indywidualnie lub wspólnie z innymi, ma prawo korzystać z dziedzictwa
kulturowego oraz przyczyniać się do jego wzbogacania;
b)
każdy człowiek, indywidualnie lub wspólnie z innymi, jest zobowiązany do poszanowania
dziedzictwa kulturowego innych ludzi, w takim samym stopniu jak własnego, i tym samym
wspólnego dziedzictwa Europy;
c)
korzystanie z prawa do dziedzictwa kulturowego może podlegać jedynie takim ograniczeniom,
które są niezbędne w społeczeństwie demokratycznym w celu ochrony interesu publicznego
oraz praw i wolności innych ludzi.
Artykuł 5
Prawo i polityki dotyczące dziedzictwa kulturowego
Strony zobowiązują się:
a)
uznać interes publiczny związany z elementami dziedzictwa kulturowego stosownie do
przypisywanego im znaczenia w społeczeństwie;
b)
zwiększyć wartość dziedzictwa kulturowego poprzez jego identyfikację, badanie, interpretację,
ochronę, konserwację i prezentację;
c)
zapewnić, w odpowiednim dla każdej ze Stron kontekście, istnienie przepisów ustawowych
umożliwiających korzystanie z prawa do dziedzictwa kulturowego określonego w artykule
4;
d)
wspierać ogół warunków gospodarczych i społecznych sprzyjających uczestnictwu w działaniach
związanych z dziedzictwem kulturowym;
e)
promować ochronę dziedzictwa kulturowego jako kluczowego czynnika we wspólnie wspieranych
celach zrównoważonego rozwoju, różnorodności kulturowej oraz współczesnej twórczości;
f)
uznać wartość dziedzictwa kulturowego znajdującego się na terytoriach podlegających
ich jurysdykcji, niezależnie od jego pochodzenia;
g)
opracować zintegrowane strategie, aby ułatwić wdrożenie postanowień niniejszej Konwencji.
Artykuł 6
Skutki Konwencji
Żadne z postanowień niniejszej Konwencji nie może być interpretowane w sposób, który:
a)
ograniczałby lub podważał prawa człowieka i podstawowe wolności, które mogą być chronione
przez dokumenty międzynarodowe, w tym w szczególności Powszechną Deklarację Praw Człowieka
oraz Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności;
b)
naruszałby korzystniejsze postanowienia dotyczące dziedzictwa kulturowego oraz środowiska,
które wynikają z innych krajowych lub międzynarodowych aktów prawnych;
c)
skutkowałby stworzeniem egzekwowalnych praw.
Część II
Wkład dziedzictwa kulturowego do rozwoju społeczeństwa i człowieka
Artykuł 7
Dziedzictwo kulturowe i dialog
Strony zobowiązują się poprzez działania organów władzy publicznej oraz innych właściwych
podmiotów:
a)
zachęcać do refleksji na temat etyki i metod prezentacji dziedzictwa kulturowego,
a także szacunku dla różnorodności interpretacji;
b)
ustanowić mechanizmy pojednawcze w celu sprawiedliwego postępowania w sytuacjach,
w których różne społeczności przypisują sprzeczne wartości temu samemu dziedzictwu
kulturowemu;
c)
rozwijać wiedzę o dziedzictwie kulturowym jako źródle pokojowego współistnienia, które
przez promowanie zaufania i wzajemnego zrozumienia przyczynia się do rozwiązywania
konfliktów i zapobiegania im;
d)
włączać powyższe postulaty we wszystkie aspekty uczenia się przez całe życie oraz
kształcenia.
Artykuł 8
Środowisko, dziedzictwo i jakość życia
Strony zobowiązują się do wykorzystania wszelkich aspektów dziedzictwa kulturowego
w celu:
a)
wzbogacania procesów rozwoju gospodarczego, politycznego, społecznego i kulturalnego,
a także planowania przestrzennego, przez wykorzystanie analiz wpływu tych procesów
na dziedzictwo kulturowe oraz, o ile to konieczne, przez przyjmowanie strategii ograniczania
tego oddziaływania;
b)
promowania zintegrowanego podejścia do polityk dotyczących różnorodności kulturowej,
biologicznej, geologicznej i krajobrazowej w celu osiągnięcia równowagi między tymi
elementami;
c)
wzmacniania spójności społecznej przez wspieranie poczucia wspólnej odpowiedzialności
za miejsce zamieszkania ludzi;
d)
promowania podnoszenia jakości przy wprowadzaniu nowoczesnych udoskonaleń w środowisku,
nie stwarzających zagrożeń dla jego wartości kulturalnych.
Artykuł 9
Zrównoważone korzystanie z dziedzictwa kulturowego
W celu zachowania dziedzictwa kulturowego, Strony zobowiązują się:
a)
promować poszanowanie integralności dziedzictwa kulturowego przez zapewnienie, by
decyzje o wprowadzeniu zmian podejmowane były z uwzględnieniem wartości kulturalnych
przypisywanych temu dziedzictwu;
b)
określić i promować zasady zrównoważonego zarządzania oraz zachęcać do jego zachowania;
c)
zapewnić, aby wszelkie ogólne przepisy techniczne uwzględniały szczególne wymogi dotyczące
konserwacji dziedzictwa kulturowego;
d)
promować korzystanie z materiałów, technik oraz umiejętności opartych na tradycji
oraz czerpać z ich potencjału we współczesnych zastosowaniach;
e)
promować wysoką jakość pracy poprzez system kwalifikacji zawodowych oraz akredytacji
dla osób fizycznych, przedsiębiorstw i instytucji.
Artykuł 10
Dziedzictwo kulturowe i działalność gospodarcza
W celu pełnego wykorzystania potencjału dziedzictwa kulturowego jako czynnika zrównoważonego
rozwoju gospodarczego, Strony zobowiązują się:
a)
podnosić świadomość i wykorzystywać potencjał gospodarczy dziedzictwa kulturowego;
b)
uwzględnić szczególny charakter i znaczenie dziedzictwa kulturowego podczas opracowywania
polityk gospodarczych;
c)
zapewnić, by polityki te uwzględniały integralność dziedzictwa kulturowego bez naruszania
jego nieodłącznych wartości.
Część III
Wspólna odpowiedzialność za dziedzictwo kulturowe oraz partycypacja społeczna
Artykuł 11
Organizacja odpowiedzialności publicznej za dziedzictwo kulturowe
W procesie zarządzania dziedzictwem kulturowym, Strony zobowiązują się:
a)
promować zintegrowane i oparte na rzetelnej informacji podejście organów władzy publicznej,
we wszystkich sektorach i na wszystkich szczeblach;
b)
rozwijać prawne, finansowe i zawodowe ramy umożliwiające wspólne działanie organów
władzy publicznej, ekspertów, właścicieli, inwestorów, przedsiębiorców, organizacji
pozarządowych oraz organizacji społeczeństwa obywatelskiego;
c)
rozwijać innowacyjne metody współpracy organów władzy publicznej z innymi podmiotami;
d)
szanować i zachęcać do podejmowania inicjatyw wolontariatu, które stanowią uzupełnienie
działań organów władzy publicznej;
e)
zachęcać organizacje pozarządowe zajmujące się konserwacją dziedzictwa do działania
w interesie publicznym.
Artykuł 12
Dostęp do dziedzictwa kulturowego i partycypacja demokratyczna
Strony zobowiązują się:
a)
zachęcać wszystkich do uczestnictwa w:
-
-
procesie identyfikacji, badania, interpretacji, ochrony, konserwacji i prezentowania
dziedzictwa kulturowego;
-
-
publicznej refleksji i debacie na temat możliwości i wyzwań, jakie niesie ze sobą
dziedzictwo kulturowe;
b)
uwzględnić wartość przypisywaną danemu dziedzictwu kulturowemu, z którym identyfikują
się poszczególne społeczności;
c)
uznać rolę organizacji wolontariuszy, jako partnerów w działaniach, a także jako wyrazicieli
konstruktywnej krytyki polityk dotyczących dziedzictwa kulturowego;
d)
podjąć działania w celu zapewnienia szerszej dostępności do dziedzictwa kulturowego,
w szczególności wśród młodych ludzi i osób znajdujących się w trudnej sytuacji, tak
aby zwiększyć świadomość wartości dziedzictwa, potrzeby jego zachowania i ochrony,
oraz korzyści, które z niego wynikają.
Artykuł 13
Dziedzictwo kulturowe i wiedza
Strony zobowiązują się:
a)
ułatwiać uwzględnienie wymiaru dziedzictwa kulturowego na wszystkich poziomach edukacji,
niekoniecznie w postaci odrębnego przedmiotu, lecz jako bogate źródło odniesień w
nauczaniu innych przedmiotów;
b)
wzmacniać powiązania pomiędzy edukacją o dziedzictwie kulturowym a kształceniem zawodowym;
c)
zachęcać do podejmowania badań interdyscyplinarnych w obszarze dziedzictwa kulturowego,
wspólnot dziedzictwa, środowiska oraz ich wzajemnych zależności;
d)
zachęcać do ustawicznego szkolenia zawodowego i wymiany wiedzy oraz umiejętności,
zarówno w ramach systemu szkolnictwa, jak i poza nim.
Artykuł 14
Dziedzictwo kulturowe i społeczeństwo informacyjne
Strony zobowiązują się do wykorzystania technologii cyfrowych dla zwiększenia dostępu
do dziedzictwa kulturowego oraz korzyści z niego wynikających, przez:
a)
zachęcanie do podejmowania inicjatyw promujących jakość treści oraz zmierzających
do zapewnienia różnorodności języków oraz kultur w społeczeństwie informacyjnym;
b)
wspieranie na poziomie międzynarodowym kompatybilnych standardów badań, konserwacji,
wzmocnienia i bezpieczeństwa dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym zwalczaniu
nielegalnego obrotu dobrami kultury;
c)
dążenie do usuwania przeszkód w dostępie do informacji dotyczących dziedzictwa kulturowego,
w szczególności do celów edukacyjnych, przy jednoczesnym zapewnieniu ochrony praw
własności intelektualnej;
d)
uznanie, że tworzenie treści cyfrowych dotyczących dziedzictwa kulturowego nie stanowi
uszczerbku dla konserwacji istniejącego dziedzictwa.
Część IV
Monitorowanie i współpraca
Artykuł 15
Zobowiązania Stron
Strony zobowiązują się:
a)
rozwijać, poprzez Radę Europy, funkcję monitorowania ustawodawstwa, polityk i praktyk
dotyczących dziedzictwa kulturowego, w zgodzie z zasadami przyjętymi przez niniejszą
Konwencję;
b)
utrzymywać, rozwijać oraz dostarczać dane do wspólnego, ogólnodostępnego systemu informacyjnego,
ułatwiającego ocenę poziomu realizacji zobowiązań Stron wynikających z niniejszej
Konwencji.
Artykuł 16
Mechanizm monitorowania
a.
Komitet Ministrów, zgodnie z artykułem 17 Statutu Rady Europy, powołuje odpowiedni
komitet lub wskazuje już istniejący komitet, do monitorowania realizacji Konwencji,
który będzie upoważniony do określenia zasad prowadzenia swoich spraw;
b.
Powołany komitet:
-
-
ustanawia regulamin, jeżeli to konieczne;
zarządza wspólnym systemem informacyjnym, o którym mowa w artykule 15, dokonując przeglądu
sposobów wywiązania się z poszczególnych zobowiązań niniejszej Konwencji;
na wniosek jednej lub większej liczby Stron, przedstawia opinię doradczą dotyczącą
dowolnej kwestii związanej z interpretacją Konwencji, przy uwzględnieniu wszelkich
dokumentów prawnych Rady Europy;
-
-
z inicjatywy jednej lub większej liczby Stron, podejmuje się oceny jednego lub wielu
aspektów wdrażania Konwencji;
-
-
wspiera realizację postanowień niniejszej Konwencji w obszarze międzysektorowym, przez
współpracę z innymi komitetami oraz uczestnictwo w innych inicjatywach Rady Europy;
składa Komitetowi Ministrów sprawozdanie ze swoich działań. Komitet może angażować
do swoich prac ekspertów i obserwatorów.
Artykuł 17
Współpraca w działaniach następczych
Strony zobowiązują się do podjęcia współpracy wzajemnej oraz w ramach Rady Europy,
dążąc do osiągnięcia celów i zachowania zasad określonych w Konwencji, a w szczególności
promując rozumienie wspólnego dziedzictwa Europy, przez:
a)
wprowadzanie w życie strategii współpracy odnoszących się do priorytetów określonych
w procesie monitorowania;
b)
wspieranie działań wielostronnych i transgranicznych, a także rozwijanie sieci współpracy
regionalnej w celu wdrożenia tych strategii;
c)
wymianę, opracowywanie, kodyfikację i zapewnienie upowszechnienia dobrych praktyk;
d)
informowanie opinii publicznej o celach i wdrażaniu niniejszej Konwencji.
Każda ze Stron może, w drodze wzajemnego porozumienia, dokonywać ustaleń finansowych
w celu ułatwienia współpracy międzynarodowej.
Część V
Postanowienia końcowe
Artykuł 18
Podpisanie i wejście w życie
a.
Konwencja niniejsza jest otwarta do podpisu przez Państwa Członkowskie Rady Europy.
b.
Podlega ona ratyfikacji, przyjęciu lub zatwierdzeniu. Dokumenty ratyfikacyjne, przyjęcia
lub zatwierdzenia zostaną złożone Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy.
c.
Konwencja niniejsza wejdzie w życie w pierwszym dniu miesiąca następującego po upływie
trzech miesięcy od dnia, w którym dziesięć Państw Członkowskich wyrazi zgodę na związanie
się Konwencją zgodnie z postanowieniami poprzedniego ustępu.
d.
W odniesieniu do każdego Państwa sygnatariusza, które w dalszej kolejności wyrazi
swoją zgodę na związanie się niniejszą Konwencją, wejdzie ona w życie w pierwszym
dniu miesiąca następującego po upływie trzech miesięcy od dnia złożenia dokumentów
ratyfikacyjnych, przyjęcia lub zatwierdzenia.
Artykuł 19
Przystąpienie
a.
Po wejściu w życie niniejszej Konwencji, Komitet Ministrów Rady Europy może zaprosić
każde Państwo niebędące członkiem Rady Europy, oraz Wspólnotę Europejską, do przystąpienia
do Konwencji w drodze decyzji podjętej większością głosów, o której mowa w artykule
20 ustęp d Statutu Rady Europy, oraz jednogłośną decyzją przedstawicieli umawiających
się Państw uprawnionych do zasiadania w Komitecie Ministrów.
b.
W odniesieniu do każdego Państwa przystępującego, lub Wspólnoty Europejskiej w przypadku
jej przystąpienia, niniejsza Konwencja wejdzie w życie w pierwszym dniu miesiąca następującego
po upływie trzech miesięcy od dnia złożenia dokumentu przystąpienia Sekretarzowi Generalnemu
Rady Europy.
Artykuł 20
Terytorialny zakres stosowania
a.
Każde Państwo może, w czasie podpisywania Konwencji lub składania dokumentów ratyfikacyjnych,
przyjęcia i zatwierdzenia, określić terytorium lub terytoria, do których będzie stosować
się niniejsza Konwencja.
b.
Każde Państwo może następnie, w dowolnym czasie, przez złożenie deklaracji Sekretarzowi
Generalnemu Rady Europy, rozszerzyć zakres stosowania niniejszej Konwencji, obejmując
nim dowolne inne terytorium określone w deklaracji. W odniesieniu do takiego terytorium,
Konwencja wejdzie w życie w pierwszym dniu miesiąca następującego po upływie trzech
miesięcy od dnia otrzymania przez Sekretarza Generalnego Rady Europy takiej deklaracji.
c.
Każda deklaracja złożona zgodnie z dwoma wcześniejszymi ustępami może, w odniesieniu
do każdego terytorium określonego w takiej deklaracji, zostać wycofana w drodze notyfikacji
złożonej Sekretarzowi Generalnemu. Wycofanie wejdzie w życie
w pierwszym dniu miesiąca następującego po upływie sześciu miesięcy od dnia otrzymania
przez Sekretarza Generalnego Rady Europy takiej notyfikacji.
Artykuł 21
Wypowiedzenie
a.
Każda Strona może w dowolnym czasie wypowiedzieć niniejszą Konwencję w drodze notyfikacji
złożonej Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy.
b.
Wypowiedzenie takie wejdzie w życie w pierwszym dniu miesiąca następującego po upływie
sześciu miesięcy od dnia otrzymania przez Sekretarza Generalnego Rady Europy tej notyfikacji.
Artykuł 22
Poprawki
a.
Każda Strona, a także komitet wskazany w artykule 16, może zaproponować poprawki do
niniejszej Konwencji.
b.
Wszelkie propozycje poprawek zgłaszane są Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy, który
poinformuje o nich Państwa Członkowskie Rady Europy, inne Strony, a także Państwa
niebędące członkami oraz Wspólnotę Europejską, które zostały zaproszone do przystąpienia
do Konwencji zgodnie z postanowieniami artykułu 19.
c.
Komitet rozpatrzy wszelkie zaproponowane poprawki i przedstawi Komitetowi Ministrów
do zatwierdzenia tekst przyjęty większością trzech czwartych przedstawicieli Stron.
Po zatwierdzeniu poprawek przez Komitet Ministrów większością głosów, o której mowa
w artykule 20 ustęp d Statutu Rady Europy, oraz jednogłośnie przez Strony będące Państwami
uprawnionymi do zasiadania w Komitecie Ministrów, tekst zostanie przekazany do zaakceptowania
przez Strony.
d.
Każda poprawka, w odniesieniu do Stron, które ją zaakceptowały, wejdzie w życie w
pierwszym dniu miesiąca następującego po upływie trzech miesięcy od dnia, w którym
dziesięć państw Członkowskich Rady Europy poinformowało Sekretarza Generalnego ojej
akceptacji. W odniesieniu do jakiejkolwiek Strony, która zaakceptuje poprawkę w późniejszym
terminie, wejdzie ona w życie w pierwszym dniu miesiąca następującego po upływie trzech
miesięcy od dnia, w którym taka Strona poinformowała Sekretarza Generalnego o swojej
akceptacji.
Artykuł 23
Notyfikacje
Sekretarz Generalny Rady Europy zawiadamia Państwa Członkowskie Rady Europy oraz każde
Państwo, które przystąpiło lub zostało zaproszone do przystąpienia do niniejszej Konwencji,
oraz Wspólnotę Europejską, po jej przystąpieniu lub zaproszeniu do przystąpienia do
Konwencji, o:
b)
każdym złożeniu dokumentów ratyfikacyjnych, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia;
c)
każdej dacie wejścia w życie niniejszej Konwencji zgodnie z postanowieniami artykułów
18, 19 i 20;
d)
każdej poprawce do niniejszej Konwencji zaproponowanej zgodnie z artykułem 22, oraz
dacie jej wejścia w życie;
e)
wszelkich innych aktach, deklaracjach, notyfikacjach lub informacjach dotyczących
niniejszej Konwencji.